[1]
این روزها حرف وحدیثهای ضد و نقیضی از سد معشوره به گوش میرسد که مردم لرستان و بالاخص شهرستان کوهدشت را در خوف و رجا نگه داشته است.
علیرغم اینکه مطالعات اولیه این سد سه دهه پیش انجام شده و در دولتهای قبلی نوید احداث این پروژه عظیم ملی را به مردم لرستان داده بودند اما متاسفانه تاکنون این نوید عملیاتی نشده است.
نکته قابل توجه در دامن زدن به این حرف و حدیثها زمانی بیشتر به چشم میآید که برخی از مسئولین خبر میدهند برای سال آینده هیچ اعتباری برای این پروژه لحاظ نشده است.
معشوره به اندازه تمام سدهایی که در لرستان در دست اجراست اراضی دیم استان را به میزان ۳۵ هزار هکتار مشروب میکند که میتواند انقلابی اقتصادی در توسعه پایدار استان ایجاد کند اما متاسفانه به دلایلی که شاید برای عموم مردم قابل هضم نباشد مسئولین امر در احداث این سد به نظر میرسد شتابی ندارند و این درحالیست که دکتر روحانی رئیس جمهور در سفر اخیرش به لرستان دستور مستقیم برای احداث معشوره را داده است .
در این باره رئیس گروه تلفیق و بیلان مطالعات آب منطقه ای لرستان گفت: سد بتنی دو قوسی تنگ معشوره روی رودخانه کشکان در لرستان احداث می‌شود که موقعیت ساختگاه سد در حدود یک کیلومتری پایین‌تر از محل تلاقی دو شاخه تشکیل دهنده کشکان یعنی کاکارضا و چم زکریا است.
بهروز ابراهیمی بیان کرد: مجوز اولیه تخصیص در ابتدا برای سد معشوره گرفتیم که مکتوب و موجود است .
وی با بیان اینکه سد معشوره باید احداث شود چرا که برای آن برنامهریزی شده است، بیان کرد: آبی که پشت سد جمع می‌شود برای تولید برق و مصرف کشاورزی و شرب و صنعت کوهدشت تخصیص داده شود و قرار بود که مشکلات زیست محیطی آن برطرف شود.
رئیس گروه تلفیق و بیلان مطالعات آب منطقهای لرستان اظهار کرد: راهکاری موازی برای احداث سد معشوره به ما پیشنهاد شد؛ یکبار اعلام شد که ۲۰۰ میلیون مترمکعب از محل سد سیمره به معشوره تخصیص داده می‌شود که چنانچه این امر رخ دهد این سد توجیه اقتصادی ندارد و ما میدانیم نه امکان تامین آب از سیمره هست و نه چنین آبی را به ما میدهند.
وی اظهار کرد: این موضوع باعث می‌شود که سد معشوره از دور خارج شود چرا که باید ۱۵ کیلومتر تونل بزنیم تا ۳۵ هزار هکتار زمین آبی شوند و اگر زمینها را به ۱۵ هزار هکتار تبدیل کنید دیگر این سد توجیه اقتصادی ندارد.
این کارشناس با اشاره به اینکه پیشنهاد دیگر این بود با توجه به اینکه شهرستان کوهدشت مشکل شرب دارد میتوان از طریق پمپاژ از کشکان آب شرب موردنیاز را تامین کنید، تصریح کرد: اولا پمپاژ از کشکان پرهزینه و طاقت فرساست به تئوری امکانپذیر است نه در عمل و چنانچه این مهم رخ دهد شرب از معشوره حذف می‌شود و یکی از پارامترهایی اصلی که منجر به انتقال آب به کوهدشت می‌شود ازدست میرود و سد دیگر توجیه اقتصادی ندارد .
ابراهیمی یادآور شد: مجوز تخصیص کلی برای حوزه کرخه درلرستان با ۹۲۷ میلیون مترمکعب را داریم که بخشی از آن را مصرف کردیم و برای مابقی طرح ارائه کردیم و با این مقدار طرحها می خواهیم از این مجوز استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه مجوز استفاده از رودخانه کشکان را از سوی وزارت نیرو داریم و درگزارش اولیه معشوره تخصیص اولیه نیز برای شرب، کشاورزی و صنعت لحاظ شده است خاطرنشان کرد: اینکه میگویند سد معشوره را میزنیم مشکلی از ما حل نمیشود چراکه باید تعیین شود که تخصیص آب کشاورزی کوهدشت ازاین سد تامین می‌شود یا خیر؟
رئیس گروه تلفیق و بیلان مطالعات آب منطقهای لرستان با انتقاد از اینکه برخیها میگویند مقداری که در تخصیص اولیه برای معشوره لحاظ شده زیاد است و باید مخزن سد را کوچک و ارتفاع آن را کم کنید؟ اضافه کرد: باید بررسی شود که آیا پایین آمدن ارتفاع سد تاثیری در انتقال ثقلی آب به کوهدشت میگذارد یا خیر؛ اگر ارتفاع سد را اینقدر پایین آورند که آب ثقلی نتواند به کوهدشت بیاید این سد برای ما هیچ فایدهای ندارد.
