حوضه‌ی آبریز رودخانه‌ی کشکان با مساحتی معادل ۹۲۷۶ کیلومترمربع، حدود یکسوم از استان لرستان را دربرمی‌گیرد، بهطوریکه شهرستان‌های خرم‌آباد، چگنی، الشتر، پلدختر و بخش‌هایی از کوهدشت و نورآباد نیز در حوضه این رودخانه قرار دارند.
به گزارش میرملاس به نقل ایسنا، از بین رودخانههای دائمی لرستان، رودخانه کشکان، تأثیرگذارترین رودخانه بر کشاورزی و دامپروری لرستان است و کشاورزی و دامپروری بیش از نیمی از جمعیت استان بهنحوی متأثر از آب رودخانه کشکان و سرشاخههای آن است.
اما این روزها شاهد خشک شدن این رودخانه هستیم و نفسش به شماره افتاده و نفسهای آخر خود را میکشد. کشاورزان و دامپروران لرستان نگران و غصهدار این مسأله هستند و چشم به رودخانه دوخته تا بلکه دوباره زنده شود و جان بگیرد.
«رضا میرزایی»، یک کارشناس ارشد آب زیرزمینی در خصوص خشک شدن رودخانه‌ی کشکان، اظهار کرد: اثرات تنش آبی در استان لرستان و بهویژه در رودخانه‌ی کشکان و سرشاخههای آن، از اوائل دهه‌ی هشتاد بهطور محسوس آغاز شده و آمارها نشان میدهد که آبدهی این رودخانه هر سال کاهش داشته است.
وی افزود: این موضوع بارها توسط کارشناسان گزارش و هشدار داده شد اما متأسفانه هیچگاه این هشدارها جدی گرفته نشد، تا این‌که در نیمه‌ی نخست خردادماه آبدهی این رودخانه در محل ایستگاه هیدرومتری «کشکان – پلدختر» نسبت به دوره مشابه سال قبل ۹۲ و نسبت به آمار بلندمدت ۹۸ درصد کاهش و در پائین‌دست پلدختر تا تلاقی با رودخانه سیمره بهطور کامل خشک شد که باعث وارد شدن خسارت‌های زیادی به کشاورزان پائین‌دست و تلف شدن آبزیان و فاجعه زیست‌محیطی شد.
وی در خصوص علل و عوامل اصلی بحران آبی رودخانه کشکان، تصریح کرد: میانگین بارشها در حوضه‌ی کشکان در سال آبی جاری(۹۴-۹۳) تاکنون برابر ۲۹۴ میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین آمار بلندمدت استان ۳۲ – درصد کاهش نشان میدهد.
این دانشجوی دکتری زمینشناسی خاطرنشان کرد: عامل اصلی بحران کم‌آبی کشکان کاهش بارندگیها و بروز خشکسالیهای متوالی دو دهه گذشته بوده که موجب کاهش شدید آبدهی یا خشک شدن چشمهها و سرابهای تغذیه‌کننده سرشاخههای این رودخانه شده است.
میرزایی در خصوص نقش ایستگاههای پمپاژ در ایجاد بحران آبی رودخانه کشکان، خاطرنشان کرد: بحران فعلی و خشک شدن رودخانه کشکان مربوط به ایستگاههای پمپاژ در دست ساخت نیست، چون هنوز هیچ یک از این پروژهها به بهره‌برداری نرسیده و آبگیری نکردهاند، اما در بخش توسعه‌ی منابع آب باید اقدامات هماهنگی بین دستگاههای اجرایی در حوضه رودخانه کشکان انجام شود که در آینده میتواند چالشهای بخش آب این حوضه را برطرف کند.
وی تصریح کرد: برروی سرشاخههای رودخانه کشکان در شهرستان‌های الشتر و منطقه چغلوندی تعداد دو دستگاه پمپاژ فیضآباد و نیله در حال ساخت است که تاکنون ساختمان و تأسیسات هر دو ایستگاه به اتمام رسیده و شبکه‌ی آنها بین ۲۵ تا ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارند و مقرر است که از دبی پایه رودخانه مقدار ۲۷۰۰ لیتر در ثانیه با اهداف تأمین آب ۳۵۰۰ هکتار اراضی دیم منطقه، آب برداشت کند.
این کارشناس ارشد آب زیرزمینی گفت: ایستگاه پمپاژ میشاخور با اختصاص ۴۹۵ لیتر در ثانیه بیش از یک دهه قبل در پایینتر از پل کشکان در شهرستان چگنی به کارفرمایی سازمان جهاد کشاورزی آغاز شده و تاکنون ساختمان و تأسیسات آن تکمیل شده و خط انتقال اصلی و شبکه آن در دست اجراست.
وی اظهار کرد: هم‌اکنون بستر رودخانه کشکان در محل آبگیری این ایستگاه کاملاً خشک است با توجه به وضعیت موجود، در صورت تکمیل و راهاندازی آن در سال‌های آینده میتواند بحران کم‌آبی کشکان را در حوزه‌ی شهرستان پلدختر و معمولان تشدید کند.
این کارشناس در خصوص ایستگاههای پمپاژ حوزه‌ی معمولان، تصریح کرد: عملیات اجرایی ایستگاههای پمپاژ سرفراش، آمیران کوشکی، کلات زیودار و جلگه خلج با ظرفیت برداشت ۲۱۰۰ لیتر در ثانیه به کارفرمایی سازمان جهاد کشاورزی در سال ۱۳۹۳ آغاز شده که همگی بدون اختصاص و پروانه بهره‌برداری آب هستند.
