حامد الماسی / میرملاس نیوز : استاد ایرج رحمانپور، خواننده و شاعر ایرانی، از معدود خوانندگان موسیقی محلی است که در کشورهای اروپایی اجرای کنسرت داشته است.
دیداری دوستانه در خانه این هنرمند، پس از کنسرت دوروزه‌اش در تهران، بهانه‌ای شد برای چاپ گفت‌وگوی این دیدار و حرف‌هایی که از جنس گلایه و راهکار و درددل بود.
«موسیقی محلی تریبونی برای حرف زدن ندارد و بیش از هر چیز تریبون می‌خواهد برای بیان خود و بیان کم‌وکاستی‌اش» برجسته‌ترین حرف این گفت‌وگو بود. گلایه‌ای که شاید در گستردگی فضایی ارتباطی امروز مهم می‌نماید و به‌حق برای موسیقی محلی که مانند همه بخش‌های دیگرش محروم واقع شده است.
ایرج رحمانپور، اهل کوهدشت لرستان متولد ۲۰ بهمن ۱۳۳۵، خواننده محبوب لرستانی‌ها است که از برجسته‌ترین کارهایش، شناساندن دو نوای درحال انقراض «هوره» و «مور» به همه است.
این شاعر و خواننده موسیقی محلی در سال‌های اخیر حرکت‌های تازه‌ای در موسیقی و شعر لری و لکی ایجاد کرده است و به گفته خودش، این حرکت‌ها در میان شاعران و اهالی موسیقی محلی باعث شده ترانه‌ها و آهنگ‌های جدید بسیاری در سبک‌های نو تولید شود و این به رشد موسیقی محلی کمک فراوانی کرده است.
وی در این گفت‌وگو پتانسیل موسیقی محلی را بسیار زیاد عنوان می‌کند و به مبحث نواها و مقام‌های ناشناخته و کم‌شناخته اشاره می‌کند و تلفیق و بده‌بستان در موسیقی محلی و موسیقی ردیفی و سایر انواع موسیقی را مثبت و نو و شنیدنی پیش‌بینی می‌کند.
رحمانپور در دهه‌های عمر هنری خود بیش از هزار کنسرت (به گفته خود) اجرا کرده است (رسمی و غیررسمی). او این کنسرت‌ها را در بخش‌های مختلف دسته‌بندی کرد: «کنسرت برای دانشجویان در دانشگاه‌های سراسر ایران، کنسرت برای بهزیستی و کنسرت‌های مناسبتی، بخش اعظم این اجراهاست که آمار رسمی آن از دستم در رفته است.»
او همچنین بخشی از کنسرت‌های مناسبتی خود را برشمرد. بزرگداشت مسعود بختیاری و بزرگداشت حسین پناهی، زلزله گیلان، برای آوارگان کردستان عراق، برخی از کنسرت‌هایی بود که این خواننده در لحظه گفت‌وگو به یاد داشت.
کنسرت دادن درحال حاضر بهترین و تنهاترین تریبون موثر موسیقی محلی از نظر رحمانپور برای شناساندن آواها و نواهای آن به مردم است و او انگیزه اصلی خود برای برگزاری این تعداد کنسرت را همین عامل دانسته و می‌گوید: «گاه با هزینه‌های ناچیز بلیت و گاه مجانی برای دانشجویان لر و لک و… در سراسر کشور در دانشگاه‌ها اجرا کرده‌ام که رسالت خود را انجام داده باشم.»
پس از محرم و صفر امسال هم اجرا در همدان و کرمانشاه و سپس در تهران هم از برنامه‌های آتی اوست.
ویریا رحمانپور، دختر استاد رحمانپور هم که در این گفت‌وگوی دوستانه حضور داشت، به نکته قابل ملاحظه‌ای اشاره کرد و با حالت گلایه می‌گوید: انگار موسیقی محلی، ایرانی نیست؛ وقتی می‌خواهند از موسیقی ردیفی یا دستگاهی نام ببرند می‌گویند موسیقی ایرانی و خواه ناخواه این به ذهن القا می‌شود که موسیقی محلی و موسیقی نواحی و سایر انواع موسیقی در ایران، ایرانی نیست!
ویریا رحمانپور جوان، سازهای کوبه‌ای می‌نوازد و در کنسرت اخیر گروه «راهو» (آبان‌ماه ۹۲) به همراه پدر، دف نواخت. این کنسرت در مجموعه برج آزادی برگزار شد.
