شناسایی مسائل ارتباطی سازمان اولین وظیفه روابط عمومی
ارزش اقتصادی روابط عمومی برای هر سازمان یا شرکتی در قابلیت و توانمندی کارکنان روابط عمومی در حل مشکلات ارتباطی سازمان به عنوان اولین گام است. روابط عمومی پویا و کارآمد روابط عمومی است که بتواند برای حل مشکلات ارتباطی سازمان برنامه ارتباطی منطقی و مستدلی ارائه دهد.
مدل فرایند محور به روابط عمومی این امکان را میدهد برنامههای خود را به صورت علمی و منطقی جهت دسترسی به اهداف سازمان مدیریت کند. برنامههای روابط عمومی زمانی با موفقیت روبرو میشوند که گامهای متوالی و اساسی را طی کند، برخی از گامها اساسی هستند و باید حتماً مورد توجه قرار گیرند و برخی نیز زیاد مهم نیستند. اما جزو ارکان برنامه هستند و نمیتوان آنها را نادیده گرفت. برنامهریزی کاربردی در روابط عمومی شامل ۵ گام اساسی و ۱۵ مرحله کلیدی است.برنامه ریزی کاربردی در روابط عمومی باید با رویکرد حل مسائل و مشکلات ارتباطی سازمان ارائه شود
شناسایی مسائل ارتباطی سازمان
مرحله اول: اطلاعاتی درخصوص اینکه اکنون چه میگذرد؟ عقاید، افکار، نگرشها و رفتارهای افراد وگروهها ی کلیدی چگونه است؟سازمان با چه مسئله ای روبروست؟
مرحله دوم: تحلیل موقعیت شامل مطالعه محیط اجتماعی و بررسی جوانب موضوعی که به عنوان مسئله مطرح میشود: فرصتها ، تهدیدها و نقاط ضعف و قوت سازمان در این مرحله شناسایی میشود….
مرحله سوم: شناسایی هسته مرکزی شکل و موضوعات پیرامونی آن با انجام نظرسنجیها و تحقیقات افکارعمومی و….
مرحله چهارم: شناسایی مقدماتی گروهها و منابع حول محور مسئله ارتباطی بویژه کسانی که تحت تاثیر مستقیم مشکل بوجود آمده ، قرار میگیرند و بررسی عقاید، نگرشها و تفکرات آنها حول محور سیاستها، برنامهها، خدمات و تولیدات سازمان.
چهار مرحله فوق در گام اول بر تحقیقات و مطالعاتی متمرکز است که به شناسایی مطلوب مسئله یا مسائل ارتباطی سازمان می انجامد.
ضعف روابط عمومی در عدم استراتژی ارتباطی است نه ابزار و نیروها
– تا زمانی که تفکر استراتژیک در مدیران و کارشناسان ایجاد نشود
– تا زمانی که در مدیریت سازمانها تفکر هیئتی حاکم باشد
– تا زمانی که استراتژی ارتباطی برای سازمانها تعریف نشود
– تازمانی که میران روابط عمومی دانش خود را به اطلاعات روز مجهز نکنند
– تا زمانی که تفکر کار گروهی در میان کارکنان روابط عمومی ها ایجادنشود
– تا زمانی که هر مدیری که حکم مدیریتش را می گیرد خود را علامه دهر روابط عمومی بداند
– و تا خیلی زمانهای دورتر و دورترها….که می توان به این لیست اضافه کرد روابط عمومی کارآمد نیست .
روابط عمومی اثر گذار و کارآمد باید:
– هدفمند باشد
– برنامه گرا باشد
– دارای استراتژی ارتباطی باشد
– مخاطب شناس باشد
– برای هر مخاطب یا مشتری پیام ویژه ای داشته باشد.
– از کارهای خود و شرکت همواره ارزیابی و تحلیل علمی داشته باشد و هرگز هیچ برنامه ای را از وسط شروع نکند بلکه فرایند گرا باشد.
– و البته بسیاری از” باشد” های دیگری که می شود به لیست اضافه کردو که بتوان روابط عمومی خلاق و تحول گرایی را ایجادکرد.
