- پایگاه خبری، تحلیلی میرملاس - https://www.mirmalas.com -

وظائف کارمندان دولت

300

 

هادی  قبادی /میرملاس نیوز : 

( به بهانه هفته دولت و روز کارمند ) 

نکاتی پیرامون :” وظائف کارکنان ادارات نسبت به مردم و ارباب رجوع”

           در نظام جمهوری اسلامی که مبتنی بر دو اصل جمهوریت و اسلامیت بوده و مردم نقش تعیین کننده ای در آن دارند قطعاً افرادی که در دوائر دولتی و محل رجوع عمومی مردم به انجام وظیفه مشغول هستند مسئولیت حساسی دارند. در اینجا ولو به اختصار به نکاتی از آن اشاره می گرددتا نسبت به تکلیف و وظیفه ای که در قبال مردم دارند آشنا گردند. بدیهی است آنانکه ارتباط مستقیم تر و بیشتر با مردم دارند مسئولیتشان سنگین تر است.

ناگفته پیداست که حقوق ، متقابل بوده و کارمندان نیز بر ارباب رجوع حقوق بسیاری دارند که در اینجا به آن نپرداخته و خود مجالی دیگر می طلبد .

 

۱.    نیکی و محب‍‍ّت به مردم :

علی (علیه السلام ) در روایتی ، اساس ایمان را نیکی به مردم میداند :رأسُ الاِیمانِ اَلاِحسانُ اِلَی الناسِ . [۱]

و در روایتی دیگر آنرابهترین توشه آخرت معرفی می فرماید :  نِعمَ زادَ المعادِ ، اَلاِحسانُ اِلَی العِبادِ.[۲]

آیات کریمه قرآن و روایات معصومین به تعابیر گوناگون اهمیت این مطلب را بیان  فرموده اند تا آنجا که محبّت و احسان به مردم را عامل حکو مت بر دلهای مردم بیان کرده اند. در حدیثی حضرت علی علیه السلام می فرماید : بِالاِحسانُ تُملَکُ القُلُوبُ .[ ۳]

با احسان و نیکی ، قلوب مردم به تملک در می آید.

آن حضرت در فرمان خویش به مالک اشتر نیز می فر مایید :وَاَشعِر قَلبَکَ الرَحمَه لِلرَّعیَّه والمَحَبَّه لَهُم ،و اللُّطفَ بِهم ، وَلا تَکُونَنَّ عَلَیهِم سَبُعأ ضارِیأ تَغتَنِم اَکُلَهُم ،فَاِنَّهُم صِنفانِ اِمّا اَخٌ لَکَ فِی الدّین ،أونظیرٌ لَکَ فِی الخَلقّ [۴]– شعار قلبت را مهر به مردم ،دوستی آنان و ملاطفت در حقشان قرار ده … … زیرا آنها دو گروهند : یا برادرانت در دین ویا هم نوعانت در آفرینشند.

 

۲.    خوشرفتاری با مردم :

از آنجا که اسلام برای روابط انسانی اهمیتی ویژه قائل است ، بر حُسن خلق و خوشرفتاری تأکید بسیار نموده است تاجائی که درحدیثی پیامبراکرم(صلوات الله علیه) خود اسلام را اخلاق نیکو میداند :  اَلِاسلامُ حُسن ُ الخُلق [۵] یعنی  اسلام خُلق نیکوست . گُشادرویی و خوش خلقی خصوصأ برای کسانیکه محل مراجعه مردم هستند ضرورت بیشتری دارد.

به خلق نیک دو عالم توانی زندگی کردن           که با خلق نکو رام  تو گردد شیر آجامی

( ملک الشعرای بهار )

من ندیدم در جهان جستجو                           هیچ اهلیّت به از خلق نکو   

( مولوی )

مهر محکم شود ز خوش خویی             دوستی کم کند ترش رویی

خُلق خوش ،خَلق را شکار کند             صفتی بیش از این چکار کند  

( اوحدی )

در روایتی نیز حضرت علی (علیه السلام ) می فر ماید : حُسن الخُلقِ رأسُ کلِّ برّ  [۶]: یعنی خوش خلقی سر آمد تمامی نیکی هاست.

و این صفت پسندیده آنقدر حائز اهمیّت است که امام صادق (علیه السلام ) ثواب کسانی که دارای خلق نیک هستند را به اندازه مجاهدان  فی سبیل الله می داند و در روایتی نیز از این صفت به عنوان بهترین و سنگین ترین چیز در ترازوی اعمال انسان نام می برند . و در ضمن احادیثی با بیان مصادیق و نمو نه های حسن خلق به نیکو سخن گفتن و با گشاده رویی با دیگران بر خورد کردن اشاره می فر مایند .

