نقدی بر طرح تحول سلامت

تورج آزادبخت / میرملاس نیوز : 

نقدی بر طرح تحول سلامت

طرح تحول سلامت گامی بلند در راستای رفاه و رفع دغدغه های مالی بیماران است که به همت دولت یازدهم از سوم اردیبهشت ماه در سراسر کشور به مرحله اجرا گذاشته شد و انتظار می رود به مدد رویکرد حمایت کننده این طرح، بخش مهمی از بار سنگین هزینه های درمانی از روی دوش مردم برداشته شود. این طرح [اگرچه به طور محسوسی پزشک سالارانه می نماید] اما در عین حال یکی از مهمترین اقدامات مسکوت مانده دولتها در ادوار گذشته و به طور خاص شاهکار شجاعانه ای از دولت تدبیر و امید است که بی تردید در تاریخ وزرات بهداشت و درمان اقدامی ” کم نظیر” به شمار می رود و نیکوست که از همت همه مسئولان فهیم نظام بویژه مقام معظم رهبری که در تسریع اجرای طرح تاکید فرمودند، و نیز رئیس دولت تدبیر و امید و پیگیری های مجدانه ی وزیر فرهیخته ی بهداشت و درمان در تسهیل، تسریع و اجرای این طرح کارگشای ملی به شایستگی قدردانی شود.
صرف نظر از وجود کاستی های ناشی از عملکرد دولتها در ارائه خدمات مطلوب درمانی و پوشش خدمات بیمه ای به شهروندان در سالهای اخیر، اینکه طرح تحول سلامت در ادامه حیات خود به چه سرنوشتی دچار خواهد شد و آیا موجبات رضایتمندی مردم را فراهم خواهد نمود یا خیر؟ مطلوب آن است که مسئولین امر به انتظار گذشت زمان ننشینند و بدون اتلاف وقت از هم اکنون نسبت به تشکیل گروههای کارشناسی ویژه ارزیابی طرح در کلیه استانها اقدام و موازی با اجرایی شدن طرح به بررسی و شناسایی نقاط ضعف و قوت و نیز تهدیدها و فرصت های پیش روی طرح بپردازند .
در این نوشتار تلاش شده تا به برخی مشکلات، موانع و تهدیدهای احتمالی و بالقوه که ممکن است در مسیر اجرا و عملیاتی شدن این طرح عظیم عرض اندام کنند، اشاره شود و در عین حال راهکارهایی نیز برای پیشگیری و احیانا رفع این موانع جهت استفاده متولیان و برنامه ریزان طرح ارائه گردد.
موانع و تهدیدهای احتمالی:
عدم تناسب اطلاعات کاشناسان با فرهنگ محلی منطقه
عدم اطلاع رسانی درست کارشناسان طرح و تشریح جزییات از طریق رسانه ها و مجراهای ارتباطی
عدم اطلاعات کافی مسئولین شبکه های بهداشت و بیمارستان ها از روند و چگونگی اجرای طرح
عدم جاری بودن یک وحدت رویه در اجرا و تفسیر قوانین و آئین نامه های اجرایی طرح در دانشگاه های علوم پزشکی و بیمه های ناظر بر خدمات درمانی
ضعف در نظارت محیطی و مستمر توسط بازرسین و ناظرین دانشگاه ها از اجرای دقیق طرح
عدم انگیزه پرسنل درمان و واحد های پشتیبانی نسبت به اجرای طرح بدلایل خاص مدیریتی و کاستی های رفاهی کارکنان
افراط در برگزاری همایش و سمینار های نامتناسب با موضوع طرح در مرکز و غفلت از شهرستان ها
نگرانی مدیریت بخش درمان، پرسنل درگیر طرح و گیرندگان خدمات از عدم تامین منابع مالی طرح وشفاف نبودن آن
عدم توفیق طرح در حذف فاجعه ی “زیر میزی” که متاسفانه همچنان با قدرت در حال ادامه روند قبلی خود است.
راهکارها:
کارشناسان این طرح باید با فرهنگ بومی منطقه ی اجرای طرح، آشنایی کامل داشته باشند تا در اجرای بخشنامه ها و مراحل ذیربط موفق تر باشند. براساس شواهد موجود درحال حاضر، در برخی شهرستانها مردم به “علل مختلف” ازدریافت دفترچه های رایگان بیمه سلامت خودداری می کنند. این در حالی است که یکی از پایه های اصلی اجرای این طرح مبتنی بر پوشش صددرصدی دفترچه های بیمه برای مردم است. 