– حال خطابم به مدیر عامل فوق الذکر این بود شما و روابط عمومیتان در چه جایگاهی قرار دارید؟
به نظر من اغلب مدیران می دانند باید برنامه گرا و هدفمندبود و دارای استراتژی باشند اما نمی دانند چگونه؟ چه برنامه ای داشته باشند؟چگونه هدف گذاری کنند؟چه پیامهایی طراحی کنند و چه شاخصهایی برای اثر بخشی آنها لحاظ کنند؟ چگونه تحقیق کنند و نتایج تحقیق را چگونه به برنامه ارتباطی تبدیل کنند ؟و انواع “چگونه” های دیگری که آنها را نیازمند مشورت با متخصصان این حوزه می مند….
مناسبتگرایی ارتباطی یا فرایندگرایی ارتباطیٍ؟
میگویند عاشق از دوری یار شاعر میشود و شاعر هم از دوری یار و غم هجر و شور و مستی غزل میسراید و … اگر بهداشت عمومی در وضعیت مناسبی بود روزی به نام «سلامتی» نامگذاری نمیشد، اگر وضعیت کارگران خوب بود، روزی به نام ۱۱ اردیبهشت به کارگران اختصاص نمییافت، اگر نام خلیج فارس در معرض خطر نمیافتاد دهم اردیبهشت روز ملی خلیج فارس نام نمیگرفت.
اگر کشورهای مختلف در معرض خشکسالی و بیابانزایی نبودند روز ۲۸ خرداد به آن اختصاص نمییافت. اگر فرهنگ مردم در مصرف آب خوب بود، اول خردادماه به روز بهرهوری و بهینهسازی مصرف آب تعلق نمیگرفت، اگر محیط زیست در خطر نبود ۱۶ خرداد به عنوان روز جهانی محیط زیست نامگذاری نمیشد و اگر وضعیت مواد مخدر در جهان کنترل شده بود روز ۶ تیرماه به روز جهانی مبارزه با مواد مخدر اختصاص نمییافت و اگر اماهای دیگری برای بسیاری از روزهای ۳۶۵ روز سال … نامگذاری روزها و هفتهها تحت عناوین خاصی را میتوان از چند بعد بررسی کرد: یا آن روز به مناسبت خاصی مثل تولد یکی از بزرگان دین، علم، هنر … روز میمون، خجسته و مبارکی است. مثل روز بزرگداشت سعدی، میلاد امام رضا (سلام الله علیه)، … یا مسئله خاصی پیرامون موضوعی وجود دارد و اختصاص نمادین یک روز به آن صرفا جهت جلب توجه افکار عمومی به اهمیت و عظمت آن بهویژه برای حل مسئله است. مثل روز ملی ایمنی دربرابر زلزله (۲۵ دی ماه) روز محیط زیست، روز سلامتی و… بالاخره روز ۲۷ اردیبهشت ماه سالروز ملی روابط عمومی (و البته ضمیمه روز جهانی ارتباطات) بود، با نگاهی به تاریخچه کوتاه ۵۵ ساله روابط عمومی در ایران به خوبی درمییابیم این حرفه همواره در کش و قوس و فراز و نشیب و همچنان مبارزه برای بقاء بوده است:
مبارزه بر سر جایگاه و تلاشهای بینتیجه برای اختصاص ردیف بودجه و اعتبار، مبارزه برای ایجاد ساختار تشکیلاتی کارآمد، گرفتن پستهای سازمانی و …
مدیران و کارشناسان متعددی در این چند ساله پای در این عرصه گذاشتهاند و برخی نیز به دلایلی از آن خارج شدهاند؛ سختی کار، ابهام در ماموریتها، عدم جایگاه مناسب سازمانی، تعریف نشده بودن رسالتها، اهداف و ماموریتها، مبهم بودن جایگاه افکار عمومی نزد مدیران ارشد در سازمانها، ناکارآمدی نظام آموزش عالی در تربیت کارشناسان و مدیران روابط عمومی و … همه و همه باعث شده ناامیدی معناداری در جامعه روابط عمومی رواج پیدا کند.
