گزارش نشست خلاقیت در طراحی گرافیک در موزه هنرهای معاصر تهران/گروه گرته
———————————————
نخستین نشست تخصصی ۶۰ سالگی هنرستان هنرهای زیبا با عنوان خلاقیت در طراحی گرافیک با حضور کیانوش غریبپور، پریسا تشکری، مجید کاشانی و ایمان ملا جعفری در سالن سینما تک موزه هنرهای معاصر برگزار شد.
احمد رویایی درابتدای نشست خلاقیت در گرافیک با اشاره به روند برپایی نمایشگاه ۶۰ سالگی هنرستان هنرهای زیبا گفت: از دو سال پیش تصمیم گرفتیم که با برپایی یک نمایشگاه بزرگ آثار گنجینه و فارغ التحصیلان هنرستان هنرهای زیبا را به نمایش بگذاریم و در نخستین گام نمایشگاه آثار فارغ التحصیلان و گنجینه هنرستان را در موسسه فرهنگی و هنری صبا به نمایش گذاشتیم و در دومین گام نیز نمایشگاه آثار فارغ التحصیلان را در خانه هنرمندان ایران برپا کردیم.
———————————————
طراحان گرافیک نسل چهارم منتقد دورههای پیش از خود شدند
کیانوش غریب پور مدیر هنری انتشارات افق گفت:خلاقیت یکی از مفاهیمی است که هر روز در زندگی شخصی خود نیز با آن روبهرو هستیم اما بار معنایی آن به اقتضا فرق میکند. اما به نظر من نباید در پی تعریف معنایی خلاقیت باشیم همین که میفهیم خلاقیت چیست کافی است.
وی افزود: خلاقیت موازی تیزهوشی حرکت میکند و لزوما هر فردی که خلاقیت دارد تیزهوش نیست و یا هر فردی که تیزهوش است خلاق نیست. در گرافیک هم خلاقیت به معنای نوعی نگاه متفاوت است. البته گاهی خلاقیت بار مثبت و گاهی بار منفی دارد. گاهی خلاقیت به معنای ساختار شکنی است و گاهی نیز خارج شدن از مسیر طبیعی اثر است که موجب انحراف اثر میشود.
به گفته این گرافیست از سال ۱۳۷۶ که تحولات اجتماعی در کشور ما رنگ بوی دیگری گرفت نسل چهارم گرافیستها که همه از هم نسلان من هستند به نوآوری و خلاقیت در گرافیک دیزاین رو آوردند و این اتفاقات همزمان با انقلاباتی بود که در عرصه دیجتال رخ داد و گرافیستهای این نسل ضمن خلاقیت در گرافیک دیزاین؛ مبانی و اصول جدیدی برای این شاخه از گرافیک وضع کرد.
وی افزود: یکی از ویژگیهای که گرافیک دیزاین این دوره را با دورههای پیش متمایز میکند؛ ایجاد فضای جدید در عرصه گرافیک و خروج از فضای خمیده و مبادی آداب دورههای پیش بود. و گرافیک دیزاین در دوره به شدت به نقد دورههای پیش برخواست. در واقع در این دوره ساختار شکنی قبل از ساختار اتفاق افتاد.
غریب پور افزود: من به عنوان طراح گرافیک واقعا نمیدانم مرز خلاقیت کجاست و خلاقیت افراطی در گرافیک دیزاین را امری منفی میدانم.
———————————————
پریسا تشکری: خلاقیت تنها ساختار شکنی نیست
پریسا تشکری عضو هیات مدیره انجمن طراحان گرافیک گفت: خلاقیت به نوعی در همه آدم ها و حتی موجودات دیگر وجود دارد. زمانی که یک بچه آهو میتواند با ایجاد یک ترفند کوچک از دست یک شیر فرار کند در واقع هوش و خلاقیت خود را به کار می گیرد. اما در مورد تولید ایده های جدید به نظرم هیچ ایده نویی در جهان وجود ندارد و ایده ها در جهان تکرار شونده هستند. فکر های نو در واقع بیان های جدید از چیزهاییست که ما از آن ها الهام می گیریم.
