رضا شفیعی / میرملاس :
دین مبین اسلام بر منزلت شورا تاکید فراوان نموده است . آیات وروایات بیشماری بر این موضوع دلالت دارد
از جمله آیه شریفه ۳۸ از سوره مبارکه شورا آنجا که می فرماید :
« و آنان که امر خدا را اطاعت و اجابت کردند و نماز برپاداشتند و کارشان را با مشورت یکدیگر انجام دادند از آنچه روزی شان کردیم به فقیران انفاق کردند .».
و آیه ۱۵۹ سوره آل عمران در سفارش پیامبر به مشورت با اهل ایمان :
« بر آنان ببخشای و بر ایشان طلب آمرزش کن و در امور با ایشان مشورت نما و آنگاه که تصمیم گرفتی توکل بر خدا کن که خداوند توکل کنندگان را دوست دارد .»
پیامبر و ائمه معصومین نیز بر انجام امور با مشورت و شورا تاکید داشته اند. از جمله حضرت علی (ع) که در باب شورا فرامین خارج از شما داشته و چنین فرموده اند :
« من شاور الرجال شارکها فی عقولها »
« کسی که با انسانهای دیگر مشورت می کند در عقل های آنان شریک است.»
در جایی دیگر مشورت کردن را موجب دوری از استبداد دانسته و چنین بیان داشته اند:
« انسان همین که خود را در سطح مشورت قرار داد از استبداد دور شده است .»
به طور کلی می توان گفت اهداف تشکیل شوراهای حل اختلاف عبارتند از :
۱ – جلوگیری از بسط برخی دعاوی ساده به مراجع قضایی و مختومه نمودن آن از طریق مذاکره و به تفاهم رساندن اصحاب دعوی قبل از مطرح شدن در مراجع قضایی.
۲ – جلوگیری از تجمع پرونده ها در دادگستری که ملازمت با ازدیاد کار اداری و قضایی داشته و با توجه به امکانات فعلی ، رشد جمعیت و بالطبع افزایش رشد دعاوی ، عملا غیر ممکن است.
۳ – رسیدگی سریعتر به دعاوی اختلاف حاصله فی ما بین افراد جامعه از طریق داوری به علت مختومه شدن بسیاری از آنها در مراحل اولیه و عدم لزوم ادامه عملیات دادرسی.
همچنین از آنجا که رسیدگی توسط شوراهای حل اختلاف بدون رعایت آیین دادرسی و تشریفات مربوطه می باشد لذا در صورت عدم حصول تفاهم ، صدور حکم سریع تر صورت گرفته و دعوی خاتمه پیدا می کند.
۴ – از آنجا که شورا ، مرجع قضایی نیست ، اقامه دعوی رسیدگی در آنها تابع هزینه های مربوطه از جهت هزینه اقامه دعوی و تجدید نظر خواهی از حکم و حتی مرحله اجرا در مراجع قضایی نبوده و رسیدگی و اجرای حکم به صورت مجانی می باشد لذا مشکلات مالی اقشار ضعیف جامعه مانع از اقامه دعوی آنها نمی گردد.
۵ – کاهش کار مراجع قضایی که موجب فراغت بال قضات در رسیدگی به دعاوی پراهمیت می گردد. توضیح اینکه با توجه به افزایش رو به رشد پرونده ها که شمار قابل توجهی از آن دعاوی ساده و کم اهمیت بوده و توجه فزاینده به مسئله آمار و مثبت بودن آن ( بالا بودن آمار پرونده های مختومه نسبت به وارده ) که بالطبع موجب عدم امکان رسیدگی دقیق به پرونده ها خصوصا دعاوی مهم می گردد ، ارجاع دعاوی ساده به مراجع غیرقضایی می تواند موجب فراغ بال قاضی در رسیدگی به دعاوی ارجاعی که با توجه به محدوده صلاحیت شوراها ، از دعاوی مهم می باشد و از یک طرف فشار کار بر قاضی کاهش یافته و از جهت دیگر موجب صدور آراء محکم و متقن و در نتیجه برقراری عدالت قضایی که از اهداف تشکیل دادگستری قوه قضاییه است ، می گردد.
۶ – ایجاد فرهنگ صلح و سازش در جامعه ، کاهش توقعات مردم از مراجع قضایی و رشد این تفکر در اذهان که دادگستری تنها و بهترین مرجع فصل خصومت نبوده بلکه رفع اختلافات از طریق کدخدامنشی به صلاح طرفین دعوی و جامعه است.
*رضا شفیعی ، رییس شعبه ۶۱۵۶ و مشاور رییس مجتمع حل اختلاف شماره ۳۳ استان تهران