تحلیل عملکرد مدیریت مطبوعات کشور در ۳ ساله اخیر نیازمند کارگسترده و ارائه مقالات مختلف است و طبیعی است در این مختصر و در قالب یک یادداشت نمیتوان از عهده چنین کاری برآمد اما مجوز بزرگان در قالب عبارات موجز منع و ردع را بر میدارد که اگر نمیتوانم همه موضوعات و مطالب را ارائه کنم میتوانم به اندازه وظیفه و در حد میسور به این مهم عمل و اهتمام کنم.
۱- جناب آقای محمدجعفر محمدزاده در مسئولیت مطبوعات دولت دهم هم اهتمام شایستهای در انجام وظایف خود داشتهاند و هم به نظر اینجانب دچار افراط و تفریط نشدهاند نه در رویکرد و نه در عملکرد. معاونت مطبوعاتی در دوره ایشان متغیرها را هم خوب دیده و هم خوب عمل کرده است چه در متغیر موضوعات چه در متغیر جامعه هدف و چه در متغیر شیوه و روش و در اخلاق، در همه اینها و حتی المقدور متعادل و خوب اقدام کرده است.
تنها نقدی که احتیاطا بر این دروه میتوان وارد کرد میزان فراوانی مجوزها برای انتشار مطبوعات (درحدود دو هزار مجوز) است که به نظر میرسد این مقدار ورودی سنگین باشد و ممکن است آسیبهایی هم داشته باشد البته اغلب صاحب نظران در این خصوص هم موافق و مؤید عملکرد معاونت مطبوعاتی هستند و این مقدار معتنابه مجوز را از نقاط برجسته دوره اخیر میدانند. معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم بیتردید در مجموعه عملکرد و اقداماتش برجستهترین معاونت وزارت مذکور بوده است البته استعداد چنین برجستگی در نهاد این معاونت وظایف عمده و اهمیتی که مطبوعات و خبرگزاریها در جامعه ما دارد نهفته است اما مقایسه این دوره معاونت با ادوار مختلف آن نقش معاون محترم و همکاران ایشان را در فعلیت یافتن قوتهای مذکور واضح مینماید.
چرایی چنین توفیقی را در مرور کارنامه دکتر محمدزاده در این مسئولیت خطیر میتوان ملاحظه کرد علاقه مثال زدنی به این کار و خدمت و تمرکز مسئولانه بر همه وظایف معاونت مطبوعاتی و بهرهگیری از بینش خوب، مطلوب و استفاده از انواع تعاملات و ارتباطات چه در سطوح کلان دولت است و چه در مجموعه نخبگان جامعه هدف و درون وزارتخانه و از همکاران در معاونت و نهایتا بهرهگیری از هر امکانی که میتوانست به برجستگی معاونت مطبوعاتی کمک کند و نیز علائق و سوابق رسانهای معاون مطبوعاتی دولت دهم و جستجوی شرایط ارتقاء این عنوان خدمت و احساس خطورت این جایگاه و مواجهه با این امکان خدمت، منجر به کسب نتایج مورد بحث شده است.
۲- عملکرد عمومی مطبوعات در سه ساله اخیر (به استثنای ایام انتخابات) که روال و رویه مناسبتر از ادوار گذشته را فراروی تحلیلگران این عرصه خطیر اجتماعی قرار میدهد و جامعه مطبوعاتی در مجموعه رفتار به رغم چالشهای لازم دچار تنش نشد حاکی از اداره و مدیریت مطلوب این مجموعه بوده است.
در این دوره نقد و چالش امور کمتر از ادوار گذشته نیست مطبوعات و خبرگزاریها ضمن بهرهگیری از راهبرد رقابتی و پویش قابل قبول در تحلیل و بررسی امور و ارائه دیدگاههای کارشناسان رسانه در همه موضوعات با فراوانی محسوس، نسبتا مراقب خطوط حساس و قرمز عمومی و اجتماعی هستند.
برای درک و مقایسه آنچه معروض گردید کافی است نگاهی به گذشته مطبوعات داشته باشیم. در برخی از دورهها وضعیت تفریطی است نقش مطبوعات نقش مناسب و مطلوب نیست و اصحاب رسانه و مطبوعات به چشم نمیآمدند و در دورههای دیگر شرایط افراط و زیادهروی حاکم بوده است به نحوی که سیاستهای عمومی و اهداف کلان، روزانه مورد تعرض زنجیرهای عناصر قلم به دستی قرار میگرفتند که میخواستند نشریات اعطایی را در اختیار باندها و گروههای بیشناسنامه قرار دهند.
به نظر میرسد نقش معاونت مطبوعاتی در این دروه و ویژگیهایی که برشمردیم نقش قابل قبولی است.
