دکتر محمدرضا عباسی فرد / میرملاس نیوز:
حفظ هویت / به مناسبت هفته فرهنگی لرستان در خانه هنرمندان ایران
ژاپنی ها در مقام افتخار به پیشرفت های علمی و میزان توسعه یافتگی خود ادعا می کنند: امروز ما در خانه تمام مردمان جهان حضور داریم و خانه ای وجود ندارد که ردپای انقلاب صنعتی ما در آنجا نباشد. این ادعا هم عقده گشایی از شکست بزرگشان در جنگ است و هم پیامی برای قدرت های جنگ طلب و در راس آنها آمریکا که اگر در جبهه اسلحه و باروت و بمب و موشک شکست خوردیم در جبهه علم و دانش سنگر گرفته و به سرعت بسوی اهداف از پیش تعیین شده برای تسخیر بازار اقتصاد در حال پیشرفت هستیم.
در جریان یک سفر رسمی و دیداری که از این کشور و ملاقات هایی که با مقامات بلند پایه آن داشتم با دقت در زندگی، رفتار و گفتار آنان دریافتم که این مردم سخت کوش و کم توقع اولاً سرشان به کارشان است و از ثانیه های زندگی هم استفاده می کنند و ثانیاً برای هویت خویش اهمیت فوق العاده ای قائل بوده و در حفظ فرهنگ، آداب و سنن خود اصرار دارند. در این سفر و در ملاقات ریاست سنای ژاپن که مردی کهن سال و دوران دیده بود و حسب اظهار خودش دو جنگ جهانی را درک نموده و شاهد فراز و فرودهای آن بوده متوجه شدم تمام زنانی که مشغول کار و خدمت بودند پوششی از لباس محلی داشتند با جلیقه ای بنام کیمونو وقتی علت و فلسفه آن یونیفورم همگانی را پرسیدم اظهار داشتند این لباس بخشی از هویت ماست و ما به هویت و آداب و سنن و فرهنگمان زنده ایم و با آن زندگی می کنیم و نمی خواهیم در هیاهوی دنیای صنعتی هویتمان از دست برود و در یک کلمه ما میخواهیم ژاپن بمانیم، ما نمی خواهیم گم شویم و نام و نشان مان را از دست بدهیم.
من بر این باورم که خود باختگی و بحران هویت به مراتب از بحران های سیاسی، اقتصادی و هر بحران دیگر خطرناک تر است این گونه بحران در مواردی اساس ملک و ملت و همه کیان و عظمت کشورها، اقوام و تمدن ها را نشانه رفته و ریشه ها را خشکانیده و جامعه را از درون تهی می نماید. در اینگونه جوامع حتی در صورت وجود رفاه و آسایش اولاً جوامعی از این دست از طرفی شور و نشاط زندگی و پیشرفت و بالندگی ندارند و از طرفی به شدت احساس حقارت نموده و وابسته می شوند و از طرف اجانب تحت سلطه و از طرف حکام خود هم شدیداً تحت ستم می باشند.
قرآن کریم می فرماید بنی اسرائیل را خوار و ذلیل نمودند و هویت آنان را گرفتند تا مجبور به اطاعت شوند و رهبر عظیم الشان انقلاب اسلامی هم برای حفظ اقتدار ایران و نظام اسلامی و سرافرازی و سربلندی جامعه با فریاد بلند نسبت به تهاجم فرهنگی و خطرها و پی آمد های آن هشدار می دهند.
اکنون از شورای شهر و شهرداری تهران و تمام عوامل و دست اندرکاران که با احساس مسئولیت و هوشمندانه در کنار ارائه خدمات شهری کار بنیادی معرفی فرهنگ و آداب و سنن اقوام اصیل و ریشه دار ایرانی را در دستور کار خود قرار داده خصوصاً که از لرستان همیشه ایران با سرمایه ای دیرینه و سهم آورده ای بی بدیل و کم نظیر آغاز نموده تقدیر و تشکر می کنیم.
لرستان بیشتر از آنکه یک جغرافیا باشد یک تاریخ است تاریخی کهن درست هم سن و سال و همزاد ایران و چیزی شبیه هسته مرکزی آن، لرستان در تقلب احوال و جنگ و ستیزهایی که احیاناً به پاره پاره شدن مام میهن انجامیده همواره ایران مانده و داغ فتح شدن و از دست رفتن را بر دل تاریخ نهاده است.
