احسان صلاحی / اختصاصی میرملاس :
یکی از شاخصه های توسعه در هر کشوری، رشد و پیشرفت در بخش کشاورزی و توجه به توسعه زیرساخت ها در این حوزه است. در کشور ما نیز پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی علی رغم عقب ماندگی ها و عدم توجه به کشاورزی و آبادانی مناطق مختلف کشور بخصوص مناطق محروم در گذشته، شاهد شکوفایی و بالندگی چشم گیری در گسترش کشاورزی و توجه به مناطق دور افتاده هستیم. یکی از مهم ترین این شاخص ها در بحث توسعه کشاورزی وجود منابع کافی آب است. آب گرانبهاترین ثروتی است که در اختیار بشر قرارگرفته، بخصوص در کشور ما که سطح وسیعی از آن را مناطق خشک و کویری در برگرفته است. با توجه به اقلیم خشک و شکننده کشور و با در نظرگرفتن خشکسالی های اخیر اهمیت آب به عنوان یک نهاده حیاتی بیش از پیش مشخص می شود و در صورتی که بر اساس توسعه پایدار برای منابع آب برنامه ریزی نکنیم در آینده کشور با معضلات غیر قابل حلی مواجه خواهد شد .در بخش توسعه پایدار در کشاورزی سد ها نقش مهمی را در اهداف بلند مدت ایفا می کنند. سد معشوره یکی از طرح ها و زیرساخت های ناتمام در استان لرستان است که درگیر چالش های سیاسی و یا کمبود بودجه برای تکمیل آن شده است. سد بتنی دو قوسی تنگ معشوره بر روی رودخانه کشکان در استان لرستان واقع شده و موقعیت ساختگاه این سد در حدود یک کیلومتر پایین تر از محل تلاقی دو شاخه تشکیل دهنده کشکان یعنی کاکارضا و چم زکریا است. موقعیت جغرافیایی این محل برابر ۴۷ درجه و ۵۰ دقیقه طول شرقی و ۳۳ درجه و ۴۸ دقیقه عرض شمالی است. این سد در ۹۰ کیلومتری غرب شهر خرم آباد، ۴۰ کیلومتری جنوب شهر نورآباد و در ۴۵ کیلومتری شمال شهر کوهدشت واقع شده است. زمان کلید خوردن احداث این سد اهدافی مانند تولید انرژی برق آبی، کنترل و جمع آوری سیلاب ها و رواناب های سطحی رودخانه و همچنین تامین آب کشاورزی مورد نیاز دشت های اراضی منطقه(کوهدشت و بخشی از دلفان) بیان شد که تا کنون به آن جامه عمل پوشانده نشده است. احداث این سد با بوجه ای که برای آن در دولت دهم(مصوبه دور سوم سفر های استانی) پیش بینی شده بود در اواخر سال ۱۳۹۰ شروع به کلید خوردن کرد و به گفته استاندار وقت استان(دهمرده) با توجه به اعتبارات ارزی، ریالی و سرمایگذاری بخش خصوصی می توان به زودی شاهد بهره برداری از این پروژه ی عظیم در فاز های ابتدایی بود و حدود ۳۶ هزار هکتار از زمین های زراعی منطقه از این طرح سودمند بهره مند گردند و ۱۲ هزار فرصت شغلی برای ساکنین منطقه نیز فراهم گردد. همچنین استاندار وقت یکی از دلایل احداث این سد را توسعه کشاورزی یکی از مناطق مستعد کشاورزی استان یعنی شهرستان کوهدشت عنوان می کند. اما کمتر یک سال از شروع احداث، این سد و طرح مهم دچار مشکلاتی می شود و پروژه متوقف می شود. با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، بارقه های امید مردم منطقه نیز در تسریع این طرح قوت گرفت اما باز هم شایعه های از تعطیلی کامل طرح به دلیل نبود برآورد های کارشناسی، بوجه و نبود طرح