اما سوال اینجاست، آیا اختصاص روزی به نام روابط عمومی و یا سایر موضوعات برای حل مشکلات آن کافیست؟ آیا وضعیت محیط زیست بهتر شده؟ آیا مصرف آب بهینه شده؟ آیا مشکل مواد مخدر حل شده؟ آیا مردم به سلامتی اهمیت میدهند؟ آیا فرهنگ حفظ منابع طبیعی در میان مردم نهادینه شده است؟ مراد از طرح این سوالات این است که بگوییم، متاسفانه جامعه ما قبل از اینکه فرایند مدار و محتواگرا باشد، رویدادمدار و مناسبتگراست و این رویکرد دردی را برای هیچ شخص حقیقی یا حقوقی دوا نمیکند، بلکه قرص مسکنی است که عوارض جانبی آن بیش از درد اصلی گریبانگیر دستاندرکاران آن خواهد شد.
اکنون آنچه در کشور به عنوان یک خلاء شاهد آن هستیم عدم تبیین استراتژی ارتباطی و فقدان مهندسی اطلاعرسانی در دستگاهها و سازمانها است. .
در بسیاری از دستگاهها و موسسات و شرکتها شاهد ساختارهای نامناسب ارتباطی و اطلاعرسانی بویژه از لحاظ محتوایی و فرایندی هستیم. ما همچنان داریم راه پیموده شده دولتهای دیگر را تکرار میکنیم و انگار این دور تسلسل تمامی ندارد.
آنچه در بدنه دولت بیش از هر چیزی ضرورت دارد پرداختن به طراحی مهندسی و استراتژی ارتباطی ملی است. در حقیقت اتخاذ استراتژی ارتباطی ملی این امکان را فراهم میکند تا روابطعمومی ها تصویری از چشماندازها، ماموریتها، رسالتها و اهداف عمده ارتباطی در راستای ماموریتها و رسالت هر بخش تخصصی پیشروی خود داشته باشند.
اکنون نظام ارتباطی و اطلاعرسانی کشور نیازمند یک بازمهندسی ارتباطی است.
درواقع نظام بازمهندسی ارتباطی و اطلاعرسانی فرایندی است متضمن تاثیرگذاری پیام بر جامعه مخاطب و دستیابی به فرهنگ و رفتار موردنظر بین گروههای مختلف مخاطبند که هدف اصلی فرایند محسوب میشوند. در این نظام آنچه اهمیت دارد پاسخ به این سوال است که روابط عمومیهای مجموعه دولت چگونه میتوانند فاصله بین انتشار اطلاعات و انتقال به ذهن مخاطب را کمتر کنند؟ چگونه میتوان پس از انتقال اطلاعات و پیام به ذهن مخاطب، تاثیرگذاری و اقناع را تضمین کرد؟ چگونه میتوان امکان تغییر نگرش و متعاقب آن تغییر رفتار مخاطبان را افزایش داد؟
… بدیهی است طراحی مهندسی ارتباطی و اطلاعرسانی در تمام دستگاهها و سازمانها نیازمند بهکارگیری و بهرهمندی از اصول و روشهای علمی و تخصصی برنامهریزی تفکرمدار و استراتژیک است. در این حوزه لازم است از دستاندرکاران شورای اطلاعرسانی دولت، تشکلها و انجمنهای صنفی روابط عمومی، اساتید،مدرسان و موسسات روابط عمومی، محققان و کارشناسان خبره روابط عمومی و … همه با هم در یک اقدام جدی و با عزمی راسخ جهت طراحی نظام مذکور فراخوانی شوند.
آنگاه گرامیداشت روز روابط عمومی و ارتباطات برای همه دستاندرکاران این عرصه روزی فرخنده محسوب میشود که نیازمند تبریک گفتن به همدیگر و پیامک فرستادن برای هم و برگزاری مراسم و همایشها و … خواهد بود
روابط عمومی و برنامه ریزی برای حل مشکلات سازمان
مهمترین و اساسیترین نقشی که متخصصان برای روابط عمومی قائل شدهاند، نقش و کارکرد مدیریتی است. روابط عمومی در نقش مدیریتی بایستی به کارکردهای فنی و تاکتیکی ارتباطی به نحوه موثری بهاء دهد تا بتواند دورنما و استراتژی سازمانی خود را تقویت کند و در مرحله برنامهریزی کلان سازمان ایفای نقش کند.