وی افزود: به نظر من ساختار شکنی همیشه ایجاد خلاقیت نیست و حتی در بعضی موارد تاثیر معکوس دارد. اشاره می کنم به مثالی که “پاول راند” طراح گرافیک آمریکایی درباره ارزشگذاری یک اثر گرافیکی می زند که می گوید یک بسته بندی خیلی بد با کار کرد خوب که در اختیار مردم قرار می گیرد به همان اندازه مخرب و بی ارزش است که یک بسته بندی خلاقانه اما بدون کارکرد! در برخی از موارد خلاقیت در مسیری حرکت میکند که ما نیازی به آن نداریم.
———————————————
کاشانی: منابع آموزشی در گرافیک دیزاین کم است
مجید کاشانی هم بیان این مطلب که خلاقیت را fبه صورت توامان، اکتسابی و ذاتی میداند و باید شرایطی فراهم شود تا طراحان گرافیک خلاقیت را از در کلاسهای درس نیز کسب کنند گفت: به نظر من کسانی موفقتر هستند که ضمن داشتن خلاقیت ذاتی خلاقیت را از محیط و کلاسهای درس اکتساب کنند.
وی افزود:در گرافیک دیزاین با عناصر فیزیکی در ارتباط هستیم و خلاقیت یک اثر را براساس عناصر فیزیکی آن اثرمطرح میکنیم. یکی از مواردی که ما همواره در گرافیک دیزاین کم داریم؛ خلاقیت اکتسابی است. متاسفانه منابع آموزشی در این زمینه بسیار کم است.
——————————————–
غریب پور:کارکرد اصلی گرافیک دیزاین تولید رسانه است
کیانوش غریب پور هم با بیان این مطلب که وظیفه گرافیک دیزاین تفاخر به جامعه نیست؛ گفت: یکی از امکاناتی که گرافیک دیزاین در طول سالها از آن خود کرد تایپ است . در دوره ای گرافیک دیزاین تفاوت فاحشی با نقاشی نداشت اما با راه یابی عکس به گرافیک دیزاین، فرایند چاپ و خطاهای آن، ترام،هانتون وهایلات کردن به سرمایههای گرافیک دیزاین افزوده شد و نوع برخورد با این سرمایهها و خلاقیت است که موجب تمایز و تفاوت یک پوستر با پوستر دیگر میشود.
به گفته غریب پور؛ کارکرد اصلی گرافیک دیزاین، تولید رسانه است. اما برخی خلاقیت در گرافیک دیزاین که در نهایت دستاوردش بیان و اثری گذاری است را با جیغ زدن اشتباه میگیرند. شاید زمانی که ما یک پوستر برای نمایشگاه نقاشی که مخاطبانش خیلی خاص است طراحی میکنیم؛ دست مان برای به کارگیری خلاقیت و نوآوری باز باشد اما زمانی که میخواهیم یک طرح برای دستمال کاغذی که کارکردی عمومیدارد بزنیم؛ چنین امکانی و اجازه ای را نداشته باشیم. در واقع یکی از نکاتی که در گرافیک دیزاین به آن باید توجه کنیم مخاطب شناسی است.
این طراح گرافیک ادامه داد: اساسا پوستر مکانی برای آوانگارد بازی نیست؛ مگر این که مخاطب و مدیم ایجاب کند. در گرافیک دیزاین اخلاق حرفه ای خیلی مهم است. گاهی هنگام خلق یک اثر میتوانیم از خلاقیت بالایی استفاده کنیم و با خلق آن اثر خودمان را به نمایش بگذاریم و آن اثر کارکرد خودش را هم نداشته باشد اما به نظر من خلاقیت این است که در آن لحظه به فکر مخاطب باشیم و خودمان پشت اثرمان پنهان شویم و اثری را خلق کنیم که مخاطب از هر طیف اش بتواند با آن ارتباط برقرار کند. هر چند که بدانیم دیگر زمینه ای برای بیان خلاقیت مان فراهم نمیشود.
