محمد حسین آزادبخت / پاتوق هنری میرملاس :
طبیعت لرستان، نام کتابی است با ۲۸۰ صفحهی مصور، مجموعهای از عکسهای علیرضا فرزین به همراه نوشتاری شاعرانه از او. این کتاب با چاپی نفیس بر روی کاغذ گلاسه به دو زبان فارسی و انگلیسی روانهی بازار شده است. علیرضا فرزین نویسنده و عکاس این کتاب، قبلا نیز مجموعههای پژوهشی دربارهی فرهنگ بومی لرستان منتشر کرده است. از جمله سایر تالیفات او لرستان در گذر تاریخ، دژ شاپورخواست ( قلعه فلکالافلاک)، گورنگارههای لرستان، خرمآباد، مشکه و مالار، سیمای فرهنگی، تاریخی و طبیعی لرستان و … است.
علیرضا فرزین سالهاست در وادی مردمشناسی، فرهنگ و هنر لرستان فعالیت میکند. او در حوزهی کاری خود، نقش پر رنگی در پژوهشهای مردمشناسی ایفا کرده است. علیرضا فرزین با نگاهی عمیق به بسیاری از دانشجویان و هنرمندانی که دربارهی فرهنگ لرستان تحقیق کردهاند، مشاوره داده است.
کتاب طبیعت لرستان جدیدترین کتاب علیرضا فرزین مانند سایر آثارش بسیار غنی و پربهاست. هماکنون من نیز یک جلد از این کتاب نفیس را در کنار سایر آثار علیرضا فرزین در کتابخانهام دارم تا گاهی اوقات با تورق آن به دنیایی از جلوههای دیدنی زیستگاه کوهستانیام سفر کنم.
کوهها حاکمان مطلق سرزمین مادری ما هستند. آنان ماندگارترین پدیدههایی هستند که بر پوستهی زمین شکل گرفتهاند. تودههای فشرده و گستردهای که از زایش تحولات درونی زمین ناآرام سر برآوردهاند. هزاران سال است که اجداد ما در چینخوردگیهای هزارتوی این کوهها ماوا گزیدهاند.
علیرضا فرزین بر روی جلد کتاب طبیعت لرستان عکسی از کوهی مهآلود انتخاب کرده است. قلهی این کوه هیبتی انسانگونه دارد. انگار رخ در رخ، مخاطب را به سوی خود فرا میخواند تا اسراری را با او در میان بگذارد. خورشید بامدادی نیز که تازه سر بر آورده است مشتی نور به رخسار این کوه پاشیده است. در دامنههای این کوه جنگلی، انبوهی از درختان بلوط در سایهروشنی وهمانگیز درهم تنیده شدهاند. این تابلوی پررمز و راز، دروازهی ورود به دنیایی از عکسهای مردمانی کوهنشین در زاگرس میانی است. مردمانی که هزاران سال است، همواره و پیوسته جوامعی مختلف از انسانها را شکل دادهاند و در قلمروهای متفاوت شیوههای مناسب زیستی را آموختهاند. مردمانی که سازگاریشان با این جغرافیا، حوزههای فرهنگی قابل توجهی برای تاریخ اجتماعی بشر پدید آوردهاند. آنان سهم بزرگی از آثار هنری و معنوی جهان باستان را در این سرزمین برای بشریت به ارث گذاشتهاند.
نویسنده برای سرفصل متنهایی که دربارهی طبیعت لرستان نوشته است، تصاویر گرافیکی از نقوش باستانی، برگرفته از سفالهای تاریخی و مضامینی از تجسم اشیا مفرغی کشف شده در لرستان را ظاهرا برای تزیین بر حاشیهی متنها چاپ کرده است. اگر با نگاهی دیگر به این نقوش نگریسته شود، این نقشهای حاشیهنشین مضمون همان تصاویر رنگین متن کتاب هستند. اما آنان بیش از چند هزار سال پیش دغدغههای تصویرگرانی بودهاند که به موضوع طبیعت و جهان پیرامونشان مینگریستهاند.