«دسمه بیر» (دستم را بگیر) عنوان کتابی از رحمانپور است که اشعار لری و لکی این شاعر را شامل می‌شود. از دیگر مکتوبات این شاعر و خواننده می‌توان به چاپ ادواری اشعار وی در نشریه «پایاب» در سال ۱۳۸۲ اشاره کرد. پنج سال پیش نیز کتاب «تو را می‌نویسم سرزمین من» در ۲۳۷ صفحه و به قیمت ۳۵۰۰ تومان از سوی نشر «سیفا» منتشر شد. این کتاب به کوشش سهراب آزادی چاپ شد. این شاعر و خواننده لرستانی، کارهایی در حوزه فیلمنامه‌نویسی، مقالات پژوهشی و زبان‌شناسی نیز منتشر کرده است.
ایرج رحمانپور در این گپ‌وگفت به سفرهای خارجی هم اشاره کرد و هدف آن سفرها را اجرای کنسرت و انجام پروژه‌های تحقیقاتی در حوزه موسیقی، به‌ویژه موسیقی محلی برشمرد.
او نخستین کسی است که آوای هوره (یک مقام و نوای موسیقی محلی لرستانی که نوایی غمناک دارد) را در اروپا طنین‌انداز کرده است. هلند، نروژ و سوئد کشورهای اروپایی هستند که استاد رحمانپور در آنها حضور داشته است. وی در همین راستا سفری نیز به امارات برای نهایی‌کردن یک پروژه موسیقایی را در سفرهای کاری خود داشته است.
از میان حرف‌های پراکنده این هنرمند، چنین برمی‌آمد که درد و دغدغه فراوانی را در کوله‌بار دارد، اما عدم همکاری‌های مسئولانه و نبود امکانات، اجازه نداده و نمی‌دهد که به آنها برسد و آنها را نهایی کند. گسترش موسیقی محلی و تدوین دستور زبان و دستور زبان شعری برای لری و لکی و برنامه‌ها و پروژه‌های اینچنینی، همه و همه ذهن هنرمند را درگیر کرده است و امید می‌رود یاران موافق به‌پا خیزند و این کارها ناتمام نماند.
موسیقی ردیفی- دستگاهی، در تعامل با موسیقی محلی به اوج پویایی می‌رسد
از نظر رحمانپور، پویاترین موسیقی هر کشوری موسیقی محلی آن است، چراکه از قیود و بندها رها است و همواره درحال تعالی و رشد درونی است. این را می‌گوید و می‌گوید: اگر موسیقی دستگاهی و ردیفی ایرانی هم بالندگی می‌خواهد، باید ارتباطی تنگاتنگ با موسیقی محلی داشته باشد.
«آینه اشک»، «گل آتش»، «هنا» و «بهار باد»، برخی از آلبوم‌های منتشرشده از ایرج رحمانپور است و به گفته خودش، در بهار سال آینده شاهد آلبومی دیگر از این هنرمند خواهیم بود؛ این آلبوم را میلاد علی‌پور، از نوازندگان لرستانی، تنظیم کرده است و هنوز جزئیات دقیق آن، ازجمله اسم آن مشخص نیست، اما به‌زودی نهایی خواهد شد.
رحمانپور حرف‌های خود را اینگونه پایان داد که فضاهای کارنشده و کشف‌نشده در موسیقی و ادبیات محلی بسیار زیاد است و این فضاها به اندازه تمام تنوع و پستی و بلندی کوه‌ها و تنوع آب‌وهوا و فرهنگ و گویش و گفتار ایران زمین است که این همه فضای وسیع و این تنوع‌ها، زیبایی‌بخش موسیقی محلی است و بر ادبیات، فرهنگ، سازها و رفتار و سبک زندگی مردم تاثیر گذاشته و از آن تاثیر پذیرفته است و باید آن را به کار بست.
-گزیده‌ای از این مصاحبه در روزنامه آسیا (سوم آذر ۹۲) منتشر شده است.
گفت و گو از : حامد الماسی / خبرنگار فرهنگ وهنر و کارشناس ارشد علوم ارتباطات
زنده باد استاد
پاینده باشی
سلام آقا اگه شماره ی تلفنی از استاد دارین ازتون سپاسگزار خواهم بود به ما هم بدین
ممنونم
یک کاست رو فقط به هوره با ردیف موسیقی اختصاص دهید سر بلندو سر افراز باشید
با سلام و درود بر استاد بزرگ موسیقی سنتی لرستان با صدای ماندگار ، اشعار پرمعنا و اصیلش
والبته با تاسف فراوان از اینکه آنچنان که شایسته این هنرمند باسواد و صاحب سبک است در هنر موسیقی مورد
حمایت و تقدیر قرار نگرفت.
۲۵ نوامبر ۲۰۱۳ – قزاقستان
باسلام.برای استادگرامی سلامتی وسربلندی روزافزون راازدرگاه ایزدمنان خواستارم.
