[1]
[2]
فیروز اسماعیلی نژاد : /
آخرین ضجه های میرملاس برای ماندن !
کوه سرسرخن از زخم های سینه اش به ستوه آمد .
قدیمی ترین آثار نقاشی یافت شده مربوط به هزاره دهم قبل از میلاد یعنی بیش از ۱۲ هزار سال پیش است، غار و سنگ نگاره میرملاس که امروزخسارات زیادی را متحمل شده بدون کمترین توجهی ازسوی متولان میراث فرهنگی لرستان رها شده است.
انسان نخستین به این حقیقت دست یافته بود که می تواند با ترکیب موادی مانند تنه درخت و شاخه های سوخته، شیره گیاهان و درختان، چربی های حیوانی، خاک رس و آب رنگ را ایجاد کرده و با آن بر دیواره های سنگی نقاشی های پایدار و بادوامی را ترسیم کند.
قدیمی ترین آثار نقاشی یافت شده در ایران که با این ترکیب بر روی سنگ و صخره ها ترسیم شده، مربوط به هزاره دهم قبل از میلاد یعنی بیش از ۱۲ هزار سال پیش و در دوران باستان است که در همین ارتباط می توان به نقاشی های موجود در غار میرملاس در منطقه کوهدشت استان لرستان اشاره کرد. در صخره و بدنه نگاره های غارمیرملاس نقاشی و تصاویری از میدان رزم و شکار با تیر و کمان و حیواناتی چون اسب، بزکوهی و سگ بکار رفته که به شیوه ای ساده و ابتدایی و با ترکیبات مواد رنگی قرمز اخرایی، سیاه و اندکی زرد از سوی انسان های غارنشین با انگیزه اعتقادات خاص آن منطقه کار شده است. پرفسور گریشمن باستان شناس مشهور فرانسوی در این باره می گوید: نقاشی های غارمیرملاس به وسیله ساکنان لرستان در دورانی که بشر به حالت گردآورنده آذوقه می زیسته ترسیم شده است و این دوران مربوط است به چندین هزار سال پیش از آنکه دره ها خشک شود و انسان بتواند از کوهسار پایین آمده و بیرون از کوه زندگی کند.
پس از نظر پرفسور گریشمن، هیأتی مرکب از باستان شناسان خارجی و ایرانی به منطقه لرستان اعزام شدند و در جریان کاوش های خود اعلام کردند: نقوش روی صخره های لرستان شبیه نقوش مکشوفه درشرق اسپانیا در دوره های اخیر و مربوط به دروه ما قبل تاریخ است که عمدتاً به صورت صخره های دسته جمعی و در زیر صخره های عظیم که به حالت برجسته، بردیوار غار قرار گرفته اند نقش شده، خرده سفال های پیدا شده در آنجا نیز دلالت بر سکونت در جوار این برجستگی ها را در غار دارد.
پروفسور گیرشمن درباره کشف نقاشی های غارمیرملاس لرستان مطلب دیگری عنوان کرده است که طی تمام تجسس هایی که درباره کاوش های مربوط به غارهای میهن شما انجام یافته اعم از آنچه اینجانب در کوههای بختیاری بعمل آورده ام و یا آنچه در بیستون و البرز و کوههای خراسان معمول داشته همچنین آنچه به وسیله دانشمندان آمریکایی در افغانستان صورت پذیرفته در هیچ جا نقاشی هایی بر روی بدنه سنگ کوهستان دیده نشده است و از اینجا اهمیت موضوع به خوبی روشن می گردد. مک بورنی استاد دانشگاه کمبریج نیزدرخصوص اهمیت این نقوش گفته است: نقوش دوره تاریخی که شامل گروه های اسب سوار و مناظر جنگ و جدال و شکار حیوانات با تیر و کمان است و قدمت آنها به ۲۰۰۰ تا ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد می رسد و بدین سبب که هنر اسب سواری نخستین بار به وسیله ایرانیان و مقارن با تاریخ یاد شده در این منطقه معرفی شده است، نمی توان تاریخ نقوش پیش گفته را به دوره قدیمی تری مربوط دانست. اهمیت نقوش مذکور از این جهت است که آنها نخستین تجلیات ذوق هنری مردمان غارنشین منطقه کوهدشت لرستان به شمار می رود.