ابراهیمی اظهار کرد: به بهانه زیاد بودن هزینه میگویند مقداری ارتفاع سد و میزان تخصیص آب را کم کنیم؛ مثلا ۲۰ درصد اراضی را کاهش دهیم و این در حالیست کوهدشت بیش از ۶۰ هزار هکتار زمین دارد و باید ما انتظارت معقول خود را کاهش دهیم اگر این بحث است می‌شود درباره آن صحبت کرد.
وی با تاکید بر اینکه چنانچه به هر دلیلی قرار است تخصیص کشاورزی سد حذف شود دیگر احداث سد عملا موضوعیت خود را از دست میدهد، تصریح کرد: بر اساس گزارشات انجام شده به این نتیجه رسیدیم که ظرف ۱۰ سال آینده کوهدشت با بحران جدی هر گونه آبی مواجه خواهد بود.
این کارشناس بیان کرد: مسئولین امر نباید از بحران کوهدشت بهانهای برای حذف آنچه که باید مشکل کوهدشت را حل کند استفاده کنند.
ابراهیمی با تاکید بر اینکه آنها میگویند اگر مشکل آب شرب دارید از جایی برای شما این مهم را تامین میکنیم و بیخیال سد معشوره شوید، اضافه کرد: میخواهیم با احداث معشوره مشکل کوهدشت را به صورت دایمی حل کنیم.
وی با اذعان به اینکه حقآبه، تخصیص و مجوز اولیه سد معشوره را داریم و چنانچه میخواهند چکشکاری کنند می‌شود صحبت کرد، اظهار کرد: چنانچه میخواهند به هر دلیلی تخصیص کشاورزی را حذف کنند حق مردم کوهدشت ضایع می‌شود.
رئیس گروه تلفیق و بیلان مطالعات آب منطقهای لرستان با بیان اینکه سد معشوره سه دهه است که مطالعات آن انجام شده و مطالعه اولیه آن قبل از۳۰ سال گذشته به انجام رسیده، افزود: این سد باید احداث شود چرا که برای سد کرخه به عنوان رسوبگیر عمل کرده و سیلابها را تنظیم میکند همچنین ایستگاههای پمپاژ پایین دست را که در فصول خشک آب ندارند و در فصول سیلابی نمیتوان از آنها استفاده شود با آب تنظیم شده این سد تقویت میشوند و حقآبه محیط زیست آن مرتفع می‌شود.
وی گفت: در پایین دست محلی که برای سد تعیین شده، در برخی فصول سال آب آنچنانی وجود ندارد که با احداث سد معشوره این سد علاوه بر اینکه سیلاب را تنظیم میکند باعث می‌شود که رودخانه کشکان در همه فصول سال آب داشته باشد و حتی آب بهنگام را میتواند دراختیار پایین دست گذاشته و در مجموع احداث این سد مفید است.
ابراهیمی با بیان اینکه برقی که این سد تولید خواهد کرد براساس اظهارات متولیان امر ارزان قیمت تولید می‌شود، تصریح کرد: همه اینها منوط به این است که حق مردم کوهدشت که کشاورزی است لحاظ شود.
وی علت این همه مقاومت در برابر احداث سد معشوره را طرحهای توسعه آب فراوان در خوزستان برشمرد و با تاکید بر اینکه در پایین دست سد یعنی خوزستان طرحهای توسعه آب فراوانی اجرا شده است، اذعان کرد: براساس استانداردهای موجود و بیلانهای مصوب مدیریت منابع آب، در لرستان درصد استفاده از آبهای سطحی خیلی پایین‌تر از نورم کشوری و استاندارد است و از آب سطحی که تولید میکنیم خیلی پایین‌تر از آنچه که حقمان است و جز حق آبه یک استان بالادست است استفاده میکنیم و این درحالیست که برعکس در پایین دست طرحهای توسعه منابع آب زیادی اجرا شده که آب برای آنها ارزش دارد بناربراین دولت ترجیح میدهند به جای اینکه طرحی در کوهدشت و لرستان بزنند و تونل و شبکه آبیاری در کوهدشت اجرا کنند با توجه به اینکه شبکههای خوزستان موجود است و برای دولت هزینه کمتری دارد بنابراین هزینهای برای سد معشوره صرف نخواهد کرد.
رئیس گروه تلفیق و بیلان مطالعات آب منطقهای لرستان گفت: دولت باید بحث توسعه کوهدشت و مشکلات مردم را ببیند و حقآبه قانونی ما را لحاظ کند وتنها به بهانه ارزان بودن حق مردم این خطه از کشور را ضایع نکند.
به هر حال امیدواریم این پروژه زیرساختی مهم و حیاتی برای توسعه بخش کشاورزی لرستان که میتواند بخش قابل توجهی از مشکل بیکاری را رفع کند هر چه سریعتر تعیین تکلیف شود.
گزارش: آزیتا یوسفیان/ایسنا