موسیقی لرستان بدون استاد رحمانپور معنایی نداره.خود من با صدای استاد رحمانپور زندگی کردم.درود بر ایرج رحمانپور
درود بیکران بر حنجره زاگرس استاد محترم ایرج رحمانپور و سپاسگذاری و ارادت بابت اجرای کنسرت دو روزه استاد در پایتخت . استاد مچکریم
سلام ودرودخالصانه خودم رو تقدیم هنرمندواستادبزرگ وبی بدیل قوم لر حضرت استاد ایرج رحمانپور میکنم
ازخداوندبزرگ برای این مرد خالص خدا آرزوی سربلندی وسلامتی دارم
استادعزیز
مردم فرهنگ دوست لرستان شمارو دوست دارندخوشابه سعادتت ،بخاطراین محبوبیت بی نظیرشمادرمیان مردم لرستان بهتون تبریک میگویم
باسپاس ازسایت وزین میرملاس
درود بر حنجره زاگرس
عرض درود وادب خدمت فریادبی کسی استادایرج رحمانپوراستادلطف کن بانی خیرشو ازحنجره ی زخم خوردت درراستای ترقی منطقت باتوجه به نفوذمعنوی ملکوتی حنجرت خیل عظیم کوهدشتیهای موفق درهمه امواردرسطح کشورباکمک دلسوزان دردمندوخیران انساندوست زیریک سقف دریکراستاباحضورنماینده محترم شهرستان درسال تدبیرو امیدتدبیری بیندیشیدکه پتروشیمی انتقال اب اجرای شدن کارخانه ماشین سازی وازهمه مهمتربهداشت وراههای ارتباطی مثلن شهرستان ووووکمک کنندشایدکمکی باشدتامحقق گردد شاید فقط تراخدانگیدچه پرتوقع
با سلام و دورود بر استاد بزرگ موسیقی لرستان
این گفته قشنگ استاد بزرگ در خصوص موسقی لری :ایرانیان با یستی گذشته تاریخی خود را در موسیقی لری پیدا کنند– گذشته تاریخی ایرانیان که بر می گردد به هفت هزار سال پیش با ایجاد یکی از نخستین تمدنهای بشر ایلامیان(کاسیان) این تمدن آغاز گر هسته اولیه کشور عزیز ایران با تمام ویژگیهای خاص خود از موسیقی گرفته تا فرهنگ و آداب رسوم ایرانیان
رحمانپور صدایی ابدی است و تاریخ را درمی نوردد و مدام گذشته و حال را در هم ترکیب می کند تا شکلی از امید به آینده را تجلی کند. رحمانپور انواع مختلف موسیقی بومی را(موسیقی کار،بزم،رزم و…)با هم ترکیب می کند و البته “معاصر”است.از عناصر گذشته استفاده می کند ،گذشته را در زمان حال،حاضر می کند و میراث دار گذشتگان است و صدای امروز.موسیقی اش فقط یک آواز و ساز ساده نیست.یک “گفتمان” است.یک فرهنگ است.
استادرحمان پور
خیلی دوستون دارم
بابت وجودت واون حنجره ی بلبلی ات ازتون متشکرم
زخمه ی صدای رحمانپور تمام نیاکانم را در ناخوداگاهم زنده می کند
و باعث می شود در غربت به یاد اورم از دیاری بوده ام که مردمانش با غرور، ساده با تنگ دستی، ابرومند و با همدیگر با الفت میزیسته اند و این است “توتم” من
زنده باد استاد رحمانپور و زنده باد هر انکس که به هر نوعی برای ماندگاری دیارمان(فرهنگمان) قدمی حتی کوچک بر می دارد
عشق همه مایی استا د. از ته دل دوست داریم
سلام به استاد عزیز.ایشون اگه در سبک پاپ یا حداقل پاپ سنتی و تلفیقی از این دو سبک رو کار میکردن بخاطر داشتن صدا و توانایی ترانه گفتن خیلی موفق تر بودند.واقعا موسیقی محلی چیزی دیگه برای گفتن نداره.موسیقی محلی همون جور ک از اسمش معلومه برای ی قوم هست و مردمی یا بهتر بگم همه گیر و جهانی نیست..هر چند حتی برخی از مردم اقوام مختلف در ایران و سایر کشورها دوست دارن اما موسیقی محلی هیچ وقت مردمی نمیشه.البته اگه با ی سبک مثل پاپ تلفیق بشه میشه تا حد زیادی مردمی کرد این سبک رو.حیف عمر و صدای استاد رحمانپور ک در این سبک (محلی) گذشت’
بخوان استاد بخوان استاد راز چندین هزار ساله ی زاگرس را بیرون بکش. هنجره زخمی زاگرس من
استاد صدای سوز ناک شما کوهای سر به فلک کشیده زاگرس را به گریه در آورده . سایه ات جاودان استاد رحمانپور . ری بال باد بی امو تا ناکجایا بی نشو / تیچسمه د هیچسو سیلکو وه روزگار مه