با اینکه قوم لر در سراسر جنوب و غرب کشور و در پهنه وسیعی از عراق و بین النهرین با مناعت طبع و عزت نفس، سخت کوش و استوار حضور داشته و پرچمدار وفا، صفا، مهربانی، از خود گذشتگی، مهمان نوازی، شهامت و شجاعت ایران و میراث دار تمدن باستان آن می باشد؛ ولی جغرافیایی که در تقسیمات کشوری سهم استان لرستان است در میانه استانهای ایلام، کرمانشاه، خوزستان، مرکزی و همدان قرار دارد.
قوم لر در یک تقسیم درون خانوادگی به لر بزرگ شامل چهار محال و بختیاری و کهگیلویه و بویر احمدیهای سربلند تر از زاگرس و لر کوچک شامل لرستان و ایلام دریا دل تقسیم شده اند ولی این خانواده بزرگ و پرجمعیت دارای یک هویت سراسر افتخار بوده و مهمتر آنکه هویت و فرهنگ و آداب و سنن خود را شناخته به آن افتخار میکنند و در حفظ و بقاء آن میکوشند.
در اینجا فشرده و به اختصار نمونه های از فرهنگ قومی تاریخی را یادآوری میکنم که یکی از زیبا ترین، دیدنی ترین، غنی ترین و گویاترین بخشهای موزه لوور پاریس را به خود اختصاص داده هر چند در آن دیدار دچار تضادی درونی شدم.
شاد و سربلند از اینکه چه خوب لرستان و تاریخ دیرینه و کهن آن در دل اروپا معرفی می شود، افسرده و غمگین از حال و روز امروزش و اینکه خودمان با او چگونه رفتار می کنیم و او را چگونه معرفی می نمائیم.
اکنون مسطوره هایی از فرهنگ قومی سخت کوش و قانع و بی ادعا:
ایمان و اخلاص
ایمان به خدا و دلبستگی به حضرت حق و صفای باطن و خلوص نیت سرآمد ویژگیهای این قوم است. حقیقتاً برای کسی که آنانرا میشناسد و با تاریخ زندگیشان آشنا باشد و در زندگی ساده و گفتار بی پیرایه و غیر فانتزی شان را گوش کرده و در عبادات غالباً ساده آنان دقت کرده باشد عیار ایمان و خلوصشان نه تنها قابل فهم و درک که می تواند تبلور و تجسم آنرا مشاهده نموده و شبیه آنچه آیت الله هاشمی رفسنجانی از قول شهید والا مقام امیر صیاد شیرازی نقل می کرد ایشان در جریان دفاع مقدس در یک عملیات گفته بود: لطف و عنایت خدا آنقدر روشن بود که میتوانستیم از حضور خدا و نصرت و کمک او فیلم تهیه کنیم.
تاریخ را ورق بزنید مردمی شجاع و جنگ آور که همواره در برابر خشم تاریخ و طبیعت ایستاده و مقاومت نموده چگونه به استقبال اسلام میروند و در میزان عشق و علاقه اش به اهل بیت و حضور در اردوی تشیع علوی یک روز غائب در کارنامه ندارد تا آنجا که ظریفی به شوخی می گفت: “لر ممکن است از خداوند بگذرد ولی از ولایت و از اهل بیت عصمت و طهارت نخواهد گذشت.”
شجاعت و غیرت
غیرت و شجاعت از خصیصه های بارز قوم لر می باشد این ویژگی را در تمام زوایای زندگی و حرکات و سکنات و در قول و فعل آنان میتوان جستجو و پیدا نمود. در تکیه کلام قوم لر حتی زنان این قوم در هر مناسبت و حتی مویه بر مردگان و موسیقی در شادیها واژگانی در شجاعت و مردانگی و ظلم ستیزی موج میزند. مثلاً در مراسم عزا سرداران شجاع لر را چنین توصیف می کنند: ” سردار سنگین سر دل جمنم باوه بی زورل زور دار رمنم” یعنی تو امید دل ایل و تبار و فامیل بودی و پناه مظلومان و ستمدیدگان که پشت زورگویان را به خاک مالیدی.
