تاریخ : جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳
6

مبانی و الگوهای اخلاق حرفه ای در نهج البلاغه

  • کد خبر : 71307
  • 19 تیر 1394 - 12:33

  جواد صادقی / میرملاس :  نهج البلاغه در تکون و تکامل تمدن و فرهنگ اسلامی نقش بسزائی داشته و دارد . و نیز اهمیت آن در ترویج اخلاق حرفه ای در جامعه مورد توجه بوده و ملاک نهائی اخلاق در نهج البلاغه رضایت الهی است و رعایت حفظ حقوق افراد مبنای عملیاتی اخلاق حرفه […]

حاج جواد صادقی -سرپرست مرکز

 

جواد صادقی / میرملاس : 

نهج البلاغه در تکون و تکامل تمدن و فرهنگ اسلامی نقش بسزائی داشته و دارد . و نیز اهمیت آن در ترویج اخلاق حرفه ای در جامعه مورد توجه بوده و ملاک نهائی اخلاق در نهج البلاغه رضایت الهی است و رعایت حفظ حقوق افراد مبنای عملیاتی اخلاق حرفه ای در نگاه نهج البلاغه است . این کتاب مجموعه ای از خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار حضرت علی (ع) از مصادر مهم در این تأثیر گذاری است . امام علی (ع) بعد از رهبری پیامبر اعظم (ص) بعنوان مهمترین و مؤثرترین کارگزار اوست . برای اینکه بهتر موضوع را جهت شناخت و معرفت شناسی مخاطبین محترم بشکافیم ناچاریم مقدمتاً اشاره ای به فرق بین انسان و حیوان از چند منظر داشته باشیم .
حیوانات در مواجهه با مشکلات از دو کنش گریز و ستیز برخوردارند که جای تفصیل آن نیست ، اما انسان علاوه بر این دو واکنش هیجانی از واکنشهای هوشمندانه حل مسأله و تعامل اخلاقی بهره مندند ، پرهیز از واکنشهای هیجانی به معنای مهار کنترل هیجانات نشانه بلوغ آدمی است و این مؤلفهای هوشمندانه سبکهای رفتاری افراد را سامان و نوع ارتباط افراد با سایر نشان می دهد . از نگاه روانشناسان نیاز به ارتباط در انسان نیازی بنیادی است و هسته این نیاز میل به شناخته شدن حمایتهای عاطفی و امکان انتخاب است.
بنابراین هر انسان نیازمند است که به گونه ای رضایتمندانه با دیگران رابطه برقرار کند و این رابطه یا اثر بخش است یا زیان آور ، اخلاق حرفه ای آن قسم از رابطه ی اثر بخش را پیدا می کند که دارای ویژگیهای ذیل است :

