سعید جمشیدی / میرملاس نیوز :
فرصتی برای بازی ایران در عرصه بین الملل
دنیای امروز شرایط پر فرازو نشیبی را تجربه میکند. که در آن سایه ای از تردید بر روابط بین الملل حاکم شده است. تردیدی که با وجود خسارتهای فراوانش، برای عده ای منشاء فرصت شده است. به نظر میرسد شرایط پیش آمده تا حدود زیادی ناشی از به قدرت رسیدن مجدد ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس جمهور روسیه است. چراکه با سیاستهای این مرد به قول غربیها آهنین روسیه، پس از سالها مانعی جدی در پیشبرد سیاستهای یکجانبه گرایانه پا به عرصه ظهور گذاشته و از شواهد و قرائن چنان بر میآید که به سادگی دچار تغییر نمی شود.
تحول ایجاد شده بیشتر از این منظر قابل بررسی است که فضایی برای بازی سایر کشورها در عرصه بین الملل ایجاد شده که میتواند در آیند تبعاتی را در پی داشته باشد. با فرو پاشی اتحاد جماهیر شوروی، غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا به عنوان قدرت بلامنازع جهان، سیاست اصلی را در روابط بین الملل سامان می داد. خلاء وجود قدرتی موازنه گر این امکان را فراهم کرده بود تا بدون ملاحظه، کشورهای غیر همسو را تحت فشار قرار دهد و در صورت عدم موفقیت حاصل از این فشار برای دوام هژمونی خود با مجوز یا بدون مجوز نهادهای بین المللی و قوانین آنها، که خود واضع آن بود، حتی دست به لشکر کشیهای گسترده بزند.
امروزه با بیدار شدن قدرتی خفته در عرصه بین الملل که در خود توان دستیابی به اهدافش را با قدرت نظامی و بدون کمک دیگران احساس می کند، عملاً کشورهای غربی خود را درگیر بحثی نو می بینند که تا کنون وجود نداشت و با بروز تحولات توامان تبعات بروز این شرایط برایشان مشخص نیست. دکتر “عبدالوهاب الافندی” در مقاله ای در پایگاه میدل ایست مانیتورمی نویسد: دیگر نمی توان حقیقتی که اکنون شاهد جنگی سرد در عرصه بین الملل هستیم را کتمان کرد. جنگی که یک طرف آن آمریکا و طرف دیگر روسیه و پوتین هستند. در این جنگ سرد خاورمیانه نقطه درگیری است. منطقه ای که از یک طرف از ایران و و در طرف دیگر از عربستان سعودی و متحدانش تاثیر می گیرد.
از نظر نگارنده این موضوع درست است و تحولات منطقه ای تابعی از تحولات جهانیست و شرایط پیش آمده بر منطقه خاورمیانه تاثیرات قابل توجهی گذاشته است. بلوک بندیهایی که تا پیش از این عرصه رویارویی کشورهای منطقه با حمایت آمریکا از یک سو و محور مقاومت به رهبری ایران از سوی دیگربود اکنون شاهد ورود قدرتی دیگر است که تا حدودی بر وزنه ایران و محور مقاومت افزوده است. اگر چه این باور نمیتواند درست باشد که تقویت این محور در دستور کار سران کرملین است، لکن اصل اساسی منافع محوری و همچنین دشمن مشترک این دو را در کنار هم قرار داده است. اتحادی که تا کنون نیز شرایط مثبتی برای هر دو در پی داشته است.
به نظر میرسد در طرف مخالف نیز نه تنها اتفاق نظر آنچنانی وجود ندارد، بلکه روز به روز بر دامنه اختلافات نیز افزوده شده است. در ائتلاف مخالفان بشار اسد نارضایتی از سیاستهای غرب در عدم حمله به سوریه و حتی حمایت جدی از معارضه به وضوح دیده میشود.بین محورعربستان، قطر وترکیه اختلافات اساسی وجود دارد و سران اخوان المسلمین و جنگ جویان جوان القاعده دل خوشی از سیاستهای آل سعود ندارند. کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عمان و کویت در تلاشاند سیاستهایی مستقل از عربستان در پیش بگیرند و از همه مهمتر علائمی هر چند ضعیف از اختلاف بین اسرائیل و آمریکا چه بر سر برنامه هسته ای ایران و چه موضع سازش و بحث فلسطین دیده میشود. پایگاه خبری دیلی بیست عنوان کرد: “جان کری” وزیر خارجه آمریکا در جلسه ای محرمانه هشدار داد است که در صورت شکست مذاکرات صلح خاورمیانه، اسرائیل به نظامی “آپارتاید” تبدیل خواهد شد.
البته انتظار اینکه همه اینها بتواند بر تغییر کامل استراتژی غرب در منطقه تاثیر بگذارد نمیتواند واقع بینانه باشد. لکن تا همینجا هم بارقههایی از تغییر را نشان میدهد.
همه این موضوعات نشان از تحولی اساسی در منطقه و عرصه بین الملل دارد، که مجالی برای بازی کشورها و از جمله ایران فراهم آورده است. نوع این بازی در عرصه دیپلماسی میتواند حکایت از هوشمندی، باعث پرستیژ و در نتیجه تامین منافع ملی شود. آنچنان که تا کنون با سیاستی خردمندانه در بحران اوکراین به عنوان نقطه اوج رویارویی دو جناح، از برچسب هرکدام از طرفین به جانبداری ایران از دیگری جلوگیری شده است.
بحران در عرصه بین الملل ائتلافهایی در پی دارد و بحران پیش گفته از این قاعده مستثنی نیست. اگرچه ایران در خاورمیانه یک طرف موضوع است لکن با پتانسیلهایی که دارد به یکی از کانونهای توجه طرفین در بحران جهانی تبدیل شده است. به نظر میرسد چنانچه از جذابیتهای ایران که در راس آن بر گرفته از ذخایر قابل توجه انرژی برای غرب و بخصوص اروپا و موقعیت ممتاز ژئوپولتیکی برای روسیه است، درست استفاده شود، امکان آن را دارد که در سریعترین زمان از بار تحریمهای ناعادلانه با حداقل امتیاز دهی بکاهد و در بلند مدت باعث تامین منافع ملی شده، جایگاه ایران را در عرصه بین الملل ارتقاء دهد. موضوعی که مستلزم مخابره ئ علائم ونشانههایی است که در آن انگارههایی قابل قبول با شناخت فرهنگ جهانی و کشور هدف ارائه شود. با وجود مشکلاتی که از منازعه حاضر میتواند حاصل شود، شاید این نکته که استراتژی تفرقه بینداز و حکومت کن غرب پس از سالها در مورد خود آنها و در معادلات بین المللی صدق میکند و کسانی هستند که بر آتش این اختلاف میدمند به دور از واقعیت نباشد.
منبع: روزنامه مردمسالاری ۱۰ اردیبهشت ۹۳