گودرز نیازی/ میرملاس :
اصولاً در تمام کشورها دستگاه قضایی به علت اهداف بالا و مقدس خود که همانا حفظ عدالت و حفظ حقوق شهروندان در تمام عرصه های حقوقی است، باعث گردیده تا در مقایسه با سایر نهادهای دولتی نقش مهم و بسزایی را برعهده گرفته باشد. همین هدف مقدس و وظیفه خطیر که مفصلاً قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بدان پرداخته استً باعث گردیده تا شهروندان دستگاه قضایی را «حافظ حقوق» خود قلمداد و مکرراً شکایت در نزد آن مرجع برده و تقاضای تظلم خواهی کنند. این امور و بالاخص نوع نگرش به دستگاه قضا اهمیت به آن را در حوزه های مختلف دو چندان کرده است. یکی از مهمترین حوزه هایی که در دستگاه قضا، وجودش رابطه مستقیم با اهداف این سازمان دارد، مقوله آموزش، علم قضات و کارکنان قضایی این دستگاه ست. این مهم برکسی پوشیده نیست که هر چه کارکنان قضایی و اداری دارای تحصیلات دانشگاهی (دانش نظری) باشند فواید آن هم به جامعه و هم به دستگاه قضا کمک شایانی خواهد نمود. البته در کنار دانش نظری، دانش کاربردی و بالا بردن آموزش و تخصص، کیفیت سازی علمی کارکنان نیز بر روند روبه رشد دستگاه قضا کمک دو چندانی خواهد کرد. که این امر با فیلتر مصاحبه و گزینش علمی به راحتی قابل کشف می باشد. در کشور ما کسانی که تصمیم بر ورود به دستگاه قضایی و منصوب شدن در منصب قضاوت را دارند. باید دارای مدارک عالیه و گذراندن مرحله ای از آموزش عالی باشند. نمونه عملی آن وجود دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری قوه قضائیه می باشد که در آن افراد بعد از طی دوره ای آموزش عالی و کسب تخصص لازم وارد در عرصه دستگاه قضایی میشوند. البته توجه دستگاه قضایی به آموزش عالی به این امر محدود نشده و با جذب نخبگان دانشگاههای الف کشور سعی در استفاده بهینه از افراد با دانش بالای حقوقی دارد که این افراد نیز فارغ التحصیلان دانشگاهها می باشند. که از طریق آموزش عالی کسب علم نموده اند و با توجه به نقش بسیار مهم آموزش عالی در بالا بردن سطح و کیفیت دستگاه قضایی در راستای اجرای نظام مهارت و همراه سازی دانایی و توانایی امروزه شاهد تأسیس و فعالیت روزافزون و استقبال مشتاقان به تحصیل در مراکز آموزش علمی- کاربردی با هدف ارتقاء بر سطح علمی کارکنان دستگاه قضایی هستیم البته این مراکز در مباحث خاص حقوقی و کاربردی و با تربیت نیروهای متخصص در قالب انتقال تجربیات قضات مجرب به دانشجویان و در نهایت جذب آنان در دستگاه قضا، تا حد شایسته ای توانسته و می تواند بر کیفیت کار و خدمات دهی در دستگاه قضایی مؤثر باشد. کوتاه سخن آنکه آموزش عالی و افراد دارای مدرک دانشگاهی به علت فراگیری علوم متناسب با دستگاه قضا و به کارگیری آن در حین خدمت بر توانمندی بیشتر این دستگاه افزوده است. در مقابل نیز دستگاه قضا با علم به تأثیر انکار ناپذیر آموزش عالی در توانمند سازی کارکنان و با جذب قضات از میان فارغ التحصیلان و نخبگان دانشگاهها جملگی دلالت بر توجه ویژه بر کیفیت سازی و ارتقاء سطح علمی قضات و کارکنان و دستگاه قضایی را به دنبال دارد. و از این طریق از مزایای مهم و تأثیرگذار آموزش عالی در راستای توانمند سازی و کیفیت بخشی دستگاه سود می جوید. بدین ترتیب آموزش عالی همواره یکی از مؤلفه های اصلی در بالا بردن سطح ارتقاء علمی و آموزشی دستگاه قضایی در نقاط مختلف دنیا بوده است. بدین شرح که هرگاه پرسنل این دستگاه دارای مدارک عالیه آموزشی بوده به «سلامت و شفافیت اقدامات دادگاه همواره جامه عمل پوشانده است» و مزیت هایی بشرح ذیل که مستقیماً موجب توانمند سازی دستگاه قضایی شده است را دنبال دارد. نخست؛ با این که بهره گیری کارکنان از آموزش عالی و تحصیلات کاربردی و فنی می تواند از طریق «بهبود خدمات به ارباب رجوع و شفافیت در اقدامات دادگاه اعتماد به نظام دادگستری را افزایش دهد.» دوم؛ در صورتی که پرسنل دارای آموزش عالی باشند و آموزش کاربردی و تخصصی شغلی خود را گذرانده باشند. دیگر لازم نیست قضات اوقات زیادی را برای کارهای اداری صرف کنند، که همین امر فرآیند دادرسی را کند خواهد کرد. دیگر آنکه آموزش علمی و کاربردی و تطبیق دانایی با توانایی عملاً می تواند به «کاهش رفتارهای غیر اخلاقی و غیر حرفه ای» در دستگاه قضا کمک شایانی نماید. در آخر توصیه می گردد که در جذب نیروها و پرسنل قضایی و اداری دستگاه به نکاتی توجه گردد تا اثر آموزش عالی شفاف تر و سریع تر و کارآمدتر در این دستگاه نمود پیدا و در توانمندی آن مؤثر افتد؛ ۱- توجه به مسائل آموزش عالی و مهارتی، داشتن مدارک عالیه دانشگاهی به عنوان پیش شرط استخدام در دستگاه قضایی ۲- مصاحبه علمی، تخصصی و فنی از مستخدمین جدید در موضوعات و وظایف پست سازمانی مصوب قبول شدگان ۳- تقویت سطح علمی دانشگاههای علمی کاربردی با جذب اساتید مجرب و نخبگان علمی و همچنین استفاده از دانش و تجربیات ارزشمند قضات و اصحاب علم حقوق ۴- جذب پرسنل و کادر قضایی، اداری از بین تحصیلکرده های علمی کاربردی قوه قضائیه به علت گذراندن مراحل تخصصی علمی کاربردی مرتبط با حیطه کاری ۵- مهیا نمودن بسترهای مناسب و رفع موانع حضور فارغ التحصیلان دانشگاههای علمی کاربردی وابسته به قوه قضائیه در آزمونهای قضات، وکالت، مشاوران حقوقی، سر دفتران اسناد رسمی و سایر مشاغل حقوقی.
* کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی