- پایگاه خبری، تحلیلی میرملاس - https://www.mirmalas.com -

شیشه عمر “ماهی شیشه ای” ترک برداشت/ گونه چند سانتی متری که بالاتر از یوزپلنگ قرارگرفت

 

“ماهی شیشه ای” لقب گونه ای نادر است که در استان لرستان زندگی می کند، ماهی کوچکی که به لحاظ داشتن بدنی شفاف، بدون فلس و بدون چشم از عجایب خلقت نام گرفته و در دنیا منحصر به فرد است، اما این روزها شیشه عمر این گونه چند سانتی متری ترک برداشته تا در لیست قرمز بالاتر از یوزپلنگ ایرانی قرار گیرد.

به گزارش خبرنگار مهر، روزگار این روزهای “ماهی کور” حکایت گونه ای است که برای حیات نیازمند توجه مسئولان و دوستداران محیط زیست است تا عصای دست این گونه باشند، گونه ای که در دنیا نظیر ندارد تا چشم جهانیان به ماهی کور -تنها اثر طبیعی ملی لرستان- دوخته شود.

این گونه در غاری در استان لرستان زندگی می کند که به غار ماهی کور شهرت دارد، این غار سالها پیش توسط محققان دانمارکی و انگلیسی کشف شد تا پای ماهی کور لرستان به موزه های حیات وحش دنیا کشیده شود، گونه ای که این محققان در تحقیقات خود از آن با لفظ “کم نظیر” یاد کرده اند.

غار ماهی کور به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد یاد شده به عنوان تنها اثر طبیعی ملی لرستان ثبت شد تا از این گونه حراست بیشتری به عمل آید، غافل از اینکه به نظر می رسد هیچ چیزی جلودار چرخ های تخریب بشر امروز نیست تا اوضاع این روزهای این ماهی نابینا دیدن نداشته باشد.

عبور جاده دسترسی به سد بختیاری از ۵۰۰ متری تنها اثر طبیعی ملی لرستان، راه اندازی کارگاه این سد در نزدیکی غار ماهی کور، فرسایش دهانه غار، قاچاق این گونه توسط مردم محلی و استفاده در سفره های هفت سین همه و همه مواردی است که ماهی کور را در تاریکی مشکلات محبوس کرده است.

احداث جاده در نزدیکی تنها اثر طبیعی ملی لرستان

مدیر کل حفاظت از محیط زیست لرستان در این رابطه به مهر می گوید: غار ماهی کور در منطقه تنگ هفت و در نزدیکی رودخانه سزار به عنوان یکی از سرشاخه های دز قرار دارد.

محمد حسین بازگیر با بیان اینکه پیش از این تنها راه دسترسی به این محل از طریق قطار و راه آهن میسر بود، ادامه می دهد: این موضوع باعث شده بود تا کسانیکه قصد رفتن به محل غار ماهی کور را دارند مجبور باشند فاصله ای چندین کیلومتری را پیاده طی کنند و همین موضوع دسترسی به این غار را محدود کرده بود.

وی به احداث جاده دسترسی به سد بختیاری در نزدیکی تنها اثر طبیعی ملی لرستان اشاره می کند و یادآور می شود: این جاده دسترسی از ۵۰۰ متری غار ماهی کور عبور می کند و کارگاه عملیات اجرایی سد بختیاری نیز در نزدیکی غار بنا شده است.

بازگیر معتقد است با اجرای این راه ارتباطی، مسیر دسترسی عموم مردم به این غار منحصر به فرد ایجاد و تسهیل شده است و افراد به راحتی می توانند از مسیر آزادراه و این جاده فرعی به زیستگاه ماهی کور دسترسی پیدا کنند.

گونه ای که در سال ۱۹۴۴ راهی اروپا شد

وی به قرارگیری این غار در دامنه کوه چیلگ و در پشت کوه هشتادپهلو اشاره کرده و می گوید: دهانه این غار شش متر ارتفاع داشته و عرض آن نیز نزدیک به ۱۰ متر است.

مدیر کل حفاظت از محیط زیست لرستان از نحوه کشف این غار می گوید و اینکه دو محقق دانمارکی در سال ۱۹۴۴ در سفری که از طریق راه آهن سراسری داشته اند غار ماهی کور و گونه موجود در آن را کشف کرده اند که در همان زمان نیز این گونه را به دنیا معرفی می کنند ولی در ایران صحبتی از کشف ماهی کور نمی شود.

بازگیر می گوید: این محققان در تحقیقات منتشر کرده از خود محل دقیق غار ماهی کور را اعلام نمی کنند که بعدها یک محقق انگلیسی برای پیدا کردن این گونه راهی ایران شده و بالاخره پس از جستجوی شهرهای مختلف غار ماهی کور را در لرستان پیدا کرده و متوجه می شود که ماهی کور موجود در این غار در دو گونه مختلف است.

ماهی نابینایی که جریان خون در بدنش را می توان دید

وی با یادآوری اینکه ماهی کور دارای اندازه ای در حدود پنج سانتی متر است، تصریح می کند: بدن این ماهی هچ گونه پوششی ندارد و می توان امعا و احشای این گونه و رگ های خونی بدن وی را به راحتی دید.

بازگیر یادآور می شود که این گونه به لحاظ شیلاتی و تجاری ارزش چندانی ندارد ولی به لحاظ خزانه ژنتیکی از گونه های منحصر به فرد در دنیا است.

