اندیشه خود سازی

کرم محمدی / میرملاس : 

در زندگی انسان عقل و خرد ورزی و سپس انتخاب اعتقاد درست ، بسیار اهمیت دارد . زیرا انتخاب هر عقیده و تفکری قطعاً در سرنوشت و اعمال انسان اثر می گذارد و می توان گفت رفتار آدمی جلوه بیرونی همان اعتقادات و باورهاست . اصولاً تفاوت اساسی بین افراد صالح و نیکوکار ساعی و تلاشگر و عادل و… و افراد ظالم و تبهکار به اعتقاد وتفکر آنها بر می گردد . از این رو است که قرآن انسان را بسیار به اندیشه ورزی و انتخاب راه و اعتقاد صحیح و بهترین اعتقاد و التزام به ان دعوت می کند ، به گونه ای که بدترین جنبدگان نزد خدا کسانی هستند که کر و لال اند و اصلا تعقل نمی کنند . بنابراین قبل از هرچیز انسان باید درباره اموری که در زندگی اش سرنوشت سازند به تفکر بپردازد . از مسائل بسیار مهم و سرنوشت ساز در سعادت آدمی ، تفکر در باب انسان ، خدا و معاد است . آدمی اگر به درستی خود را بشناسد و توانایی های و گنجینه های فطری خود را کشف کند . می تواند به سعادت و کامیابی نائل گردد . بنابر این اولین وظیفه انسان این است که خود را نیک بشناسد : از چه آفریده شده است و چه کسی او را آفریده است و چه توانایی های در نهاد او قرار دارد ؟ خودشناسی اگر به درستی انجام گیرد ، می تواند به شناخت خدا و معاد نیز بینجامد . اعتقاد به خدا و معاد ، چهره زندگی انسان را دگرگون میکند . فردی را در نظر بگیرید که خود را مخلوق و آفریده خدای حکیم و علیم و قدیر می داند که ارتباط مخلوقانه اش با او در هر لحظه برقرار است ، خلقت خود را بی هدف ندانسته و زندگی دنیای خود را فرصتی برای تعالی و تکامل خود می داند، نه صرفاً خوشگذرانی زودگذر مادی ، تعالیم پیامبران را نه مزاحم آزادی خود بلکه تکامل ساز روح آدمی می داند ، جهان را به این زندگی مادی منحصر ندانسته ، بلکه بر آن است که این دنیا مزرعه آخرت است و سعی و کوشش و اعمال او ، زندگی جاودانه را رقم خواهد زد . خدا را بر تمام اعمال ناظر میداند و به تعبیر امام (ره) عالم محضر خداست ، معصیت در محضر خدا روا نیست لذا کوچکترین عمل او از چشم حسابرسان و عکاسان الله(ثبت و ضبط کنندگان) مخفی نیست
هیچ ظلمی را به بندگان خدا روا نمی دارد و برای رشد و تعالی بندگان خدا دل می سوزاند . حال فرد دیگری را در نظر بگیریم که خود را در حد سایر حیوانات تنزل می دهد که هیچ هدفی جز خوشگذرانی و لذت طلبی در این دنیا ندارد . خود را مخلوق موجودات بی جان و بی شعور می داند . که هیچ هدفی از خلقت او نداشته اند ، زندگی را به این زندگی دنیوی محدود دانسته که تنها فرصتی است برای خوشگذارانی هر چه بیشتر ، استعمار، ظلم و تغدی به دیگران همه در راستای لذت طلبی او قابل توجیه اند . هر کس در هر وضعیت و موقعیتی که قرار دارد راضی و خشنود نیست زیرا چیزی در درونش او را وا می دارد تا در هر مقامی که نشسته و از هر چیزی که داراست راضی نبوده و خواهان فراتر از آن باشد و از آنجا که جهان بیرونی و درون انسان دارای مراتب تشکیکی است از این رو انسان هر مرتبه ای که فرا گیرد مرتبه و مقامی فراتر از آن را می طلبد . شاید حرکتی جوهری بتواند این اشتیاق ذاتی انسان را برای شدن توجیه کند . بودن به معنای وضعیت کنونی برای هر کس سخت و ناپسند است و شدن و دگرگونی خواسته همگانی است . تزکیه به معنای پاکی ، نمو ، بالندگی ، رشد ، صلاح ، شایستگی و مدح است . تزکیه نفس تلاش بشر برای دست یابی به سبب هایی است که به پاکی و طهارت نفس و رشد و بالندگی آن می انجامد . تزکیه نفس عمل و مجاهدتی است که از سوی شخص برای شدن و تحول و تبدل از وضعیت موجود و رسیدن به وضعیت برتر و کمالی است . پیامبران و رسولان به انسان می آموزند که راه کمال چیست و عناصر مولفه کمالی کدامند. قرآن همان که به عوامل ایجادی تزکیه وخودسازی اشاره می کند موانع و عوامل بازدارنده آن را نیز ذکر می کند.( سوداگری با عهد و پیمان الهی ،سود و منفعت طلبی و ارتزاق از راه نامشروع – سوگندهای ناروا و ناحق برای دست یابی به متاع دنیوی و کتمان حق و معارف دینی ، تعاریف ناروا به منظور دستیابی به منفعت دنیوی ، تخریب دیگران برای دستیابی به منافع خود ،)
بنابراین رسیدن به فلاح از بالاترین اهداف مومنان است که قرآن رسیدن به آن را در مبارزه با نفس و تزکیه ذکر می کند ، قرآن رستگاران را کسانی می داند که در جهت تزکیه نفس تلاش می کنند و چه ماهی بهتر از رمضان برای تزکیه و رسیدن به فلاح و رستگاری ، رمضان ماه ایستادگی و مبارزه با دشمن بزرگی به نام خود و تمرین خودسازی برای خداشناسی است و شاید بزرگترین برکت و دستاورد این ماه مبارک همین باشد و خوشا آنانکه در رمضان نه تنها خود را می سازند بلکه در آزمون خداشناسی نیز نمره قبولی می گیرند .