گفتگو با اسداله آزادبخت، شاعر بومی سرا

 

میرملاس نیوز : متولد۱۳۴۷است وکنارکاهگل های روستای سه آسیابه به دنیا آمد. دوران کودکی اش را درکوهدشت گذراند وتحصیلاتش را دراین شهر گذراند.باشروع شدن جنگ تحمیلی قامت کوچکش را که هنوز دوران راهنمایی را سپری می کرد، به جبهه برد وچندبار مجروح شد.دوره تربیت معلم دررشته زبان وادبیات فارسی را دردانشسرای بروجرد پشت سرنهاد ودرسنگر تدریس مشغول شد.باوجود بهره بردن از طبع ذاتی و خانوادگی به دنیای شعربومی پاگذاشت . با اسداله آزادبخت شاعر بومی سرا به گفتگویی کوتاه نشسته ایم که می خوانیم :

ـ جناب آزادبخت ازچه زمانی به سرودن شعرپرداختی؟
بانام و یادخدا ، ادبیات با خانواده ی ما بیگانه نیست ومن درخانواده ای بزرگ شدم که ردپایی از موسیقی و شعر درآن وجودداشت.ازطرفی سرزمینی که من درآن بزرگ شده ام شاید به نوعی خاستگاه ادبیات است آن هم از نوع کم نظیرش. کسی نیست که درکوهدشت زندگی کرده باشد و با لالایی ها و هوره ها و مورهای پدران و مادران این سرزمین اجین نشده باشد .انواع موسیقی ای را می گویم که حاوی بزرگ ترین تک بیت های زیبای دنیاهستند.
همانطورکه اشاره کردم ازبچگی باشعر آشنابودم وذاتا زمزمه هایی می کردم اما دردهه ی هشتاد پایم رسما به دنیای شعر بومی بازشد اما باز درچهارچوب نیازدرونی وارضای روحی خودم که با وساطت وتلاش برادرم جناب حشمت اله آزادبخت وارد فضای جدی وحرفه ای شعر بومی شدم و طولی نکشید دریچه های شعرجدی به رویم بازشد .حالا چندسال است که آنچنان که دوستان و منتقدانم می گویند به راستی شعرمی گویم که البته هنوز پله های زیادی هست که باید طی کنم هرچند این پله ها به هیچ پشت بامی از بی نهایت نخواهندرسید و کسی نمی تواند ادعا کند که به آخر شعررسیده است.

ـ جز شعر درحوزه های دیگری هم فعالیت داری ؟
زندگی وفرهنگ بومی را درحدپرستش دوست دارم، وهیچگاه ازفرهنگ بومی فاصله نگرفتم حتی درزندگی روزمره شخصی خودم سعی میکنم این فرهنگ را بکار گیرم. برهمین اساس ازهمان دوران دانشجویی که درتربیت معلم بروجرد (۶۹)این دغدغه را داشتم که روزی واردفضای کارهای پژوهشی دراین مسیرشوم. اولین کارم که بصورت جدی وحرفه ای شکل گرفت .زندگی نامه وبررسی اشعار مرحوم استاد اسداله امیرپورامرایی بود که درقالب پایان نامه دوره کارشناسی درسال(۷۴)به آن پرداختم که خوشبختانه مورد توجه استادان ادبیات واقع شد و استادتابان مرا تشویق به چاپ وانتشار آن نمود اما بدلیل عدم بضاعت مالی قادربه عملی کردنش نبودم. بعدازآن به گردآوری تک بیت های مور وهوره مشغول شدم وضمن جمع آوری این تک بیت ها ،غنا ومفهوم ابیات را بررسی نمودم تا بیشتر دراین حوزه ترغیب شوم. به لحاظ تسلط به قانون وچهارچوب این موسیقی اساطیری ومهارت دراجرای آن توانستم بیشتر ازهرچیز سبک ها ومقام های این موسیقی کلامی را شناسایی کنم تا جایی که دوبرنامه زنده ومستقیم را درشبکه افلاک به همین منظور دعوت شدم وبعنوان کارشناس ومحقق دراین خصوص به شرح وبیان وشناسنامه آن پرداختم.

ـ تا کنون چه عناوین وافتخاراتی را درحوزه هایی که نام بردی کسب کرده ای؟
هرچند شعر و کلا هنرمند برای دلش و اجتماعش می گوید نه برای کسب عنوان که دراولیت های آخری قرار دارند اما درجشنواره ها وگنگره های متعددی توانستم عناوینی را کسب کنم ازجمله:محقق برتردرجشنواره ملی اعتکاف درقم/ شاعربرتر درجشنواره منطقه ای مولوی کرد(کردستان)/شاعربرتر درجشنواره ادبیات پرژه (کامیاران)/شاعربرتر درجشنواره منطقه ای شعر انتظار(الشتر) /نفر اول جشنواره منطقه ای مور و هوره درالشتر/شاعربرگزیده درجشنواره بین المللی فجر(کرمانشاه)شاعربرگزیده جشنواره ملی رضوی(کردستان)شاعربرترجشنواره منطقه ای بیجار/وچندین مقام دیگرکه حضورذهن ندارم.
دردوهمایش فرهنگ وزبان بومی بصورت مهمان ویژه برای سخنرانی درزمینه مسائل ومشکلات موجود وموانع پیش روی فرهنگ بومی دعوت شده ام که یکی درکرمانشاه ودیگری درکردستان بوده .
درچندین برنامه تلویزیونی بعنوان شاعر بومی سرا دعوت شدم که مهمترین آن دعوت درشب تحویل سال وعید۹۳بود.
ـ دربین جواب ها مدام به مور وهوره اشاره داشتی ، می شود کمی بیشترتوضیح دهی؟
ابتدا باید بگویم که موسیقی بومی را دوست دارم وتنها موسیقی که به من آرامش می دهد مور وهوره است. هوره را مادر موسیقی میدانم و اعتقاد دارم این دو از آواهای باستانی و اولیه بشرهستند که درسرزمین ما برجای مانده و اصالت خود را حفظ کرده اند.از متولیان فرهنگ وارشاد تقاضامندم برای معرفی این هویت وشناسنامه تاریخی ما کمی به خود زحمت داده واین موسیقی را درحدشان ومنزلت خود به ایران و دنیا معرفی کند.چرا دربرنامه های تلویزیونی لرستان گاهی صدای هوره ی عینعلی نپیچد و هربار از یکی از مورخوانان و هوره چرهای این استان دعوت نشود تا به ادامه ی این هنر اصیل بپردازند؟! البته اعتقاد دارم که مدیر فرهنگ وارشاد استان باید کسی باشدکه درخصوص پیشینه فرهنگی این سرزمین علم کافی داشته باشد که تا به امروز کمتراین اتفاق افتاده است.مدیری که حداقل حوزه هنروفرهنگ زاگرس را بشناسد ویاخود اهل زاگرس باشدنه مدیری که فرسنگها با ادبیات وهنر وزبان این مردم فاصله دارد.

ـ جزشما چه شاعران بومی سرای دیگری درکوهدشت هستند ؟
شعرای بنام وچیره دستی دراین منطقه وجود دارندکه برای من تا ابد به عنوان الگو باقی خواهندماند .جناب کرم دوستی/جناب حجت علیپور و جناب حشمت اله آزادبخت.
این عزیزان باوجودی که برادبیات بومی لرستان تاثیرگذار بده اند اما هیچگاه سعی نکردند ازشعر بعنوان نردبام خود کنند وهمیشه شعر را بخاطر تقدس وحریمش دوست داشته اند .شعر رابرای همه می خواهند نه برای خودشان تنها. حق زیادی برگردن ادبیات بومی کوهدشت ولرستان دارندکه متاسفانه کمتردیده شده اند.که این ضعف ناشی از عدم متولیان فرهنگ وارشاد این استان است. البته هنرمندان زیادی دراین استان هستندکه مورد کم لطفی وکم مهری مسئولان امر استان واقع شده اند.

ـ شعربومی لرستان را چگونه ارزیابی می کنی؟
به نظرمن شعربومی لرستان مخصوصا لکی پس از انقلاب و دردهه ی گذشته سرعت چشمگیری به خودگرفته است وبا وجود شاعران چیره دست امروز لرستان به ویژه کوهدشت ، شعربومی ما حرف های تازه ی بسیاری باخوددارد.

 – برای حسن ختام، مخاطبان میرملاس را با یک شعر لکی مهمان کنید :

 

دشت انوه(کووَشت)

یه دشتی هار برزیه گپ پراِ بنارولیژولپ

شَکت ودل پراِ انوه خوینالیه اِ راس و چپ

مَتل مَتل پراِ گپه کوچک کوچک دیاریه

اوری همیشه رفت تن مهری همیشه واریه

بو سروَنو پر گلونی پیچیاسه برزی آسوول

تینی پراِ هه لورکی دا دنگ منیه ار سر ری یل

زمگه نجابت هر یسه نافه حیا ای بریه

صداقت ومردانگی اِ دشتونه زوی خریه

تیخ دسِ تهمتنی گرز یلِ نوصدمنی

لیخن نووی آو کنیل اِ ژیر پا اهریمنی

حساو عمری بی حساو وژ نخونی اِ یه کتاو

وَه لم وسی یو دس پتی شون داسی یر بار عذاو

ایسه دی پیرو کتی یه دسی میتی که هیزگره

وژ اِ دنیکا گرتیه خیرت نمیلی بمره

کنی چمه حوشک بیه وارون و اوری مردنه

مخمل سوزه پر گلی اِ تیژی هور ستنه

سوزه هناسی سیمره سیخه مکیشی اِ دوچم

خسی سار پا چنار ژیر بون بیه چو ارگ بم

هنجس گپل فره دیری اِ برزیه دشت انوه

اِ دسی که ار میرملاس آهو کیشاسی چیره کو؟!

میرات ایره خیرته خیرت پره خوین ورگی

سرو دس و پاون چیه تا نوم و ناوه جا نگی

وختی که شال خیرتو مجری ار دور کمر

که دربنه گیون گنن قابل نیه دی چم و سر

وَه خاطرِ اِ خیرته شیرلِ زردی گیون و دا

سیته وژو کرده سپر تا اجنبی ناوه کویخا

شیرلِ هشت سال دفاع ویشه اِ دشتَ کردنه شیر

اِ لا خدا دوبالو سن چن ار هاوا چوی شیر نیر

تینی دشت ملاونی نومونه مور وَه هاوار

موشی منم ژار وفقیر شیرل زرد هزار هزار

خاک کووشت جا هنره گرمی یه دسه میتی

هنر هنر هنرهنر،هنر هنارسی میتی

کوچک کوچک سیله مهی هنر مواریه دوچم

ریشی هنر جر هواردیه اربی کسی یو سوز خم

دسی که نقش میرملاس کیشاسی ار تخته سنگی

هالیم که هالیم منیه هناسی یو شور رنگی

پاپیچ پامه تا ابد طناف خاک پرگلت

یه روژی مای سیلت بهم انوه چیه دشتِ دلت ؟