پدیده ای به نام ازدحام توده ها

علی اصغر آدینه وند: 

پدیده ای به نام ازدحام توده ها

ضعف عدم توجه به حقوق شهروندی و تربیت شهروند به نوبه خود جدایی بین شهروندان و مدیران شهری را سبب گردیده است. عدم توجه به آموزش شهروندی، موجب میشود که این شکاف باعث به وجود آمدن فرهنگ و جامعه ای توده ای شود.جامعه ای که روبه پاتوقها و جاهای مختلف با ظرفیت تکمیل روی میآورد.در سرش شعار”هیچ کس از من بهتر نیست “”و من همینطور که هستم خوبم ” را مدام تکرار میکند و چون آموزشی نمیبیند خود به آموزش بر میآید و عرف را به نفع خود تغییر میدهد و چه بسا از طریق ورودی های ساختار مانند شوراها شهر و روستا وارد عرصه شود و تاثیر خود را چند برابر نماید، امری که در غرب کشور به وضوح دیده میشود.
توده ناآگاه میتواند عرف یک جامعه را به نفع خود مصادره کند و سبک تفکر و روحیات آن جامعه را بدون آنکه افراد متوجه شوند به سمت دلخواه خود سوق دهد.این توده ناتوان است، و بنا به تعریف “خوزه ارتگایی گاست” این توده آموزش ندیده نه میتواند و نه باید به تمشیت امور زندگی بپردازد. منظور از توده طبقه ای اجتماعی(به طور نمونه کارگر) نیست. توده خود را در نوعی کلیتر بیان می دارد. شاید برایتان گنگ باشد و حال در سرتان این سوال باشد،که انسان تودهای کیست؟
انسان توده ای را در کنار خود میبینید، و به سهولت میتوانید آنرا تشخیص دهید. او خود را مانند هر کس دیگر میداند و زمزمه کنان شما را به همرنگ جماعت شدن دعوت میکند و به رغم این ادعا اصلا احساس ناآرامی و بیقراری نمیکند و به نحو سادهدلانه ای آرامش مییابد. او برای نداشته های که به گمان تظاهر میکند دارد دچاری غروری کاذب میشود. او از خودش توقع چیز خاصی را ندارد و بعد از مدتی همان اندوخته ناچیز خود را به افراد جامعه القا میکند، افراد جامعه نیز چون آموزشی صحیح ندیدهاند، آنرا پذیرا میشوند و حتی آنرا به عنوان ارزش، خود دوباره در سطح گسترده تری باز تولید میکند.
و این رابطه زمانی جلب میشود که به قول ادموند برک، برای این اندیشه پنهان، شیوه ای دموکراتیک وار قائل شویم،و بگذاریم این توده مجالی برای طغیان خود یابد. و به راحتی بدون کوچکترین فیلتری بستر جامعه را برای جولان دادن خود خالی ببیند
شاید مثالی بتواند این قضیه را روشن تر کند،مثالی که بارز بودنش را کسی نمیتواند منکر شود و برای تصدیق حرف خود از مفهومی کمی استفاده میکنیم.چرا که معتقدیم مفهوم کمی توده، تعینی است برای مفهوم کیفی آن.این توده گروهی نیست، جز بدنسازان و پرورش اندامان…
این افراد خصوصا در مناطق غرب کشور خصوصا لرستان نمودی عینی دارند.این مکان(باشگاه بدنسازی) صرفا جایی برای پروررش بدن نیست.این مکانها برای خود گفتمانی دارند که در طی زمان میخواهند آنرا بر جامعه غالب کند اگرچه تاکنون نیز تا حدودی موفق عمل کردهاند.کمی نظر کافی است تا طرز راه رفتن، لباس پوشیدن و حتی صحبت کردن این افراد را تابع پیر یا مرشدی از جنس خودشان ببینید که لابد ۲۰ کیلو از بقیه بیشتر وزنه میزند.
