مراسم رونمایی از کتاب شعر لکی «توریسکهٔ به یان» با حضور جمع زیادی از نویسندگان، اندیشمندان، شاعران و پژوهشگران ادبیات لکی و کردی در تالار غدیر شهر کرمانشاه برگزار شد.
به گزارش میرملاس به نقل از ایلنا، در این مراسم، کیومرث امیری معروف به «لک امیر»، از شاعران لک زبان کرمانشاه، گفت: دو زبان لکی و کردی، جزء زبانهای موزون محسوب میشوند که بیش از هر چیزی برای شعر گفتن خلق شده است.
این شاعر لک زبان تاکید کرد: البته امکان دارد که این ویژگی خاص در دیگر زبانهای محلی کشور وجود نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه هر لک زبان و کرد زبان می‌توانند خود یک شاعر باشند، افزود: نگارش کتاب «توریسکهٔ به یان» به رسم الخط کردی است که این را باید ویژگی خوب این کتاب دانست.
لک امیر در پایان سخنان خود بیان کرد: زیرا آثار کردی و لکی باید با این رسم الخط نوشته شوند تا خواننده بتواند با آن ارتباط برقرار کند.
در ادامه این مراسم، محمد آشنا عباس منش، از شاعران شهرستان پاوه نیز گفت: ادبیات لکی که بخشی از ادبیات بزرگ کردی است، ادبیاتی عمیق، پرمایه و غنی است.
این شاعر کرد زبان افزود: ویژگی قابل توجه کتاب «توریسکهٔ به یان» ناب بودن اشعار آن است که در این کتاب از اشعار هیچ شاعر دیگری الهام گرفته نشده و کلا حاصل طبع شاعرانه نویسنده آن؛ «بیژن گراوند» است.
عباس منش گفت: از مسئولین فرهنگی استان انتظار می‌رود که روند مجوز فعالیت گروه‌های شعر و ادب کردی را آسان کنند تا شاهد شکوفایی هرچه بیشتر استعدادهای شعر و ادب کردی در این منطقه باشیم.
کتاب «توریسکهٔ به یان» نوشنه بیژن گراوند، مجموعه‌ای از اشعار به زبان لکی با مضامین اجتماعی است.
باسلام
و عرض تبریک به مناسبت رونمایی این اثر ارزشمند.
بنده هنوز نتوانستهام سند محکمی بر اینکه زبان لکی بخشی از زبان کردی است یا اینکه زبان لکی خودش یک زبان مستقل است پیدا کنم و در این مورد به منابع مختلفی مراجعه نمودم امامتاسفانه هر کتاب با توجه به نویسنده ای که داشت (یعنی لک بودن و یا کرد بودن نویسنده)مطلالب مختلفی نوشته بودند.
خواهشمنم نویسندگان بی غرض در این مورد در صورت امکان اطلاعات مفیدشان را در اختیار بنده بگذارند. چون آگاهی هر قومی از هویت اصلی خودش یک نکته مثبت و تامل بر انگیز خواهد بود.
با احترام
در پاسخ به کرد نبودن لکها همین نکته کفایت میکند که قدمت مناطق لک نشین از لحاظ تاریخی بسیار بیشتر از مناطق کرد نشین کشور عزیزمان ایران است،زیرا این قانون طبیعت است که فرزند از مادر زاده شود نه مادر از فرزند،تپه ی گنج دره ی هرسین اولین سکونگاه بشر و نقاشیهای غار میرملاس و هومیان کوهدشت جزء ۳نقش صخره ای برتر دنیا از لحاظ قدمت و با برتری استفاده از مواد رنگی{سنگ آهن} و به تصویر کشیدن اولین حیوانات احلی{سوار شدن انسان بر اسب}است،در حالی که در دو نمونه ی دیگر این نوع نقاشی{آلتامیرای اسپانیا و لاسکوی فرانسه}فقط نقش حیوان رسم شده است،تاریخ گذاری میرملاس توسط محققان خارجی مانند ژاک دمورگان در دوره ی حکومت پهلوی اول بوده است،که مطمئنأ اگر با فناوری های امروزی تاریخ یابی شوند به نتایج باورنکردنی دست میابیم،سرخ دم لکی که مقر اولین فرمانروایی مستقل ماد در برابر وحشیترین اقوام تاریخ {آشوریها}و نام قدیمی آن الیپی{elipey}بوده است،و بسیاری واقعیات دیگر که یا در دل زمین مدفونند و یا به تاراج رفته اند،مانند اشیاء مفرغی کلماکره که در موزهها و یا در حراجهای سالانه ی اروپا بفروش میرسند،در ضمن زبان لکی امروز به دلیل بی توجهی تلطیف گشته و غلظت خود را در اعصار مختلف از دست داده است،به هر حال امیدوارم از این زبان اصیل و شیرین زنگار بی توجهی زدوده شود،با کمال احترام به دیگر زبانهای ایران زمین.
