تاریخ : پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳
4

عناصر عمومی جرم سیاسی

  • کد خبر : 68293
  • 24 اردیبهشت 1394 - 14:59

  حجت الاسلام رحیم جعفری / میرملاس :  برای آنکه عمل شخصی، جرم و قابل مجازات باشد، باید دارای سه عنصر قانونی، مادی و روانی باشد. در صورتی که هر کدام از این ارکان تحقق پیدا نکند، عمل فرد مزبور عنوان مجرمانه نخواهد داشت. البته علاوه بر آن هر جرمی دارای عناصر اختصاصی مخصوص به […]

IMG15193529

 

حجت الاسلام رحیم جعفری / میرملاس : 

برای آنکه عمل شخصی، جرم و قابل مجازات باشد، باید دارای سه عنصر قانونی، مادی و روانی باشد. در صورتی که هر کدام از این ارکان تحقق پیدا نکند، عمل فرد مزبور عنوان مجرمانه نخواهد داشت. البته علاوه بر آن هر جرمی دارای عناصر اختصاصی مخصوص به خود است که مربوط به بحث ما نمی شود. 

به عبارت ساده تر کلیه جرایم ارتکابی یک ترکیب مشترک دارند که متشکل از عناصر سه گانه فوق است. جرم سیاسی نیز از این قاعده ی کلی مستثنی نبوده و برای آن که در خارج تحقق پیدا کند، وجود آن سه عنصر ضروری است. اشکالی که در خصوص جرم سیاسی به ذهن متبادر می شود، این است که افرادی که علیه حکومتی به مخالفت برخاسته و مبارزه می کنند، اگر حکومت را به دست بگیرند، نه تنها عمل آنها را جرم نمی دانند، بلکه مورد تمجید و تشویق نیز قرار می دهند. با این مقدمه کوتاه عناصر عمومی جرم سیاس یرا مورد بررسی قرار می دهیم؛
عنصر قانونی
رکن قانونی جرم، به این اصل از اصول معروف حقوق جزا بر می گردد که تنها زمانی می توان عملی را جرم و مجازاتی را برای آن، در نظر گرفت که قانون، جرم بودن و مجازات آن را مشخص کرده باشد؛ بنابر این عنصر قانونی پایه و اساس جرم را تشکیل می دهد و بدون آن هیچ عملی جرم نیست و هیچ مجازاتی بدون قانون ممکن نیست.
در حقوق اسلام نیز این عنصر پذیرفته شده؛ هر چند این اصطلاح در حقوق عرفی پدیدار گشته، ولی محتوای آن، در موارد متعددی از دستورهای اسلامی مشاهده می شود. مستندات فراوانی در اسلام مؤید این نظر و اصل مذکور هستند. از قبیل «لا یُکَلِّفُ اللهُ نَفعاً اِلاّ ما آتیها»(یعنی خداوند هیچ کسی را به تکلیفی ملزم نمی کند، مگر آن که حکم و قانون آن را برای او آورده باشد.)
اما عنصر قانونی در جرم سیاسی آن است که در قوانین هر کشوری مواردی را تحت عنوان جرم سیاسی پیش بینی کرده باشد. برای مثال قانونگذار فرانسه مواردی را به عنوان مصادیق جرم سیاسی برشمرده است، مثل اینکه می گوید:
«یکی از مصادیق جرم سیاسی جرایم انتخاباتی است، اما روش دیگر آن است که با ارائه تعریف ئ شرایط آن، بخشی از اعمالی را که در قانون جرم شناخته شده، تحت پوشش جرم سیاسی قرار می دهند.»
قانونگذار ایران نیز هرچند در قانون مجازات اسلامی نامی از جرم سیاسی به میان نیاورده، ولی جرایمی را که دارای ماهیت سیاسی هستند، پیش بینی کرده است. علاوه بر این که بر اساس اصل ۱۶۸ قانون اساسی می توان به این نتیجه رسید که قانونگذار جرم سیاسی را یک جرم خاص پذیرفته است، ولی در قوانین عادی پیش بینی نشده است.
در نتیجه قانونگذار ما باید قانونی در این زمینه تصویب و تعریف و مشخصات جرم سیاسی را تعیین کند تا رکن مهم و اساسی جرم سیاسی در کشور ما مشخص گردد.
عنصر مادی