امروز نیز پس از هزاران سال علیرضا فرزین تصاویری رنگین از دنیای پیرامونش را به عنوان متن کتابی ارائه کرده است تا باز همچنان طبیعت جهانی که در آن زندگی میکنیم، دغدغهی انسانها باشد.
در یکی از حاشیههای متن این کتاب، نقش بستن پلنگی مغرور بر روی تکه سفال مکشوفه در چغاپهن کوهدشت آنقدر برای تصویرگر باستانی اهمیت داشته است تا حضور قاطع آن را در کنار زندگی خود به رسمیت بشناسد و بخشی از قدرت و ارزش پلنگ را به ظرفی سفالین که همواره در اختیار داشته، انتقال دهد.
در متن عکسهای کتاب طبیعت لرستان علیرضا فرزین عکسی از گربهای وحشی از تبار آن پلنگ را در کتابش به نحوی جای داده است که عرصه بر این گربهسان زیبا تنگ شده است و با نگاهش به حضور انسان در قلمروش اعتراض میکند.
بر روی قطعه سفال کشف شده در محوطه قلا گپ ازنا نقش مایهای از یک شغال به نحوی به تصویر کشیده شده است که بر خطی از افق ایستاده است و در نهایت رهایی بر دوردستها نظاره میکند. اما عکسی از شغالی مضطرب از تبار آن شغال باستانی در کتاب فرزین چاپ شده است که با نگرانی به انسانهای مقابلش مینگرد.
اگر این نقوش حاشیهنشین را به متن کتاب بکشیم و همهی نقش مایههای باستانی را با عکسهای مشابه در کتاب طبیعت لرستان مقایسه کنیم، در مییابیم که اگر هزاران سال هم از سرنوشت انسان گذشته باشد، ولی باز هم طبیعت برای او مأمن آرامش بخشی است. چون زمین مادر همهی هستی است. مادری که همه موجودات را در دامان خود میپروراند و انسان نیز یکی از فرزندان زمینی این مادر مهربان است.
انسان در آغاز مطیع محض مادرش، زمین بود و در دامان او مانند همهی موجودات از خوان گستردهای که ارزانی همه بود بهره میبرد اما اکنون انسان ناسپاس با مادرش سر ناسازگاری دارد.
علیرضا فرزین در کتاب طبیعت لرستان با عکسهای کمنظیرش هشدار میدهد که ما زمین را به تصرف خود در نیاوردهایم که صاحب آن باشیم. او در سرزمینی به نام لرستان همهی موجودات را با هم آشتی داده است تا تکهای از زمین را که به آنان تعلق دارد به سهم برابر بین خود تقسیم کنند.
تصاویر علی رضا فرزین روزنامه نگار ، نویسنده و عکاس قدیمی بی نظیر است بی نظیر
احسنت به قلم شیوای استاد ازادبخت و هنر قابل تحسین اقای فرزین.
تشکر استاد عزیز – برای درج این مطالب
دژ شاپورخواست(قلعه فلک الافلاک)یکی از بهترین اثار جناب اقای فرزین است.در صورت علاقه به اشنایی با قلعه حتما این کتاب را تهیه فرمایید.
خوشاانان که قدراین سرزمین کهن را بدانند
دوست عزیز و هنرمند گرامی آقای علی فرزین
خوشحالم از این که می بینم، هنرمندانمان همچنان کوشا و موفقند. فکر می کنم با تاخیری نسبتآ زیاد، صفحه مربوط به انتشار کتاب عکس طبیعت لرستان را دیده باشم، از عوارض دوری از شماست. عکس روی جلد بسیار مناسب انتخاب شده و دوست گرامیمان آقای «آزادبخت» با قلم زیبایش، آنگونه که شایسته کتاب شماست به درستی به تفسیر آن نشسته است. برایت باز هم تندرستی و موفقیت هرچه بیشتر آرزومندم.
سیروس کسرائیان