و در مورد موسیقی به جای مفاهیم ابتذالی از تفنگش بعنوان برادر و پشت و پناه خود یاد نموده و او که کمتر قربان و صدقه کسی میرود از سوز دل فریاد میزند: ” تفنگ دردت و جانم”
رهبری حکیم و فرزانه مدظله العالی در مقام ریاست جمهوری در وصف رشادت این مردم پاک در منشوری نورانی خطاب به اینجانب در سمت نمایندگی مردم خرم آباد به این مضمون فرمودند: “من در جریان دفاع مقدس با آنان همسنگر بوده ام، رزم این دلیر مردان بیش از آنکه شنیدنی باشد، دیدنی است.”
و چه هوشمندانه از این میراث گرانقدر تاکنون حراست نموده و به حق در برابر امواج سهمگین تهاجم فرهنگی به شدت نگران آسیب های اجتماعی و صدمه دیدن ارزشهای اخلاقی و سنت های حسنه یادگار آباء و اجداد خویش می باشد و آنرا در قالب شعر و سرود و موسیقی چنین اظهار مینماید: ” میترسم د روزگاری……………….”
وفای به عهد
در فرهنگ این قوم عهد و پیمان از جایگاه بسیار ارزشمندی برخوردار و آنقدر افراد این قوم به عهد و پیمان خود در برابر مردم از خویش و بیگانه وفادار است که گوئی عهد و پیمان بخشی از ایمان و باورهای اینان است این خصیصه در تمام مراحل زندگی و در تمام حالات بدون آنکه کاسبکارانه و با محاسبه سود و زیان برآورد شود، حتی در برابر دشمنان کینه توز هم به پیمانهای خویش وفادارند.
حب وطن
این مردم خاکی در عشق و علاقه به سرزمین آبا و اجدادی و حب وطن طی قرون و اعصار آزمایش های سختی را با سرافرازی و سربلندی از سر گذرانده و در کنار واقعیت های اساطیری و شبیه افسانه چون ماجرای آریوبرزن و حماسه های ماندگاری که در این خصوص سینه به سینه نقل شده و در لابه لای تاریخ کهن قابل جستجو می باشد تاریخ مدون هم از فداکاری و پایمردی و دلاوریهای این قوم در حفظ و حراست از ایران و مجد و عظمت آن در هر دوره موج میزند.
در عصر حاضر هم در مقاطع سه گانه الف: انقلاب اسلامی به رهبری امام برای نجات ب: حضور آگاهانه و پر اقتدار در مبارزه با جریان های التقاطی با پشتیبانی عوامل استکبار برای جلوگیری از مصادره انقلاب ج: و سرانجام در جریان جنگ تحمیلی و دفاع مقدس با هدف حفظ و بقاء ایران اسلامی و سرکوب دشمنان در عمل و با بذل جان، مال و فرزندان خود جانانه و همه جانبه شاهنامه خوانیهای پرشور و عاشقانه پدرانشان را که همواره زمزمه میکردند: ” چو ایران نباشد تن من مباد” را ترجمه و تفسیر نمودند.
مهمان نوازی
تا آنجا که یادم هست تا این اواخر نه تنها در کولا و کپر و سیاه چادر که ساختمان های خشت و گلی آنان هم فاقد چیزی بنام حصار و درب ورودی بوده، در میان ایلات و عشایر و در فرهنگ قوم لر مهمان فقط به کسی اطلاق نمیشود که با کارت دعوت و تعیین نفر و تذکر به همراه نیاوردن کودکان و نفر اضافه به خانه یا تالار دعوت شده.
مهمان لازم نیست از جنس فامیل یا دوست و آشنا باشد آنجا یا دربی نیست یا بسته نمیشود و همیشه به روی همگان باز است در میان این مردم از رایج ترین تعبیراتی که در خانواده ها، بخصوص بین همسران و بالاخص در خانواده هایی بی بضاعت مطرح میشود این است این گوسفند، این مرغ، این مقدار موجود از آذوقه را خرج نکن و به هوای مهمان آنرا مواظبت نما.
در میان این قوم استقبال، پذیرایی و بدرقه از مهمان در اوج علاقمندی و با خوشرویی تمام انجام می شود آنجا مهمان به حدی قرب و منزلت داشته که غالباً اگر گذشت از قاتل پدر یا برادر یا فرزند صاحب خانه را درخواست نماید امید پذیرش آنرا دارد.