زمانی رکن مادی یک جرم محقق می شود که در خارج عملی انجام شده یا وظیفه ای ترک شود. البته برای قابل مجازات بودن عمل، همیشه ضرورتی ندارد که عمل مادی تا نهایت انجام گرفته و نتیجه زیانباری به وجود آورد. جرایمی که تنها با به کارگیری وسایلی متحقق می شود و نیازی به نتایج حاصله ندارد؛ مثل مسموم کردن. همچنین مواردی هست که شروع به آنها نیز قابل مجازات می باشد.
جرم سیاسی زمانی تحقق پیدا می کند که در خارج فعلی ارتکاب یا وظیفه ای ترک شود. به عقیده یکی از نویسندگان بعضی از جرایم سیاسی به دلیل اهمیتی که دارند، صِرف تبانی برای تحقق جرم کافی است(مثل ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵). ولی در این خصوص می توان گفت که قانونگذار صرف تبانی و توطئه را که خود ، یک عمل خارجی است جرم دانسته و مجازات تعیین کرده است، لذا در اینجا نیز فعل خارجی وجود دارد. همچنین در مورد شروع به جرم سیاسی و محال یا عقیم بودن آن، قواعد عمومی مربوط به این موارد اعمال خواهد شد.، مگر اینکه در قانون مربوط به جرم سیاسی موارد مذکور پیش بینی شده باشد.
عنصر روانی
از نظر قضایی برای تحقق جرم، تنها وجود عنصر مادی و قانونی کافی نیست، بلکه عمل مزبور باید در اثر اراده و قصد مرتکب انجام شده باشد. این ارتباط میان عمل و مرتکب را عنصر روانی یا اخلاقی جرم می دانند که وجود آن، برای تحقق عمر ضروری است. به عبارت دیگر عملی قابل مجازات است که با سوء نیت(قصد و اراده) انجام گرفته باشد.این اصل نیز از اصول مسلم و پذیرفته شده است که در حقوق اسلام نیز وجود دارد. مثل حدیث رفع که وجود این عنصر را تأیید می کند. وجود سوء نیت(عنصر روانی) در جرم سیاسی نیز ضروری و لازم است؛ یعنی اراده کردن عملی که از نظر قانونگذار منع شده است.
یکی از نویسندگان می گوید: عنصر روانی در این جرم با جرایم دیگر متفاوت است چرا که مجرمین سیاسی در اغلب موارد یا سوء نیت به مقابله با حکومت بر نمی خیزند، بلکه با ادعای نجات جامعه و انگیزه و هدف شرافتمندانه مثل نجات مردم و کمک به آنان مرتکب این جرایم می شوند.
اما این سخن تمام نیست، برای اینکه به نظر می رسد آنچه که در عنصر اخلاقی یک جرم مطرح است، این نکته می باشد که فردی اراده ی انجام عملی را نماید که قانونگذار آن را ممنوع کرده است، فلذا اگر قانونگذار عملی را جرم بداند و فردی اراده آن عمل ممنوع شده را بنماید، عنصر روانی و به عبارتی سوء نیت عام محقق گردیده است. در بعضی از جرایم علاوه بر سوء نیت عام، سوء نیت خاص نیز لازم است.

 

 

لینک کوتاه : https://www.mirmalas.com/?p=68293

برچسب ها

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 3در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۳
  1. باسلام .

    استاد عزیز ، جناب آقای دکتر جعفری

    عالی بود بنده که رشته تحصیلی ام هیچ ارتباطی با مطالب فوق ندارد بسیار آموختم وبسیار استفاده کردم

    باز هم منتظر یم بیاموزیم .

    موفق و پایدار باشید

  2. باسلام خدمت حجه الاسلام والمسلمین حاج آقا دکتر جعفری .
    مقاله ارزشمندتان را خواندم وبهره بردم .جرم به معنای اعم وعناصر شکل دهنده آن وجرم سیاسی به معنا ومفهوم اخص با همان عناصر ومستندات اسلامی در تایید موارد ذکرشده وامید است که خلاء قانونی جرم سیاسی در کشور اسلامیمان نیز مشخص گردد.

  3. با سلام خدمت روحانی فرهیخته جالب شیوا وساده حق مطلب را ادا نموده اید پیشنهاد میدهم مطالبتان را در جهت غنای فرهنگی استانهای غ بو
    غرب بوم کشوربنویسید

قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.