محمد جعفر محمدزاده، معاون امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در مصاحبه با “والنتین تروشنین”، خبرنگار تلویزیون “رن تی وی” روسیه که یک روز قبل از برگزاری انتخابات در محل هتل لاله تهران برگزار شد به تشریح وضعیت حاکم بر رسانه های کشور و چگونگی حضور خبرنگاران رسانه های خارجی در ایام برگزاری انتخابات در ایران پرداخت. آنچه در پی می آید، متن کامل این گفتگوی خبری است. تروشنین: به عنوان اولین سوال؛ وضعیت رسانه ها و آزادی خبرنگاران و روزنامه نگاران در ایران در مقایسه با کشوری مثل روسیه چگونه است؟ آیا آن ها می توانند نسبت به همه مسائل مختلف کشور انتقاد کنند؟ محمدزاده: وضعیت رسانهها در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر از جمله روسیه متفاوت است. در ایران طبق قانون اساسی، صدا و سیما در اختیار حاکمیت است و امکان تاسیس شبکه تلویزیونی برای بخش خصوصی وجود ندارد. اما در حوزه مطبوعات و خبرگزاریها شرایط به گونه دیگری است. امروز بیش از ۵ هزار نشریه در ایران با سلایق و گرایش های متفاوت فعالیت می کنند. حدود ۴۰ خبرگزاری رسمی و دهها سایت و پایگاه اطلاعرسانی وجود دارد که بخش کوچکی از آن ها مربوط به حاکمیت و دولت است و مابقی متعلق به بخش خصوصی است. بیش از صد سال است که قانون مطبوعات در جمهوری اسلامی ایران حاکم است و بر فعالیت مطبوعات، خبرگزاریها و پایگاه های اطلاع رسانی نظارت میکند. قانون مطبوعات از ۱۰۰ سال گذشته تا به امروز ۵ بار اصلاح شده و آخرین تغییر آن مربوط به ۵ سال گذشته بوده است. تروشنین: لطفا درباره حقوق روزنامه نگاران بگوئید. محمدزاده: در قانون مطبوعات، یک سری حقوق و حدود برای مطبوعات و روزنامه نگاران کشور تعیین شده است. از جمله حقوقی که در این قانون برای خبرنگاران و روزنامهنگاران مشخص شده این است که اصحاب جراید و مطبوعات، در صورت تخلف باید در دادگاه مطبوعات و در حضور هیأت منصفه محاکمه شوند. دیگر اینکه، نظارت قبل از انتشار بر مطالب روزنامه نگاران اعمال نمیشود و مطبوعات بدون هیچگونه نظارتی مطالبشان را منتشر میکنند و همچنین همه احزاب و گروه ها با هر سلیقه و دیدگاهی میتوانند برای نشر عقاید و اندیشه های خود رسانه هایی در اختیار داشته باشند. تروشنین: آیا می توانند از رهبری هم انتقاد کنند؟ محمدزاده: مطبوعات و رسانهها در ایران به راحتی می توانند از مقامات کشور و رئیس جمهور که عالیترین مقام اجرایی کشور است انتقاد کنند و همچنین می توانند انتقاداتی را نسبت به عملکرد صدا و سیما و قوه قضائیه و دیگر نهادهای زیرمجموعه رهبری و ولایت فقیه داشته باشند. اما آنچه که مطابق قانون اساسی در ایران ممنوعیت دارد انتقاد نیست بلکه تخریب برخی نهادها مانند نهاد ولایت فقیه و یا تخریب قانون اساسی است. قانون اساسی و ولایت فقیه، میثاق های ملی هستند که پشتوانه عظیم رای ۹۸ درصدی مردم را دارا هستند بنابراین احترام به رأی حداکثری مردم ضروری است و باید از رأی و نظر مردم مراقبت کافی صورت گیرد. تروشنین: در سال های گذشته هم تعداد زیادی از خبرنگاران خارجی برای پوشش انتخابات به ایران می آمدند و آیا دلیل حضور خبرنگاران خارجی برای سالم جلوه دادن برگزاری انتخابات ایران در دنیا است؟ محمدزاده: حضور خبرنگاران خارجی در ایران منحصر به ایام انتخابات نیست و این خبرنگاران در هر فرصتی علاقمند به حضور در کشور ایران هستند. بعنوان نمونه، هفته گذشته در مراسم سالگرد ارتحال امام (ره) عده زیادی از خبرنگاران خارجی مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی را پوشش دادند همچنین در مراسم ۲۲ بهمن سالگرد پیروزی انقلاب و روز جهانی قدس نیز خبرنگاران زیادی برای پوشش راهپیمایی در کشور حضور می یابند. با آنکه انتخابات معمولاً جاذبههای مربوط به خود را دارد ممکن است در طول سال در بسیاری از کشورها انتخاباتی برگزار شود اما برای رسانههای جهان مهم نباشد. اما از آنجا که ایران کشوری مهم در دنیا محسوب می شود شاید هیچ بخش خبری بدون پرداختن به موضوع انتخابات در ایران به پایان نمیرسد و این نشاندهنده نقش ایران و علاقه مردم دنیا به پیگیری مسایل مربوط به ایران است. بنابراین طبیعی است که خبرنگاران علاقه زیادی به حضور در ایران و پوشش خبری انتخابات داشته باشند و امروز نزدیک به ۵۰۰ خبرنگار از رسانههای خارجی اعم از مقیم و غیرمقیم تا پایان برگزاری انتخابات به پوشش خبری این رویداد مهم میپردازند. تروشنین: حضور خبرنگاران از کدام کشورها در ایران ممنوع است؟ محمدزاده: به طور کلی، ممنوعیتی برای حضور خبرنگارانی از سراسر جهان در کشور وجود ندارد و در حال حاضر خبرنگارانی از ۴۰ کشور در ایران مستقر هستند. اما فقط با رژیم اشغالگر فلسطین موجودیتش از طرف دولت ایران به رسمیت شناخته نشده و روابط خصمانه ای با ما دارد ارتباط خبری و غیرخبری بین ایران و آن ها وجود ندارد. تروشنین: با آمریکا چطور؟ محمدزاده: روابط خبری و رسانه ای خوبی با آمریکا بر قرار است و امروز ۲۰ خبرنگار آمریکایی نسبت به پوشش اخبار انتخابات ایران اقدام می کنند. تروشنین: تصور بنده همیشه این بود که ایران کشوری هسته ای است و هر لحظه امکان وقوع اتفاقی در آنجا ممکن است اما امروز شاهد بودم که چنین تصوری اشتباه است. این برداشتی است که از ایران و شرایط آن در ذهن ما وجود دارد. آیا نگرانی ما باعث ناراحتی شما نمی شود؟ محمدزاده: یکی از نگرانیهای ما نیز همین است که نه تنها واقعیتهای ایران به درستی مخابره نمیشوند بلکه بهطور وارونه منعکس میشوند. امروز مردم در خیابان های تهران به زندگی عادیشان ادامه میدهند و با شور و اشتیاق آماده مشارکت در انتخابات ۲۴ خردادماه هستند و این در حالی است که ما تحت شدیدترین تحریمهای دنیای غرب قرار گرفتهایم اما ملت ما بیتوجه به این تحریمها مسیر خود را ادامه میدهند. اگر قرار است از موضوع هستهای کشوری ترس وجود داشته باشد باید بیشتر از آمریکا و اسرائیل ترسید، چون سابقه بسیار بدی در استفاده از سلاح های هستهای و کشتار جمعی دارند و از رسانههای نظام سلطه باید ترسید که حقایق را وارونه جلوه میدهند. تروشنین: علیرغم تصوراتی که در گذشته از ایران داشتم مطمئن هستم که اگر خبرنگاران بیشتری به ایران بیایند می توانند اخبار ایران را به درستی به سراسر جهان منعکس کنند. محمدزاده: تلاش ما هم در همین راستا صورت می گیرد یکی از دلایلی که ما ستاد خبری در هتل مستقر کردهایم برای این است که خدمات بیشتری از جمله ایاب و ذهاب و تردد خبرنگاران و سایر امور مربوط به آن ها ارائه دهیم. در این دوره هم تلاش شده تا جایی که ممکن است محدودیتی وجود نداشته باشد. تروشنین: خیلی از خبرنگاران کشورهای انحصار طلب در مورد روسیه هم رفتاری مشابه رفتارشان با کشور ایران دارند مثلا بسیاری از مردم اروپا فکر می کنند در خیابان های روسیه خرس های زیادی زندگی می کنند و مردم در برف و سرما در حال نوشیدن شراب و در حالت مستی به سر می برند نظر جنابعالی در اینخصوص چیست؟ محمدزاده: برنامهای که غربیها برای ما دارند در مورد روسیه نیز صادق است. آمریکاییها قصد دارند به مرزهای روسیه و چین نزدیک شوند. بدون شک بعد از سوریه نوبت عراق، ایران و بعد روسیه است. اما آنها اشتباه میکنند. اگر ما در کنار هم باشیم و حساسیت ها را درک کنیم آن ها به هدف خود نمی رسند بنابراین، رسانههای ما باید با یکدیگر ارتباط گسترده و عمیقی داشته باشند و با نزدیک شدن به هم در مقابل امپریالیسم رسانهای مقاومت کنند چرا که امروز امپریالیسم رسانهای بسیار خطرناک تر از ابعاد دیگر امپریالیسم است و صلح جهانی را تهدید می کند. تروشنین: شما احتمال حمله نظامی آمریکا و اسرائیل را تا چه حد محتمل می دانید؟ محمدزاده: امکان جنگ منتفی است چرا که آنها ایران را میشناسند و میدانند ایران با افغانستان، عراق و سوریه متفاوت است. یقینا اگر آن ها به این نتیجه میرسیدند حمله نظامی به ایران صورت می گرفت اما آن ها می دانند ایران کشوری قدرتمند است که با همسایگان خود ارتباطات گسترده و عمیقی دارد و ملتی است که اگرچه در داخل ممکن است اختلافاتی وجود داشته باشد اما در مقابل بیگانه متحد و یکدل هستند. امیدوارم که موفق باشید و در روزهایی که در ایران هستید به شما خوش بگذرد.