وی به قرارگیری این ماهی شیشه ای در لیست قرمز “iucn” اشاره کرده و می گوید: ماهی کور در ردیف گونه های در معرض انقراض قرار دارد و رده حفاظتی آن حتی از یوزپلنگ هم بالاتر است.

مخاطراتی که حیات ماهی کور را تهدید می کند

مدیر کل حفاظت از محیط زیست لرستان به مهم ترین تهدیدات این گونه اشاره کرده و یادآور می شود: ایجاد راه ارتباطی سد بختیاری موجب شده که هر فردی امکان دسترسی به این غار را داشته باشد و این امر موجب شده که گاهی برخی افراد که ارزش این گونه را نمی دانند نسبت به زنده گیری آن اقدام کنند.

بازگیر واریزه های دهانه غار به دلیل فرسایش کوه را از دیگر مخاطرات پیش روی این گونه می داند و می گوید: متاسفانه این واریزه ها در حال پرکردن دهانه غار هستند و می توانند برای حیات ماهی کور مشکل آفرین شوند.

وی با یادآوری اینکه در سال ۸۴ مطابق مصوبه ۲۶۲ شورای عالی حفاظت از محیط زیست غار ماهی کور به عنوان تنها اثر طبیعی ملی لرستان ثبت شده است، ادامه می دهد: در حال حاضر محیط بان در این منطقه مستقر است ولی برای ارتقای سطح حفاظت نیازمند امکانات و تجهیزاتی هستیم.

بازگیر می گوید: تثبیت واریزه های دهانه غار از برنامه های امسال محیط زیست است که مطالعات تفصیلی آن در دستور کار قرار گرفته و به زودی آغاز خواهد شد.

وی همچنین به ضرورت انجام عملیات آبخیزداری در بالادست غار تاکید می کند و یادآور می شود: در این زمینه نیازمند همکاری اداره کل منابع طبیعی هستیم.

ضرورت ارتقای پاسگاه محیط بانی تنها اثر طبیعی ملی لرستان

مدیر کل حفاظت از محیط زیست لرستان رفع تصرف اراضی در نزدیکی غار ماهی کور را از دیگر ضرورتهای این بخش دانسته و می گوید: در حال حاضر یک قطعه زمین در ۵۰۰ متری غار در تصرف اشخاص قرار دارد که انتظار می رود با کمک منابع طبیعی رفع تصرف این زمین در دستور کار قرار گیرد.

بازگیر به قرارگیری کارگاه عملیات اجرایی سد بختیاری در نزدیکی غار ماهی کور نیز اشاره می کند و یادآور می شود که به زودی این کارگاه برچیده می شود و می توان از امکانات موجود در این محل برای ایجاد پاسگاه محیط بانی استفاده کرد.

وی خواستار ارتقای پاسگاه محیط بانی تنها اثر طبیعی ملی لرستان است و عنوان می کند: در این راستا مجوز احداث پاسگاه محیط بانی با هشت نفر نیروی محیط بان در این محل تصویب شده ولی در حال حاضر تنها یک محیط بان در محل غار ماهی کور مستقر است که به زودی دو نفر سرباز مامور در محیط زیست نیز به کمک این محیط بان می روند ولی نیاز است که برای ارتقای سطح حفاظت مجوزهای استخدامی برای به کار گیری محیط بان گرفته شود.

ظرفیت های جذب گردشگران علمی به غار ماهی کور

این سخنان در حالی مطرح می شود که مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان معتقد است که غار ماهی کور به عنوان تنها اثر طبیعی ملی لرستان می تواند به عنوان جاذبه ای منحصر به فرد به جهانیان معرفی شود.

محمد رضا امانی که با مهر گفتگو کرده است، ادامه می دهد: در این راستا تهیه طرح گردشگری این جاذبه با لحاظ کردن الزامات زیست محیطی در دستور کار قرار گرفته است تا بتوانیم ضمن تهیه شرح خدمات، برنامه ریزی برای جذب گردشگران علمی به این محل را انجام دهیم.

وی البته از ممانعت های قانونی در زمینه ورود میراث فرهنگی به محدوده مناطق حفاظت شده محیط زیست می گوید و معتقد است تا زمانیکه ابهامات در این زمینه رفع نشود نمی توان طرح های گردشگری این حوزه را به پیش برد.

معاون عمرانی استانداری لرستان نیز از پیگیری برای تحقق مطالبات محیط زیست به منظور رفع مشکلات غار ماهی کور در کارگروه ساماندهی غارهای استان می گوید و عنوان می کند: اولویت اصلی ما در این زمینه حفظ این گونه است.

مجید کیانپور معتقد است که ابتدا در گام نخست باید نسبت به رفع خطر و حفاظت از این گونه اقدام شود و سپس با رویکرد گردشگری علمی در راستای جذب گردشگران به این اثر طبیعی ملی اقدام کرد.

وی یادآور می شود: ممکن است که توده و عامه مردم علاقه یا رغبتی برای بازدید از غار ماهی کور نداشته باشند ولی به طور قطع گردشگران علمی و کسانی که در این حوزه پژوهش می کنند از جای جای دنیا علاقه زیادی به دیدن این گونه خواهند داشت.

کیانپور معتقد است که باید ضمن لحاظ کردن دغدغه های زیست محیطی، زمینه معرفی این گونه را در سطح ملی و بین المللی نیز فراهم کرد تا بتوان در راستای جذب گردشگران خارجی و داخلی گامی برداشت.

…………………

گزارش: صدیقه حسینی