باز هم سعی در کردی جلوه دادن زبان لکی شده است،کردی یعنی کردی سنندجی که ما لکها نمیفهمیم،بیشتر مردم کرمانشاه لک زبانند یا به قول خودشان کرد کرمانشاه،در حالی که خودشان کردی کردستانی نمیفهمند،نمیدانم چه اصراری دارند بگویند ما لکها کردیم یا لریم،ما فقط و فقط لک بوده ایم،لک هستیم،و با اجازه ی بعضیها میخواهیم لک بمانیم.
دوست عزیز واقعیت را نمی شود که نادیده گرفت ما لر هستیم با سوابق کهن باستانی از تمدن ایلامیان و کاسیان -و بهترین دلیل آن هم طوایفی با یک ریشه و یک فامیل خانوادگی ولی با دو گویش عده ای لکی و عده ای لری مانند بسیاری از طوایف شمال لرستان : بیرانوندها-سیوندها-حسنوندها -سوری -امرایی و طوایفی از لرستان پشتکوه که عده ای گویش لکی و عده ای دیگر گویش لری دارند- اما کدام یک از طوایف کرد چنین وضعیتی دارند؟
خب الحمدالله همه مشکلاتمان حل شد.
لکی هم مانند بسیاری دیگر از گویشهای ایران‌زمین مانند لری، گیلکی، بلوچی، مازنی و … از فرزندان فارسی کهن است که در گستره ای از سرزمین ایران وجود دارد و بخاطر همجواری جغرافیایی با لری و کردی قرابت دارد و به خاطر گستره‌ی لغات و بکر ماندن مضامین و شیرینی و فصاحت، این گویش مورد توجه شاعران و ادیبان این قسمت از خاک ایران قرار گرفته به طوری که شاعران این مناطق علی‌رغم زبان مادری خود اشعار خود را به این گویش سروده‌اند .
توریسکهٔ به یان = طلوعِ سحرگه
عجب نام زیبایی!
سپاس
لکی کُردی نیست. بلکه هم ریشه با کردی است. اگر بگوییم لکی کردی است ، مثل این است که بگوییم کُردی لکی است. دو زبان جدا اما هم ریشه اند. چرا دو زبانند؟ چون زبان هم را نمی فهمند. فقط همین. منظور از کردی، کردی سنندج و پاوه و بوکان و… است. وگرنه کردی کرمانشاهی لهجه ای از لکی یا لکی لهجه ای از کرمانشاهی است. زیرا این دو لهجه (که نسیت به هم لهجه محسوب میشوند) تفاوتشان عموما در لحن ادای کلمات و مصوت هاست نه در ساختمان واژه ها و صامت ها. زبان کرمانشاهی و لکی نسبت به فارسی و کردی اصلی(کردستان) زبان هستند. اما نسبت به خودشان لهجه اند. حتی گویش نیستند. زیرا در تفاوت لهجه، دو طرف زبان هم را می فهمند. در تفاوت گویش، بخشی از زبان هم را میفهمند مثل لری کهکیلویه و لری لرستان. در تفاوت زبان، تقزیبا زبان هم را نمی فهمند مثل لکی و فارسی (البته، نزدیکیِ فعلیِ لکی به فارسی، ناشی از تحولات لکی به سوی زبانِ ملی است.)