یک : صداقت ، انتقال پیامها از طریق هماهنگی زبان گفتاری ، یا زبان دیداری و یا زبان لحن به عبارت دیگر صداقت تناسب درون با برون انسان است . دوم : صراحت ، انتقال پیام و سخن بدون ابهام و اغماض و قابل پردازش و درک است . سوم : احترام متقابل ، ارزش گذاری ، پذیرفتن فردیت حفظ حریم شخصی و انسانی خود و دیگری. چهارم : استقلال : دادن اختیار و آزادی به فرد متقابل که این ویژگیهای فوق الذکر سبک و الگویی ارتباطی محسوب می شود ، زیرا از این اوصاف میتوان نتیجه گرفت که مبنای اخلاق حرفه ای در نهج البلاغه چنین مؤلفه هایی معرفی گردیده است ، امام علی (ع) ملاک نهائی اخلاق را خدا می داند بنابراین مهمترین توصیه حضرت ، سفارش به تقواست و به تعبیر دقیق تر منظور از مبنای اخلاق حرفه ای از نگاه او مبنای ارتباط ، رفتار ، ارتباط اخلاقی حفظ و رعایت حقوق مردم است ، ودر مواضع مختلف بر آن تأکید شده است به عبارتی جایگاه اجتماعی افراد بویژه در مشاغل و مناصب مختلف را بر آن استوار می نماید .
امام علی (ع) مسئولیت پذیری فرد را در رفتار ارتباطی نسبت به همه افراد اعم از دوست، دشمن ، رفیق ، بیگانه ، مومن ، کافر ، حتی حیوانات یاد آور شده است و آنرا مبتنی بر مسؤلیت در برابر پروردگار تلقی می نماید که در فرازی از بیانات خود می فرماید: ( ای مردم تقوی پیشه کنید زیرا در پیشگاه خداوندمسئول بندگان خدا ، شهرها و خانه ها و حیوانات هستید) (۱) و این مسئولیت پذیری چیزی جزء رعایت حقوق دیگران نیست .
حضرت در مواقع مختلف به ویژه در نامه هایی به کارگزاران و آحاد مردم ، آنان را به مسئولیت پذیری و رعایت اخلاق اسلامی و انسانی متناسب به حرفه ها و مشاغل گوشزد کرده است . او رعایت حقوق مردم را که عمدتاً از مجرای رعایت اخلاق عبور می کند ملاحظه حقوق الهی بر شمرده است . از نگاه او بی احترامی و بی حرمتی و ستم به مردم بی حرمتی و بی احترامی به خداست. او می فرماید :
مسلمان واقعی کسی است که دیگران از دست و زبان او آزاری نبینند و ادامه می دهد که مبنای اخلاق رعایت حقوق مردم است نه صرفاً رضایت آنان ، حضرت چند نکته را بعنوان شاخص رفتار اخلاقی را برای آحاد مردم خصوصاً مدیران و کارگزاران متناسب با شغل و حرفه آنان بیان می کند :
الف : پرهیز از برخورد هیجانی با مردم زیرا مردم ولی نعمت اند و با سعه صدر و تواضع با آنها رفتار شود .
ب : برخورد رفتار قاطعانه که آمیخته با صداقت ، صراحت و احترام و آزادی است .
ج : فروتنی و مهربانی با مردم حق واقعی آنان است که از آموزه های قرآنی و سنت است .
د : دقت در ادای حقوق دیگران و خوش رویی از دیگر مؤلفه های رفتاری است .
ص : امر به نیکوکاری و خوشرفتاری (تکریم ارباب رجوع) نیز از شاخصه های اخلاق است .
س : رعایت اصل استقلال و آزادی که مجال نقد و بررسی و دفاع از حقوق خود به مردم داده شود و سعه صدر برپذیرش این نقدها و پاسخ قانع کننده به آنان .در نهایت اگر قرار باشد مبنای اخلاق حرفه ای و شغلی را در جامعه اسلامی توسعه بخشیم و ارتقاء سطح فرهنگ اخلاق و ارتباط صحیح را به دیگران بیاموزیم و آنرا عملیاتی کنیم باید تلاش کرد و فرهنگ قرآن و نهج البلاغه را که میزان سنجش و اندازه گیری اعمال انسانهاست سرلوحه کار خود از لحاظ فردی و اجتماعی قرار دهیم . باشد که انشاءالله همگان رعایت کنند.

*جواد صادقی مدرس دانشگاه

ازخطبه ۱۶۷نهج البلاغه

 

 

لینک کوتاه : https://www.mirmalas.com/?p=71307

برچسب ها

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 5در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۵
  1. سلام و طاعات قبول
    سالهاست برادر عزیزمان جناب آقای صادقی را زیارت نکرده ام
    سپاس از سایت میرملاس که با درج این مطلب مفید از آن عزیز ، توفیق این تجدید دیدار در فضای مجازی را فراهم و از افاضات آن عزیز بهره مند ساخت .

  2. درود بر جنابعالی.

  3. درودبر حاج جواد صادقی واقعاعالی بودانشاله که بازادامه پیداکند

  4. جناب صادقی مرد وارسته ای است، در محافل جناحی که در تهران گاهی حضور می یابم همیشه به نیکی از او یاد می کنند چه اصلاح طلب چه اصولگرا

  5. سلام استاد ارجمند
    همیشه مطالب شما همچون کلاسهای به یاد ماندنی دوران تحصیل(متوسطه) حقیر جذاب وگواراست . مغز مطلب از امام عارفان مولی علی (ع) باشد وتحلیل شما گیرایی آن دو چندان میشود.برقرار باشید.

قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.