مطلوب است مدیران ارشد دانشگاهها، شبکه های بهداشت و درمان، بیمارستان ها و یا روابط عمومی ها- معاونت ها و کارشناسان طرح با حضور در شبکه های تلویزیونی و رادیویی استانی، روزنامه و نشریات محلی و پایگاههای خبری نسبت به اطلاع رسانی کافی به مردم در خصوص معرفی کلیات و جزئیات طرح اقدام نمایند تا همه ی مردم در اثر بی اطلاعی از طرح سرگردان نباشند، [چنانکه هم اکنون دچار این سرگردانی هستند]. در این بین نباید از قصور و کوتاهی مجراهای ارتباطی در همراهی با دانشگاه علوم پزشکی چشم پوشید.
اطلاع رسانی این طرح عظیم به حدی دچار ضعف بوده که حتی پرسنل اجرا کننده آن نیز اطلاعات زیادی در این رابطه ندارند ، چه رسد به رسالت ” آگاهی دادن به بیماران و همراهان آنها”.
سازمان های بیمه گر طرف قرارداد و بیمارستان ها در اجرا و تفسیر بخشنامه ها و آئین نامه های اجرایی طرح اختلافات زیادی دارند که مطلوب است به منظور رفع شبهات و ابهامات موجود سیاستگذاران اصلی طرح، جلسات کارشناسی مربوطه را تشکیل و وحدت رویه ای را در تفاسیر و اجرائیات طرح در کل کشور و استان ها تعیین نمایند قبل از آنکه عواقب این موضوع باعث بروز مشکلات حادتری گردد.
طرح تحول سلامت با وجود موثر و کارآمد بودن ، برای بخش عمده ای از عوامل اجرایی آن یعنی کادر درمان و پشتیبانی بیمارستان ها، هیچگونه مزایایی، بجز افزایش حجم کاری آنها با وجود کمبود نیروی انسانی در بخش های مختلف بیمارستانی نداشته است. هرچند پرسنل همانند گذشته ذره ای از وظیفه و رسالت خود منحرف نشده اند ولی به نظر می رسد تداوم این امر در آتیه به کاهش انگیزه آنها منجر شود.
انتظار می رفت در مراحل آغازین اجرای طرح، بازرسان و ناظرین مربوطه به صورت محیطی و مستمر در تمام بیمارستان ها، حضوری فعال داشته باشند که هم مشکلات را رصد کنند (مانند برخی مشکلات ناشی از عدم اطلاعات و فضاهای مناسب) و هم نظارت بیشتری برحسن انجام طرح داشته باشند.
در مورد جلوگیری از فاجعه ی زیرمیزی باید پذیرفت که هنوز هیچگونه اقدام چشمگیری انجام نپذیرفته و لازم است به صورت کلان و در راس امور به آن پرداخت تا رضایتمندی مردم دوچندان شود.
در پایان از بودجه های عمرانی تخصیص یافته جهت تجهیزات و کیفیت هتلینگ بیمارستان ها، که یکی دیگر از موارد حیاتی و زیر ساختی این طرح است نباید به راحتی گذشت بلکه باید چنین فرصت هایی را مغتنم شمرد که شاید دیگر تکرار نشود و لازم است از اتلاف بودجه های تخصیص یافته و نیز دخالت سلائق شخصی افراد جلوگیری و با استفاده از متخصصین امر، کیفیت مطلوب اجرای طرح را تضمین نمود.
به امید روزی که دیگر هیچ بیماری دغدغه ی هزینه درمان خود را نداشته باشد.