تصور کنید در ی شهر ۸۴،۰۰۰ هزار نفری که کمتر یک سوم جمعیت آن در رده سنی ۱۸ تا ۳۰ سال قرار دارند با داشتن حداقل ۲۰ باشگاه پرورش اندام به حیات خود ادامه میدهد.حال با فرض اینکه هر باشگاه در هر روز ۸ ساعت فعالیت دارد و در هر ۲ ساعت آن حداقل ۱۵ نفر در باشگاه حضور یابند، پس روزانه ۶۰ نفر به هر باشگاه و حداقل ۱۲۰۰ نفر در مجموع در این باشگاهها حضور مییابند.حال اگر این آمار را در ماه و سال ضرب کنیم و تعدادافرادی که در روزهای بعد به این جمعیت اضافه میشود را محاسبه کنیم،آمار عجیبی به دست میآید. البته این حالت خوشبینانه و دست پایین است و اگر تعداد افرادی را که به صورت جنبی درگیر این باشگاهها هستند محاسبه کنیم آماری به وجود میآید که چه بگوییم نگفتنش بهتر است.
این توده علایق و سلایق عرف را به نفع خود تغییر می دهد.و مصمم شده که جایگاه اول صحنه را به خود اختصاص دهد.تا جایی که رویای شبانه یک کودک و یا یک نوجوان رفتن به باشگاه پرورش اندام است و ای کاش یک تازه کار بدنساز افزایش حداکثری وزنه در فلان حرکت بدنسازی است.رویایی یک مادر همچین پسری خواهد شد و رویای یک دختر برای مرد آینده خود نیز همچین پسری…
این لات های مدرن توانایی عجیبی دارند. به هر گوشه که نگاه می اندازیم، انبوهی از آنها را در زیر زمین ها، در پارک های تاریک و حتی ساعات پایان روز میبینیم، چرا که توده در اوایل تمایل به مخفی شدن دارد و زمانی طغیان میکند و قدرت خود را به رخ میکشد که سدی را جلوی خویش نمی یابد. این توده دچار غروری کاذب است و آسانتر حقوق دیگران را زیر پا مینهد(همانطور که بارها دیده ایم) و تصورات خویش را فریاد میزند. به آموختن علاقه ای ندارد و در نهایت همه چیز را با تصورات پیش پا افتاده خود میسنجد.
این چنین است که شهرهای ایران خصوصا در غرب کشور جولانگاه پرورش اندامان است با جدیدیدترین و پیشرفته ترین وسایل پروررش بدن در حالی که معمولا از چند کتابخانه و یا کتابفرشی استاندارد محروم است
این فقط یک گروه بود(اگرچه واضح ترین) که تمایل دارد جامعه را به سمت توده ای شدن میل دهد.گروههای دیگری نیز در این جامعه وجود دارند(قلیانیها،مغازه های بدون مجوز،باشگاههای مختلف،و…)که بدون کوچکترین مشکلی از سوی ارگانی نظارتی و آموزشی به حیاط خود ادامه میدهند. (اگر چه افراد در این ارگانها خود برخاسته و آیینه تمام نمای این فرهنگ توده ای هستند)
جامعه ای که به سمت توده ای شدن گرایش پیدا کند، رفتار شهروندانش مملو از بی قاعدگی میشود.تصمیمیاتش مقطعی-مزاجی، فی البداهه و به شدت تکراری خواهد بود. از تجربه هایش درس نمیگیرد و تا حدودی خود گول زن میشود. رشد خود را در ابهام، مخفی کاری و تملق میبیند.توده قدرتمند هر چیز متفاوت، برجسته، برگزیده و نخبه را در هم میشکند. هر کس که همانند دیگران نیاندیشد در معرض خطر طرد و حذف شدن قرار میگیرد.
با اینهمه توده به راحتی تحت تاثیر قرار میگیرد و به راحتی میتوان از قدرت آن در جهات مختلف استفاده کرد. به راحتی به خیابان میآید.کنش هایش احساسی میشود و وجود یک رهبر پوپولیستی به راحتی میتواند موجب بسیج آن شود.در شماره بعد به تحلیل کنش های این توده پرداخته و نقش رهبران پوپولیستی در استفاده از توده مورد تحلیل قرار میگیرد.