رحیم جعفری / میرملاس نیوز :
تعریف جرم سیاسی:
ارائه یک تعریف دقیق از هر موضوعی خصوصاً جرم سیاسی بسیار مشکل است. تعبیر «جرم سیاسی» از دو کلمه «جرم» و «سیاسی» و کسره اضافه بین دو کلمه تشکیل شده است. ولی به سبب آنکه در تعریف سیاست، تشتت آراء و اختلاف نظر بسیار است، اضافه «جرم» به «سیاسی» مطلب را مشکل می نماید، به علاوه جرم سیاسی، مانند سایر جرایم وجود عینی ثابت و مشخصی ندارد تا بتوان با توصیف عناصر تشکیل دهنده و سایر خصوصیات آن را تعریف نمود. مفهوم جرم سیاسی به طور رسمی در سال ۱۳۸۰ میلادی وارد قانون کشور فرانسه شد و از جرایم عادی جدا گردید، ولی تعریفی از آن، ارائه نگردیده، بعدها به مصادیق آن، اشاره شد. در قوانین ایران نیز تنها اسمی از جرایم سیاسی و امتیازات آن برده شده، ولی تعریف خاصی از آن نشده است؛ لذا حقوقدانان ایرانی نیز با الهام از نوشته ها و متون خارجی به طور اجمال به این موضوع پرداخته اند. در سطح بین المللی نیز از مدت ها قبل توجه جدی به جرم سیاسی بوده، در مجامع بین المللی برای تعیین حدود و ثغور و تعریف جرم سیاسی کنفرانس هایی تشکیل شده است.
حال با این مقدمه کوتاه به برخی از تعاریف مندرج در قوانین بعضی از کشورها، دکترین، کنفرانس های بین المللی و پیش نویس های پیشنهادی لایحه مربوط به جرم سیاسی در ایران پرداخته، سپس تعریف پیشنهادی خود را ارائه می دهیم.
تعریف جرم سیاسی در حقوق خارجی:
در تعیین و تعریف جرم سیاسی قانونگذاران بعضی از کشورها گاهی جرم سیاسی را با تعریف قانونی مستقیماً مشخص می کنند؛ گاهی نیز قسمتی از جرایم را تحت عنوان جرم سیاسی ذکر می کنند و گاهی به طور غیر مستقیم بدون تعریف کردن یا مشخص کردن مصادیق جرم سیاسی، وضع مجرمان سیاسی را از نظر مجازات و طرز دادرسی تعیین می کنند.
قانون کشورهایی مانند انگلستان و اسپانیا نیز اساساً جرم سیاسی را مورد توجه قرار نداده، در سیستم حقوقی خود، اشاره ای به آن نکرده اند، بلکه شرایط خاصی را برای مجرمان سیاسی باز شناخته اند تا اگر صلاح دانستند آن شرایط را بر جرم هایی بار کنند. هر چند به عقیده یکی از نویسندگان برای یافتن تعریف جرم سیاسی در انگلستان باید در رویه های قضایی و تفسیرهای حقوقی را جست و جو کرد.
قانون فرانسه هر چند مبادرت به تعریف جرم سیاسی نکرده و فقط به احصای این دسته از جرایم پرداخته است، ولی با وجود این مقدمه قانون ۱۹۲۷ میلادی آن کشور راجع به استرداد مجرمین در تعریف مجرم سیاسی چنین آمده است؛
«مجرم سیاسی کسی است که شور و حرارت ناشی از عقیده سیاسی به اندازه ای او را به جلو رانده است که مرتکب خلاف قانون شده است.»
بعضی از قوانینی که جرم سیاسی را به طور کامل تعریف نموده اند به شرح زیر است؛
۱.۱.۱. ماده ۳ قانون ۱۹۲۹ میلادی آلمان در مورد استرداد مجرمین:
«بزه سیاسی هر عمل قابل کیفری است که بر ضد اساس کشور، یا امنیت آن، یا بر ضد رییس کشور، یا بر ضد یکی از اعضای دولت از آن جهت که عضو حکومت است یا بر ضد مجلس مؤسس یا بر ضد حقوق سیاسی انتخاب کننده یا انتخاب شونده، یا بر خلاف روابط حسنه با بیگانگان ارتکاب شود.»
۱.۱.۲. ماده ۸ قانون مجازات ایتالیا:
«از نظر اجرای قوانین جزایی، جرمی که علیه مصلحت سیاسی کشوری باشد یا علیه یکی از حقوق سیاسی شهروندان انجام شود، جرم سیاسی است؛ همچنین جرایم غیر سیاسی که همه یا بعضی از انگیزه های ارتکاب آن سیاسی باشد، جرم سیاسی است.»
۱.۱.۳. قانون مجازات لیبی:
«بر اساس قانون جزایی هر جرمی که علیه مصلحت سیاسی دولت یا حق سیاسی یکی از افراد باشد، همچنین هر جرم عادی که انگیزه اساسی برای ارتکاب آن، سیاسی باشد، جرم سیاسی محسوب می شود.»
۱.۱.۴. قانون مجازات عراق:
«جرم سیاسی عبارت از جرمی است که با انگیزه سیاسی یا علیه حقوق سیاسی فردی یا عمومی افراد جامعه ارتکاب یابد.»
۱.۱.۵. قانون مجازات سوریه:
«۱. جرایم سیاسی عبارت از جرایمی است که فاعل آن با انگیزه سیاسی مرتکب آن گردد.
۲. همچنین جرایم علیه حقوق سیاسی فردی و عمومی نیز جرم سیاسی است؛ مادامی که فاعل آن بخاطر انگیزه شخصی و پست مرتکب آن جرم نشده باشد.»
۱.۱.۶. قانون مجازات لبنان نیز عیناً تعریف جرم سیاسی در قانون مجازات سوریه را بیان کرده است.
ادامه دارد…………