های توجیهی مطرح شد که امید مردم را کمرنگ تر نمود. در خردادماه ۱۳۹۳ با سفر ریاست محترم جمهوری به استان لرستان اولین مطالبه مردم استان سد معشوره مطرح می شود که ایشان هم در سخنان خود بر اجرا شدن این طرح تاکید می کنند. استاندار محترم جناب بازوند نیز با توجه به حساسیت های موجود چندین بار بر اهمیت ادامه این طرح تا تکمیل آن تاکید نمودند و خواستار رسیدگی وزارت نیرو به خواسته های مردم شدند. نمایندگان استان و شهرستان کوهدشت نیز در مجلس تلاش های زیادی برای احیای حق مردم منطقه در جهت تسریع در احداث سد معشوره انجام دادند اما تا کنون موثر واقع نشده است . حتی در سال گذشته مردم شهرستان کوهدشت به صورت خودجوش برای حمایت از این طرح در خیابان های کوهدشت تحصن کردند. در سال های گذشته شهرستان کوهدشت دچار کمبود آب در بخش کشاورزی شده و مشکلات عدیده ای در این زمینه به وجو آمده است که از جمله آن ها می توان به کاهش سطح منابع آب های زیر زمینی(تا ۱۲ متر و در بعضی مناطق ۱۹ متر) اشاره کرد که طبعات بسیار خطرناکی را در آینده به دنبال خواهد داشت. استاندار محترم جناب بازوند در آخرین بازید که از محل احداث سد داشتند بیان کردند که ۸۰ درصد زیر ساخت های سد ایجاد شده است. آقای ملکشاهی( نماینده محترم مردم کوهدشت در مجلس شورای اسلامی) در مهرماه ۱۳۹۳ هم بیان کردند ((که ردیف بوجه طرح نیز از محل سایر منابع و ردیف های شناور در نظر گرفته شده است و احداث سد معشوره به لحاظ اعتباری هیچ نقصی در ردیف بودجه ای و تخصیص ندارد)). اما در عمل هنوز هیچ تحرکی در تحولات بوجه ای و تامین اعتبار این سد صورت نگرفته است و طرح تقریبا راکد باقی مانده است.
اما در پایان این مطلب این سوالات باقی می ماند که:
آیا ناتمام ماندن این سد در این منطقه مهم کشاورزی که به انبار غله استان معروف می باشد به دلیل چالش های سیاسی و لابی گری نمایندگان استان خوزستان در وزارت نیرو است یا مشکلات بوجه ای و نبود مجوز های لازم عامل آن است؟
با توجه به کمبود آب و کاهش منابع زیر زمینی نابودی کشاورزی و زندگی حدود ۲۰۰ هزار نفر در منطقه وسیع دشت های کوهدشت را چه کسی پاسخگو خواهد بود؟
آیا امسال تحولی در این طرح مهم صورت می گیرد یا باز هم قول هایی بدون اجرا شدن داده می شود؟
رهبر معظم انقلاب بار ها به صراحت از اهمیت کشاورزی سخن گفتند و آن را محور توسعه ایران اسلامی دانستند. از دیدگاه ایشان کشاورزی برای کشور ما بسیار مهم است تا آن جا که باید آن را بخشی ویژه و استثنایی دانست؛ زیرا از سویی جمعیت کشور رو به افزایش است و کشوری که دارای دهها میلیون جمعیت است بیش از هر چیز و پیش از هر برنامه ای باید به فکر تأمین غذای این جمعیت باشد. توسعه بخش کشاورزی نیز بدون زیر ساخت و منابع کافی آب امکان پذیر نمی باشد. امیدواریم در سال جدید شاهد پیشرفت طرح های کشاورزی مانند سد معشوره در استان زر خیز لرستان باشیم و اسم سد معشوره تنها بعنوان رویایی تلخی برای شهرستان کوهدشت و استان لرستان باقی نماند.
احسان صلاحی (کارشناسی ارشد گیاه پزشکی)