هم ریشه بودن، به معنای یکی بودن نیست. زبانهای اسلامبولی، ترکمنستانی ،اویغوری و مغولستانی و… هم ریشه اند و همه از زبانِ مغولی نشات گرفته اند اما زبان هم را نمیفهمند؛ لذا چند زبان محسوب می شوند و سران شان در دیدارها خصوصا در دیدارِ سرانِ کشورهای مغولی زبان که اخیرا برگزار شد با کمک مترجمین زبان هم را میفهمیدند.
اگر ما در این سرزمین بزرگ شده ایم باید بگویم که هیچ لکی کرد نبوده و نیست شاید از نظر فرهنگی و نژادی از یک تبار باشیم ولی این دو مقوله همیشه مانند دو برادر از هم جدا بوده اند .
ما برادران دو قلو هستیم
هر جا نامی از لکی برده می شود بسیاری از لرهای کردپرست و یا کردهای زیاده خواه سرکله اشان پیدا می شود .لکی ترکیبی از گویشهای لری کردی است که در دوره زمانی حدود ۸۰۰ سال پیش ایجاد شده .برای مدت تقریباً ۱۵۰الی ۲۰۰ سال سلسله بنام برزیکانیها که از کردهای عثمانی بودند بر قسمتهای از شمال لرستان مناطقی مانند کنگاور-هرسین -نورآباد -طرهان و پشتکوه لرستان(حسین آباد- ایلام امروزی) تسلط یافتهکه بمرور زمان و ناشی از ارتباطات بین مردم لر و کرد این گویش لکی ایجاد شده است -شواهد این تغییر گویش مردم این منطقه از لری به چیزی بین لری و کردی همین بس که هم اکنون بسیاری از طوایف شمال لرستان هم به گویش لری صحبت می کنند و هم گویش لکی مانند ایل بزرگ بیرانوند و سیوند که تقریباً نیمی گویش لکی و نیمی گویش لری دارند و یا طایفه سوری امرایی در طرهان و یا طوایفی در شمال لرستان پشتکوه (ایلام)-دلیل دیگر اینکه مردم این مناطق طوریکه عکسها و تصاویر مربوط به ۵۰سال گذشته نشان می دهد حتی نوع پوشش ما هم مانند لرهای بختیار بوده (در این مورد عکسهای بسیار مربوط به ۱۰۰ سال گذشته از سران ایلات لرستان موجود است که نوع پوشش ما مانند برادران بختیاری است فقط ستره آن خطوط سیاه و سفید چوخا بختیاری را ندارد )-اما در این دو دهه اخیر با اینکه قوم لر دارای سوابق کهن و تمدنی مانند کاسی ها و ایلامیان است و در دوره های اخیر نیز همواره نقش خوبی در عرصه ایران زمین ایفا نموده اما متاسفانه بسیاری از برادران بر اثر عدم شناخت از هویت
خود اقدام به تخریب فرهنگ خود می زنند -در این بین کردپرستی بسیار از برادران موجب تضعیف جایگاه والای قوم لر شده- مطمئنا این خود گریزی ناشی از عدم شناخت مردم از خود و دیگران است .براداران کرد بخاطر وجود چند شبکه ماهواره ای دارای تبلیغات قوی هستند طوری که لرستان فیلی را به کردستان فیلی ویا لرستان پشتکوه را به کردستان پشتکوه تغییر می دهند .تمدن ماد مربوط به آذربایجانی هاست و کردها هم جزیی از مادها بوده اند و در عرصه تاریخ بشر فقط ۵۰ سال دوام داشته اما طوری تبلیغ می کنند که انگار مادها دنیا را خلق کرده اند – کردها بیشتر تحت سلطه عربها و بعدها جزء امپراتوری عثمانی بودند و اصولاً نقش چندانی در ایران زمین نداشته و حتی در بسیاری از جنگهای بر علیه ایرانیان بوده (مانند جنگها عثمانی و اتابکان لر کوچک و یا والی های پشتکوه ) -اما در این دوره کردها بخاطر ملت سازی خود از تشابهات فرهنگی ما و خود استفاده می کنند و گروهای از اقوام لر را زیر مجموعه خود قلمداد می کنند -زنده باد لر و زنده باد کرد