———————————————-
تشکری: مد گرایی از میانه دهه ۷۰ در گرافیک باب شد
پریسا تشکری هم در ادامه با اشاره به موج سواری و مد گرایی در طراحی گرافیک گفت: از سال ها پیش همواره مد گرایی در گرافیک دیزاین هم وجود داشته برای مثال در دورانی در گذشته به یاد می آورم که دوره ای باب شد که طراحان گرافیک برای نخستین بار با ” تکنیک تاش” همه آثارشان را خلق می کردند و یا چند سال بعد که مد با دستکاری بر روی “فونت ها” تاثیرش را گذاشت. این روزها هم به طور مشخص می بینیم که طراحان گرافیک به فتومونتاژ رو آورده اند و بعضی از آن ها به راحتی و بدون دغدغه با برداشتن تصاویر از اینترنت و آمیختن آنها با یکدیگر طرح روی جلد یا پوستر می سازند و همین آثار حاصل از هیجان زدگی شان را بر روی شبکه های اجتما عی شان به نمایش در می آورند. وی افزود: به نظر من برای خلق یک اثر گرافیکی محتوا بسیار اهمیت دارد اما نه این که موضوع را به طور مستقیم و روشن لو دهیم. محتوا باید با زبانی غیر مستقیم و با به کارگیری دانش طراح گرافیک و دید زیبایی شناسانه اش برای مخاطب به تصویر در بیاید.
———————————————-
ملاجعفری: خلاقیت در گرافیک دیزاین در بیان درست است
درادامه ایمان ملا جعفری درباره خلاقیت در گرافیک گفت: خلاقیت یکی از دغدغههای همیشگی گرافیستها است و پرسشی که همواره در گرافیک مطرح میشود این است که مرز خلاقیت در گرافیک کجاست. اما به نظر من خلاقیت امری مثبت است اما باید راه و دستاورد استفاده از آن نیز مثبت باشد. وی افزود: به نظر من خلاقیت در گرافیک نگاهی غیرمستقیم به آن چیزی است که باید آن را بیان کنیم و باید تاثیر گذار باشد و تا زمانی که نوع نگاه افراد و جامعه با یک اثر خلاقانه تغییر نکند خلاقیت معنا و کارکرد نخواهد داشت. به گفته ملاجعفری خلاقیت در گرافیک دیزاین؛ در بیان سالم و درست است. اما باید دید که در خلاقیت در یک اثر گرافیکی باید به فرم بیشتر توجه شود یا محتوا.
——————————————–
غریب پور: مدگرایی، بیماری طراحی گرافیک است
کیانوش غریب پور هم درباره هیجان زدگی و مدگرایی درگرافیک گفت: در واقع کسانی این کار را میکنند که خودشان میدانند اثرشان دیده نمیشود از این رو قصد دارند از هر امکانی برای دیده شدن استفاده کنند. مثلا یک کشاورز درختش را در باغش میکارد و اثرش را هم میبیند اما کسی که میداند نمیتوان با کاشت درخت در باغ اش به مقاصدش برسد در پی این برمیآید که آن درخت را وسط تپههای اتوبان مدرس بکارد و مدگرایی و آوانگارگردایی نه تنها بیماری گرافیک ماست بلکه در تمام شئون جامعه آن را میبینیم.
———————————————
کاشانی: فرم و محتوا کامل کننده هم هستند
مجید کاشانی هم در ادامه گفت: به نظر من فرم و محتوا هر دو دارای اهمیت هستند و هیچ یک را بر دیگری ارجح نمیدانم. اما من همیشه مثلا برای طراحی هر روی جلد کتاب، تمام آن را میخوانم و براساس آنکار میکنم. اگر قرار باشد ما با یک قاعده و قالب کلی این کار را بکنیم؛ طرح روی جلد کتاب “قورباغه ات را قورت بده” با طرح روی جلد “دیوان حافظ” یکی خواهد شد! وی افزود: یک طراح گرافیک باید در جریان تولید اثر لحظه به لحظه با سفارش دهنده ارتباط داشته باشد و ضمن خلاقیت به نظرات او نیز توجه داشته باشد.
———————————————–
——————————————————–
منبع: گرته (اولین نشریه تحلیلی، پژوهشی طراحی گرافیک ایران)
—————————————————