اثر باستانی غار ۱۲ هزار ساله میرملاس در حدود ۳۰ کیلومتری شهر فعلی کوهدشت واقع شده، نقاشی ها و نگاره های آن بر دیواره های جنوبی و شمالی این غار در میان رشته کوه همیان از شمال تا شمال غرب دشت سرسبز و حاصلخیز این شهر کشیده شده و این کوه در محاصره درختان درهم فشرده بلوط قرار دارد. این کوه ها رمز و رازهای فراوانی درخود دارند و شاهد غم ها و شادی های مردمان چند ۱۰ هزار ساله این دیار هستند.
در این سرزمین مردمانی زندگی می کرده اند که آثار سرپنجه های هنرمندانه آنها بر سنگ های سخت بعد از گذشت ۱۲ هزار سال هنوز جلوه گر و بیان کننده اندیشه های آنها درهزاران سال پیش است. شعار یونسکو در زمینه سنگ نگاره ها که هرگز آنها را لمس یا خیس نکنید، بسیار ضربه پذیرند یا هرگز روی آنها اثر نگذارید و چیزی اضافه نکنید و یا روی آنها راه نروید و همان طور که هستند بگذارید بمانند و فقط از آنها عکس بگیرید،مطالبی است که ظاهرا در خصوص این اثر تاریخی ارزشمند به فراموشی سپرده شده است.
با توجه به اینکه سنگ نگاره های باستانی موجود در کشورهای خارجی همچون اسپانیا برای حفاظت از رطوبت حاصله از تنفس بازدیدکنندگان در مقابل آنها محفظه شیشه ای نصب شده، اما سنگ نگاره های غار میرملاس کوهدشت که در ردیف نقوش غارهای باستانی دنیاست در حال حاضر در معرض نور خورشید، باد و باران و حتی یادگاری های مردم است که با اسپری رنگ یا هر وسیله ای دیگری این میراث چند هزار ساله را به راحتی از بین می برند به طوری که اگر این روند ادامه یابد تا چند سال آینده دیگر هیچ اثری از این آثار بی نظیر یافت نخواهد شد. این نگاره و نقاشی ها هویت و شناسنامه این مرز و بوم هستند و بهترین فرصت توسعه توریسم و اکوتوریسم محسوب می شوند که با سرمایه گذاری در این بخش می توان غبار محرومیت را از منطقه پاک کرد و عظمت این ملت را به نمایش گذاشت. غار و سنگ نگاره میرملاس که امروزخسارات زیادی را متحمل شده بدون کمترین توجهی رها شده و این اثر تاریخی امروز نیازمند حمایت و دقت نظر مسئولان امر به ویژه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان دراین خصوص به خبرنگار ما گفت: در حال حاضر بیش از پنج هزار آثر باستانی و تاریخی در این استان شناسایی شده که از این تعداد دو هزار و ۳۰۰ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
محمدرضا اسدی افزود: این سازمان تنها ۴۰ نیروی برای حفاظت ، صیانت و نگهداری از این آثار دراختیار دارد که این نیروها یه هیچ عنوان قادر به کنترل و حفاظت از این حجم آثار تاریخی در این استان نیستند. وی اظهار داشت: حفاظت از این آثار و بناهای تاریخی در لرستان علاوه بر تامین نیروی انسانی و اعتبارات مورد نیاز، به یک عزم ملی و فرهنگ سازی مناسب نیازمند است تا همگان خود مسئول حفاظت و نگهداری از میراث کشور بدانند.