باسپاس .اطلاعات تاریخی شما از کدام منبع جهانی است که اینقدر اشتباه است .در ضمن من نگفتم لکی جزئ کردی است یا کردی جزء لکی .من معتقدم که اینها ستونهای قوم ماد هستند که فرهنگ مشترک دارند رسم الخط یکی از مقوله های زبانی مشترک آنهاست . شما نیاز به مطالعه بیشتر دارید
لطف کنید بگید کتاب متعلق به کدام انتشارات هست و از کجا میشه تهیه ش کرد ؟ لک را کرد یا لر و … تلقی کردن دردی دوا نمیشه ، وقتی درصد بسیار بالایی از لک ها با فرزتدانشان فارسی صحبت می کنند و خود و دیگران را توجیه می کنند که بچه باید فارسی یاد بگیره وگرنه در آینده واسش مشکل پیش میاد !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!. اگر در مناطق کرد زبان زندگی کنید متوجه خواهید شد که ۹۰ تا ۹۵ % واژه ها لکی هستن و حتی کلمات بسیار زیادی در زبان لکی هست که در زبان کردی وجود ندارد و تقریباً تمامی اساتید کرد به این موضوع اعتقاد دارند که لکی بعد از هورامی ( اورامی ) کهن ترین زبان غرب کشور است .
سپاس
با گویش لکی می گوییم و می نویسیم توریسکه بیون(اولین سفید خورشید ) نه اینکه توریسکه به یان -خواهشاً ما کرد نیستیم کردی ننویسید لری لکی بنویسید
زبان لکی .زبان قومی بنام لگان است .که در شمال ایلام باستان زندگی می کردند و اجداد لک های امروزی هستند.که حدود ۲۰۰هزار نفر از آنها در داغستان شوروی و ۱۵۰۰۰۰۰نفر از آنها در کردستان عراق زندگی می کنند .زبان لکی و هورامی و گوران زبان ماد باستان هستند .باعث تاسف است که در مورد زبان که یک مقوله فرهنگی است سطحی نگری کنیم
سپاس از اینکه کتاب توریسکه بیان را مورد توجه قرار دادین .ما لک ها جزیی از اتحادیه بزرگ ماد هستیم وهمواره در مرز با قوم پارس بوده ایم .این مرز نشینی خواه به صورت کشمکش .خواه به صورت تجارت و خواه به صورت تبادل فرهنگی بوده .اگر امروزه ماد را کرد مینامند نباید باعث رنجش خاطر دوستان شود .مهم این است که سهم ما از شکل گیری این تمدن چقدر بوده است .ما وارثان تمدن بزرگی هستیم که باید داشته هایمان را به جهان بشناسانیم
با سلام خدمت عزیزان
سخن اقای بیژن گراوند بسیار سخن متینی است
دوستانی که لک ها را لر میدانند لطفا در مورد دستور زبان لکی و گویش های کوردی مطالعاتی داشته باشند
اینکه لک ها را کورد هستند بدان معنا نیست که زیر مجموعه سایر گویش های کوردی مانند سورانی،کلهری یا …است بلکه بدین معنیست که ما سهم خودمان را از فرهنگ و زبان ماد داریم…بنده به زبان سورانی کاملا مسلط هستم و همچنین هورامی را متوجه میشم و تا حدودی میتونم صحبت کنم.گویش کلهری هم که مسلما اکثر لک ها اشنایی دارند.اگر بدون تعصب بی جا این گویش ها را مطالعه کنیم به این نتیجه میرسیم که یک ریشه دارند…با کمال احترام برای تمامی لر های عزیز لکی و لری بجز همسایگی هیچگونه پیوندی ندارند.در مورد کلمات مشترک دو زبان لر های عزیز از کلمات لکی استفاده میکنند…در این جا مجال نیست تا در مورد دستورر زبان لکی توضیح بدم…
دس خوش جناب گراوند
مه وژم ایڵ هه رسینم کاکاونیژم و ئفتخار مه کم که
له ک کوردم
سه پاس وژدانن شیعرلت عالی بی
و امید شیعرله دۆبارت
بژیاین کورد لک