منظور از کارکرد مدیریتی روابط عمومی ایجاد، حفظ و استمرار ارتباط دوطرفه و فهم متقابلی است که به سازگاری سودمند میان سازمان و گروههای کلیدی آن میانجامد
روابط عمومی برای ایفای موثر و کارآمد نقش مدیریتی خود نیازمند برنامهریزی است. برنامهریزی اگر جوهره و ماهیت اصلی مدیریت نباشد، پایه و اساس آن است. بدون برنامهریزی مدیریت محقق نمی شود . در حقیقت برای مدیران روابط عمومی کافی نیست که تنها بر شرایط زمان حال و امور روزمره متمرکز شوند، هدایت سازمان به سوی آینده متعالی یک امر حیاتی است و موجبات تحقق اهداف ویژه سازمان را فراهم می سازد. برنامهریزی به مدیریت خصوصا” به روابط عمومی این قدرت را میدهدکه:
۱- جهت درست را انتخاب کند،
۲- بحرانها را شناسایی کند
۳- به طور مستمر نیازها و خواستههای مخاطبان را شناسایی نماید ،
۴- سازمان را در جهت تحقق اهداف خود هدایت کند
۵- آینده نگری و افق شناسی سازمان را تقویت کن .
ارزش اجتماعی- اقتصادی روابط عمومی برای هر سازمان یا شرکت، میزان قابلیت و توانمندی کارکنان روابط عمومی در حل مشکلات ارتباطی سازمان به عنوان اولین گام در ایفای نقش مدیریتی آن است. روابط عمومی پویا و کارآمد باید بتواند برای حل مشکلات ارتباطی سازمان برنامه ریزی کرده و برنامهی ارتباطی علمی ، منطقی و مستدل با دوره های کوتاه مدت ، میان مدت و دراز مدت ارائه دهد.
خبر نامگذاری روزی به نام روابط عمومی و ارتباطات برای جامعه روابط عمومی بسیار مسرت بخش و امیدوار کننده بود این نامگذاری حکایت از اهتمام جدی مسئولان نسبت به اهمیت و کارکرد نهاد روابط عمومی دارد. لذا دستاندرکاران روابط عمومی نیز باید با حضور مؤثر خود در نظام ارتباطی و اطلاعرسانی کشور، در راستای پیشبرد اهداف سازمان و تحقق برنامه های کشور به ایفای نقش ارتباطی خود بپردازند.
روابط عمومی در سالهای اخیر دچار تحولات فراوانی شده است که اهمیت وجایگاه بالای آن را درحل و فصل بحرانها ، فرهنگ سازی ، ایجاد تفاهم میان افکار عمومی و سازمان و اعتماد سازی آشکار می سازد. علاوه بر این رشد نظام ارتباطی واطلاع رسانی از عناصر اصلی توسعه در جوامع به شمار می رود. در این میان نقش عمده ای که روابط عمومی ها به عنوان مجریان این امر بر عهده دارند ، حائز اهمیت است . توانایی روابط عمومی ها در فرایند اطلاع رسانی و برقراری ارتباط با افکار عمومی از آن جهت موثر است که همسو سازی ارزش ها و هدفهای سازمان و مخاطبین را به خوبی محقق می سازد
روابط عمومی امروز باید بتواند در جهت دهی افکار عمومی و سازمان در مسیر تحول و توسعه ، نقش کلیدی ایفا نماید .مسلماً عزمی راسخ می طلبد تا سنت ها را کنار گذاشته و همگام با تحولات روز ، متحول شده و اساس و بنیان برنامه های روابط عمومی را بر مبنای توسعه پایدار برنامه ریزی نمائیم . افزایش سطح دانش و معلومات کار شناسان روابط عمومی نیز باید در برنامه های اصلی دولت در حال توسعه باشد.
« روابط عمومی یک گام و یک عزم ملی است برای رسیدن سریعتر به برنامه های توسعه کشور »
از این رو امیدواریم که برنامه ریزان کلان کشور همانطور که روزی را با نام روابط عمومی درتقویم ثبت نموده اند. در مرحله عمل نیز ، اهمیت و کارکردهای ضروری و اصولی روابط عمومی را نیز در نظر گرفته و با جدیت به مسئله رشد روابط عمومی در کشور نظر داشته باشند.
تورج /یکی از مخاطبان همیشگی میرملاس