میرزایی یادآور شد: در صورت ادامه‌ی کار، تکمیل و بهره‌برداری از این چهار ایستگاه در سال‌های آتی، در فصل تابستان و دو ماهه‌ی نخست فصل پاییز با وضعیت نامطلوب آبدهی رودخانه کشکان، آبی به ایستگاههای پمپاژ در دست ساخت واشیان، جایدر و بان بازه چم مهر در پائین‌دست نمی‌رسد و حتی پیامدهای ناشی از این معضل، بهصورت بروز مشکلات اجتماعی و امنیتی درون حوضهای محتمل است.
وی در خصوص وضعیت آبدهی رودخانه کشکان و تداوم بحران در سال آینده، خاطرنشان کرد: همه شواهد و قرائن حاکی از آن است که اگر مقدار بارشها در سال آبی ۹۵-۹۴ حتی بیش از حد نرمال باشد، بحران آبی در پائین‌دست رودخانه کشکان بهویژه در شهرستان‌های چگنی، پلدختر و بخش معمولان، به مراتب شدیدتر از سالجاری(۱۳۹۳) است.
این دانشجوی دکتری زمینشناسی خاطرنشان کرد: تا فرصت باقی است، از یکطرف دستگاههای اجرایی متوالی آب و خاک، باید با برنامهریزی صحیح و اقدامات اساسی و پیشگیرانه این بحران را مدیریت کنند و از طرف دیگر کشاورزان مناطق چگنی، خرم‌آباد، معمولان و پلدختر برای جلوگیری از وارد شدن خسارت و فاجعه زیست‌محیطی، ضمن همکاری با دستگاههای اجرایی، باید از کاشت محصولات تابستانه خودداری کنند.
میرزایی ادامه داد: کشکان دیگر ظرفیت توسعه ندارد و باید از تعریف پروژههای جدید بر روی این رودخانه خودداری کرد و با مهندسی ارزش، پروژههای ایستگاه پمپاژ در دست ساخت را ساماندهی و بازنگری کرد و متناسب با ظرفیت موجود رودخانه و آب بهنگام، با اجرای برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت و جلب مشارکت بهرهبرداران و کشاورزان، این بحران را در آینده کنترل و مدیریت کرد.
وی در رابطه با پیامدهای ناشی از بحران آبی رودخانه کشکان بر زندگی و معیشت مردم، گفت: با توجه به این‌که تمرکز جمعیت ۶۵ درصدی کشاورز و دامپرور بخش کرخهنشین لرستان بهویژه شهرستان‌های خرم‌آباد، چگنی، الشتر و پلدختر در حاشیه رودخانه کشکان و سرشاخههای آن قرار دارد و این قشر عظیم از طریق آب این رودخانه ارتزاق میکنند، خشک شدن رودخانه کشکان، علاوه‌بر فاجعه‌ی زیست‌محیطی، بلکه آمار بیکاری را در لرستان بهطور چشمگیری افزایش میدهد و فقر و مهاجرت و درگیری و نزاع و مشکلات امنیتی و تبعات بعدی را بهدنبال دارد.
امین جان سلام
ای کاش بر عنوان مطلب می نگاشتی که نفس مردم به شماره افتاده ،نه نفس کشکان که واقعا جای تسلیت دارد
باسلام به کارشناس محترم .به نظربنده انچه کشکان .سیمره.ویاهررودخانه دیگری راباچنین بحرانی مواجه ساخته عدم توانایی مدیران این بخش بوده وهست .کمااینکه باتوجه به شرایط اقلیمی سرزمینمان کشکان اینگونه خشکسالیها رادردوره های مختلف تجربه نموده وبه حیات خود ادامه داده.اماراعلام شده ازسوی شماجهت تامین اب ایستگاههای مورداشاره میزان برداشت .۵۲۹۵لیتربرداشت اب درثانیه رامیطلبد که این اماردرمقایسه باامارهای مجهول برداشت بی رویه اب ازاین رودخانه شایدمارابه اماروارقامی چندین برابربرساند.این گفته که چون این ایستگاهها هنوزبه بهره برداری نرسیده اندپس علت اصلی خشکیدن نیستند.درست است اماایستگاههای کوچک چندین برابراین میزان .اب برداشت مینمایند.واین مشکل مدیریتی نه تنها دراین بخش اعمال گردیده بلکه منابع اب زیرزمینی .وجنگلها ومراتع رانیز شامل گردیده .فجایع زیست محیطی دست اورد مدیریتهای بیماروناتوان دراین بخش است .شماازمدیران این بخش سوال بفرمایید چندلیترپروانه برداشت اب ازکشکان صادر نموده اند وچه میزان تسهیلات بلاعوض اعطا فرموده اند برای امرخوکفایی دربخش کشاورزی .وچه میزان اعتبارطی ده سال گذشته برای حفاظت ازمنابع طبیعی تامین نموده اند..
دعا می کنیم که امسال باران ببارد.
نفسم به شماره افتاده از به شمارش افتادن نفسهای تو ای کشگان
انشاالله امسال سال پر بارانی خواهد بود.