علیمراد صفری / میرملاس :
مدیریت مصرف و تغییر الگوهای کشاورزی روشی موثر برای مقابله با بحران آب
به گفته ی بسیاری از کارشناسان، جنگ آینده دنیا، جنگ بر سر یافتن منابع آب است. بشیریت در آینده ایی نه چندان دور با چالشی مهم به اسم چالش کمبود منابع آب روبه روست و کسانی می تواند از این بحران عبور کنند که از همین حالا و با توجه به نزدیک شدن به بحران، راه های مقابله با آن را پیدا کرده و در مهار منابع آب و صرفه جویی اقدامات درخوری را انجام دهند.
کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی در منطقه ایی از کره زمین قرار گرفته است که جز مناطق خشک محسوب می شود. و تغییرات جوی و آب و هوایی هم دست در دست تغییرات الگوی مصرف انسانی داده و منابع آب کشور را به شدت رو به کاهش نهاده است. بطوری که طبق آمار و داده های دستگاههای آماری، منابع آب کشورمان بیش از ۵۰درصد کاهش داشته است و ذخایر زیرزمینی از ۹۰میلیارد متر مکعب به ۴۰میلیارد متر مکعب رسیده است.
استان لرستان هم به تبع کل کشور به شدت از بحران بی آبی رنج میبرد و خشک شدن رودخانه های اصلی این استان از جمله کشکان و کم شدن شدید آب برخی دیگر از آبهای سطحی، خشک شدن بیش از ۷۰ درصد از چشمه های استان مثال بسیار خوبی برای این ادعاست وبا جلو رفتن این وضعیت، شرایط روانی بدی را برای آینده ی لرستان متصور کرده است.
ناگفته نماند که استان لرستان جزو دومین حوزه پرآب کشور است و طبق گفته ی بسیاری از کارشناسان حداکثر تا ۱۰ سال آینده وارد بحران بی آبی خواهد شد.
برخی از عوامل مختلفی که در این مورد نقش زیادی داشته است عبارتند از:
– کاهش شدید بارندگی ها و تغییرات نامنظم اقلیمی در چند سال اخیر
– استفاده بی رویه از منابع آبی موجود، که احداث چاههای غیر مجاز کشاورزی، استیصال بیش از حد آب برای کشاورزی از رودخانه ها و عدم وجود فرهنگ مصرف در میان برخی از مردم
– نبود سدهای بزرگ مخزنی در استان لرستان برای مهار آب های سطحی
– کاشت بی رویه محصولات کشاورزی آب بر، مانند هندوانه و خیار و نبود الگوی مناسب کاشت و آبیاری در کشاورزی سنتی لرستان
– عدم استفاده صحیح ازسیستم آبیاری به شیوه های علمی و مناسب در استان واستفاده از آبیاری به شیوه های کاملا سنتی، تنها بخشی از علل و عوامل کلی هستند که به بحرانی شدن بی آبی در استان دامن زده است.
حال باتوجه به شرایط موجود به نظر می رسد که نقش تک تک افراد جامعه بخصوص نخبگان بعنوان افراد پیشرو در جامعه، برای مقابله با بحرانی شدن این شرایط بسیار دارای اهمیت است.
آگاهی بخشی به مردم از طرق مختلف یکی از اولین کارهایی است که می توان به مدیریت مصرف آب کمک زیادی بکند. شاید صرفه جویی یک لیوان آب در روز از سوی هر یک از شهروندان لرستانی کمک زیادی به صرفه جویی آب داشته باشد که همین هم نشان از وضعیت قرمز بی آبی دارد. مدیریت مصرف آب در بخش شهری و کشاورزی مهمترین عامل صرفه جویی است که بخشی از آن بر عهده مردم و بخشی دیگر بر عهده مسئولان است، که با اقدامات خود می توانند گام های در خوری برای مقابله با این بحران داشته باشد. به هر حال باید در نظر داشته باشیم که تک تک ما در مقابل آیندگان مسئول هستیم. مردم عادی از طریق مدیریت مصرف و جلوگیری از اقدامات غیر قانونی از جمله (انشعابات غیر قانونی و یا پرهیز از حفر چاههای غیر مجاز) می توانند از استیصال آب های زیر زمینی جلوگیری کنند. همچنین دولت و مسئولان با (تغییر الگوی کشت در محصولات کشاورزی و جلوگیری از کاشت محصولات آب بر از جمله هندوانه و خیار و یا استفاده از سیستم کامل آبیاری بارانی و قطره ای به جای سیستم های منسوخ آبیاری غرق آبی) یکی از مهمترین راههای جلوگیری از هدررفتن منابع آب را به اجرا بگذراند.
ضمنا قابل توجه اینکه دولت می تواند با ایجاد و احداث سدهای مخزنی برای مهار روان ابها کمک زیادی به مدیریت منابع آب در زمان بارش های فصلی داشته باشد. نقش تبلیغات در فرهنگ سازی عمومی و نهادینه کردن فرهنگ مصرف هم ار مهمترین پارامترهایی است که دستگاههای فرهنگی حتی با صرف هزینه های زیاد باید آن را انجام دهند. بهر حال نباید فراموش کرد که آب مساوی است با زندگی…
*علیمراد صفری-عضوبنیادملی نخبگان لرستان