۳- از نکات برجسته دیگر دیدن آمایش جدید برای این رکن مؤثر از طریق حجم فراوان ابتکارات و نوآوریهای معاونت مطبوعاتی است این ابتکارات در دوقالب دیده میشود الف- در سازوکارهایی که در گذشتهها بوده است مثل نمایشگاهها، جشنوارهی سالیانه مطبوعات و… ب- در قالب خلاقیتهایی که در گذشته نظیر نداشته مثل ایجاد سرای روزنامهنگاران در سراسر کشور، تأسیس اتحادیه مطبوعات جوان اسلام، تدوین دانشنامهی جامع مطبوعات ایران، تأسیس موزه مطبوعات، اعطای روزنامه به همهی استانهای کشور، برگزاری هوشمندانه جشنواره فصلی مطبوعات و خبرگزاریها براساس یک نیازسنجی راهبردی و…
این ابتکارات و فضاها و فعالیتها و منابع جدیدِ ناشی از آن، حقاً و انصافاً خدمت بزرگی به اصحاب مطبوعات است و به تعبیری یک آتوریته جدید و نو برای مانورهای گوناگون فعالان این عرصه فراهم آورده و از این به بعد این ظرفیتها به ظرفیتها و گنجایشهای آمایش رسانههای مکتوب و مجازی اضافه میشود.
اینکه مدیریت آقای محمدزاده در این مورد از روی علائق باشد یا ضرورت فهمی بیشک مایه اتساع فضا و فعالیتهای این جماعت است و حتماً امکان بسیار خوبی است. در همینجا لازم است تبیین شود که ضرورت توجه به آمایش امور و از جمله امور فرهنگی و سیاسی از اولویتهای غیرقابل انکار است. هرکس سخن از ظرفیت افزایی یا هم افزایی و تعابیری از این دست میگوید باید طیف فضاهای خدمت و مجموعه فعالیتها و انواع آن را بشناسد ظرفیت و منابع انسانی مربوطه را بفهمد و گرنه کمترین کار او اتلاف فضا و فعالیت و منابع گوناگون است با این وصف خدا میداند آنهایی که فاقد این بینش هستند چه ظرفیتهایی را معطل و ضایع کردهاند.
۴- مدیریت مطبوعات کشور در دولت دهم میتواند به اتکا آمار و ارقام گزارش دهد که پرتلاشترین دورهها بوده است از جهات مختلف، اما در این عرض مختصر، توجه بنده به حجم دیدارها و ملاقاتها ورایزنیهای داخلی و خارجی است در قاعده کار و دامنه ارتباطات حجم دیدارها و سفرهای استانی که از ویژگیهای دولت آقای دکتر احمدینژاد است معاون مطبوعاتی هم چه در همراهی و چه در انواع سفرهای جدا از هیئت دولت رکوردار همه ادوار مسئولان مطبوعاتی کشور است. این سفرها و دیدارها، فرصتهای متقابل برای مسئولان و مدیران معاونت و جامعه هدف فراهم کرده است در بستر این فرصتها درخواستها – نیازها و مصالح متقابل در مظان دقت و توجه قرار میگیرد و به عنوان موضوع پیگیریهای بعدی مایه تصمیمسازیها و تصمیمگیریهای حساب شده و دقیق میشود.
ارتباط با نخبگان در قالبهای و موضوعات مختلف گستردهتر از گذشتههاست.
۵- بلا شک یکی از مهمترین وظایفی که بر عهده حوزه معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد میباشد و میتواند بخش عمدهای از ارزیابیهای مسئولان، مردم، رسانهها و دلسوزان را از این معاونت شکل دهد بخش نظارت بر مطبوعات و خبرگزاریها و شیوهها و سیاستهایی است که در این زمینه اتخاذ میشود. آنچه در بعض ادوار گذشته نقص جدی این حوزه محسوب میشود رویه افراطی و تفریطی و برخوردهای سلیقه ای با تخلفات رسانهای است.
از مهمترین مزیتهای دوره اخیر معاونت مطبوعاتی که حقاً در کارنامه آقای محمدزاده درخشش و برجستگی خاص دارد اصلاح روشها و تدوین برنامهها و سیاستهایی است که عملاً موضع این معاونت را در عرصه نظارت بیش از همه ادوار گذشته به عدالت، منطق، تدبیر و مدیریت و نظارت حرفهای نزدیک کرده است.
تعامل مطلوب با همه رسانهها و برخورد مسئولانه با نقائصی که ممکن است درعملکرد مطبوعات و خبرگزاریها به هر دلیل پدید آید باعث شده است تا هم افکار عمومی و بیشتر دلسوزان و مسئولان نظام و هم فعالان و اصحاب رسانه از این تمشیت و نظارت بالغانه رضایت مناسبی داشته باشند.
اینکه پرونده هیچ نشریهای بدون اعلام قبلی و به طور ناگهانی در دستور کار هیأت نظارت قرار نگیرد و با هیچ رسانهای قبل از تذکرات متعدد برخورد حذفی صورت نگیرد و اینکه مسئولیت انعکاس مطالب طرح شده از تریبونهای رسمی کشور به ناحق برعهده رسانه منعکس کننده قرار نگیرد فقط بعضی از مصادیق اصلاحاتی است که در حوزه نظارت بر مطبوعات انجام گرفته است.
و در نهایت اینکه معاونت مطبوعاتی در دوره دکتر محمدجعفر محمدزاده به ترازی از کارکرد مبتکرانه و حرفهای از سیاستگذاری، برنامهریزی و اجرا دست یافت که امید میرود با ادامه این مسیر تکاملی مطبوعات، خبرگزاریها و همه رسانههای ما همچنان که در این دروه مشاهده شد در آینده نیز به جایگاه واقعی خویش بیشتر از پیش نایل شوند.