رهنمود های اسلام درباره غذا خوردن

نصرت امرایی / میرملاس :

مقدمه :
نخستین نکته برای رعایت دستور های بهداشتی در باره خوردن توجه به این حقیقت است که در نظام آفرینش ، خوردن ، ابزاری برای زندگی است ، نه آنکه زندگی ، ابزاری برای خوردن باشد چنان که در حکمتی منسوب به امام علی (ع) آمده است :>>زندگی را برای خوردن مخواه ، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه. ۱ >>نخستین ومهم ترین رهنمود اسلام درباره مواد غذایی مورد مصرف ، حلال بودن آن است ، بدین معنا که : آنچه انسان مصرف می کند باید از راه مشروع تهیه شده باشد . غذایی که از راه نامشروع وتجاوز به حقوق دیگران تهیه گردد ، هرچند ممکن است برای سلامتی جسم ضرر نداشته باشد ، اما بی تردید برای سلامت روان زیانبار است .
نکته دوم : دستورات دین مبین اسلام دایر مدار بین مصلحت ومفسده می باشد به عبارت دیگری اموری که سعادت وسلامت دین ودنیای انسان راتضمین می کنند سفارش اکیدبه انجام آنها شده است . مثل: واجبات ومستحبات وآنچه که حیات دنیوی واخروی انسان راتهدید می کنند دستوربه ترک آن داده شده است مثل محرمات ومکروهات. این از یک طرف واز طرف دیگر دین اسلام یک دین کامل می باشد که نسبت به تمام امورات انسان از ریز تا درشت برنامه دارد مثل: آداب مسافرت -آداب خوابیدن- راه رفتن – خوردن وآشامیدن و… باتوجه به این مقدمه به آداب غذا خوردن در دین مبین اسلام اشاره می کنیم :

آداب غذا خوردن

براساس آموزه های دین اسلام،مواردی که باید هنگام خوردن غذا رعایت شوند عبارتند از:
تدبر در اینکه انواع خوراکی های موردنیاز انسان،چگونه در نظام آفرینش پدید آمده اند وچه عواملی دست به دست هم داده اند تا آنچه در سفره نهاده شده ، آماده گرددکه اکنون می توان با میل واشتها از آن استفاده نمود. <<فلینظر الانسان الی طعامه۲>>

-آغاز خوردن با نام ویاد آفریدگار مهربان که انواع غذاهای مفید را برای تامین نیاز های انسان ، در نظام آفرینش قرار داد.ونیز تکرار نام خدا به هنگام خوردن هر نوع غذا وهمچنین شکر گزاری فراوان در هنگام خوردن
– شستن دست ها قبل وبعد از غذا
– شروع کردن از سبک ترین غذاها مثل سوپ
– نخوردن غذای داغ وخوردن غذای نیم گرم ، پیش از آنکه سرد شود
– کوچک گرفتن لقمه
– خوب جویدن غذا
– طولانی کردن نشستن برسر سفره
– گرامی داشتن نان ونگذاشتن آن زیر ظرف غذا
– دست کشیدن از خوردن غذا ، پیش از سیر شدن کامل ودر حالی که قدری از اشتها باقی است
اموری که هنگام غذا خوردن ، ترک آن ها شایسته است:
*زیاده روی درکمیت وکیفیت خوراک
*دمیدن در غذا
*آب خوردن در میان غذا
*خوردن در حال سیری
موارد بعدی ، حالاتی که غذا خوردن در آن نکوهش شده است:
تکیه زده ،دراز کشیده ، خوردن در حال راه رفتن
توصیه به هم غذا شدن با دیگران:
در روایات اسلامی ، غذا خوردن به تنهایی ، مذموم شناخته شده وتوصیه شده که انسان هرقدرمی تواند ، دیگران را در غذای خود سهیم نماید. نیز غذا خوردن با خانواده وخدمتگزاران ویتیمان مورد تاکید قرار گرفته است.

آدابی که رعایت آنها به هنگام غذا خوردن با دیگران ضروری است:

*خوردن از قسمت جلوی خود
*خوردن از اطراف ظرف نه وسط آن ، در جایی که غذا برای همگان آماده شده است
* نگاه نکردن به لقمه دیگران
*رعایت حقوق دیگران در آنچه بر سر سفره است
*آغاز به غذا خوردن توسط صاحب سفره یا بهترین شخص حاضر برسر سفره
*ادامه دادن صاحب سفره به خوردن تا سیر شدن همه کسانی که بر سر سفره نشسته اند
*بلندشدن از سرسفره قبل از برچیدن آن

آداب پایان غذا وبرچیدن سفره :

پایان غذا خوردن مانند آغاز آن آدابی دارد که رعایت آنها برای سلامت جسم وجان سودمنداست این آداب را به آداب عرفانی ، اجتماعی وبهداشتی می توان تقسیم کرد:
آداب عرفانی :
سپاسگزاری از خداوند متعال بعنوان ولی نعمت حقیقی – دعا کردن برای برکت غذا
آداب اجتماعی :
یادآوری گرسنگان ومسئولیتی که افراد سیر در مقابل آنها دارند واقدام جهت کاستن فقر و گرسنگی از جامعه در حد توان
آداب بهداشتی :
شستن دست ها – خلال کردن – مسواک زدن – مقداری استراحت بعد از غذا – نخوابیدن پس از غذا
به تصریح وتاکید آیات وروایات واعتقاد پزشکان رعایت موارد بالا می تواند بخش عمده ای از سلامت ما را تامین وتضمین نماید.
والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاتوه

پی نوشت ها : 

۱)شرح نهج البلاغه ، ج ۲۰ ، ص۳۳۳
حکمت ۸۲۴
۲)عبس :۲۴