 

۳.    رعایت مساوات و انصاف با مردم :

علی علیه السلام به مالک اشتر فرمود :اَنصِفِالله و اَنصِفِ النّاسَ مِن نفسِکَ وَمِن خاصَّه اَهلِکَ وَمَن لَکَ فیه هَویً مِن رَعیّتکَ ، فَاِنّکَ اِلّاتَفعل تَظلِم [۷]. با خداوند به انصاف رفتار کن و نسبت به مردم نیز چه از جانب خداوند و چه از جانب افراد خاص خاندان و خویشاوندان نزدیکتر و چه از جانب مردمی که بدانها علاقه و گرایش مخصوص داری ، انصاف را رعایت کن ، اگر چنین نکنی ستم خواهی کرد.

 

یکی از عوامل نا رضایتی مردم همین نکته است که رهبران دین نیز نسبت بدان تأکید بسیار نموده اند و سفارشات اکیدی بر رعایت مساوات و انصاف در بر خورد  با مردم فرمو ده اند .

خوشا انصاف کزصافی ترین اوصاف انسان است

ترازویی که  هر کمیّتی با وی به میزان است

گرت توفیق این نعمت بود شکرخدامیکن       

پیغمبر گفت انصافی که دارای نصف ایمان است

(شهریار )

درروایت دیگری علی(ع)در ضمن یکی از نامه های خویش می فر مایید: فَاَنصِفُوا النّاسَ مِن اَنفُسِکم و اصبِروا لِحِوائجِهِم  [۸]. نسبت به مردم انصاف را رعایت کنید و در برابر سختی  و زحمات در راستای برآوردن حوائج آنان ، صبوری را پیشه خود سازید .

حق تعالی داد انصافم بسی                          بی وفا یی هم نکردم با کسی

گفت انصاف است سلطان نجات                     هر که منصف شد برست از ترهات

از تو گر انصاف آید در وجود           به ز عمری در رکوع و در سجود

(عطّار نیشابوری)

و در این راستا بسیاری از احادیث رعایت حق و عدالت و انصاف را از جمله حقوق مومنین بریکدیگر بیان نموده اند  چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند :

…….. اَیسَر حَقٍّ مِنها اَن تُحِبَّ لَهُ ما تُحِبُّ لِنَفسِکَ وَ تَکرَهُ لَه ما تَکرَهُ لِنَفسِکَ [۹]. مضمون روایت این است : کمترین حق مومن بر  مومن اینست که برای او دوست بدارد آنچه را که برای خود دوست میدارد و آنچه را که برای خود نمی پسندد برای دیگری نیز نپسندد.  در توضیح این روایت باید گفت : کارمند و یا مسئول باید خود را بجای ارباب رجوع بگذارد همانگونه که ما توقّع داریم با ما به انصاف رفتار نمایند باید با دیگران به انصاف عمل نمائیم. بی شک این مقوله از جمله مقو لاتی است که در منابع دینی دارای گستره ای وسیع و دارای ابعاد گو ناگون می باشد ، وظائف متقابل مردم نسبت به هم ، وظائف متقابل مردم و مسئولین و کارکنان ادارات و … وظیفه تواضع و فروتنی و…که مجال بیشتری را می طلبد و در این مبحث صرفأچند نمونه بیان گردید.

در پایان ذکر این نکته نیز ضروری است که رعایت این حقوق باید متقابل باشد ، یعنی مردم و ارباب رجوع نیز باید به وظائف خویش آشنا باشند ، شرائط تشکیلات اداری و رعایت ضوابط و مقررات و مشکلات اجتناب ناپذیر ادارات و کارکنان و مسئولین و اینکه در حدّمقررات باید توقّع داشت که این امر مهّم بر دوش کارگزاران فرهنگ عمومی است که نسبت به ارتقاء سطح آگاهی جامعه نهایت سعی و تلاش را بنمایند.

————————————————————–

[۱] میزان الحکمه ج ۲ ص ۴۴۳ و ۴۴۴

[۲] میزان الحکمه ج ۲ ص ۴۴۳ و ۴۴۴

[۳] میزان الحکمه ج ۲ ص ۴۴۳ و ۴۴۴

[۴] نهج ابلاغه نامه ۵۳

[۵] میزان الحکمه ج ۳ ص ۱۳۷

[۶] میزان الحکمه ج ۳ ص ۱۳۸

[۷] نهج البلاغه نامه ۵۳

[۸] نهج البلاغه نامه ۵۱

[۹] میزان الحکمه ج ۲ ص ۴۸۳