- پایگاه خبری، تحلیلی میرملاس - https://www.mirmalas.com -

استفاده مجدد از فاضلاب در کشاورزی و آبخیزداری

Posted By امین آزادبخت (مدیر سایت ) On In یادداشت | 23 Comments

3 [1]

 

لیلا رشیدیان / میرملاس : 

 

استفاده مجدد از فاضلاب در کشاورزی و آبخیزداری:

استفاده مجدد از فاضلاب در کشاورزی و آبخیزداری موضوع حساسی است ودر بعضی فرهنگها ممکن است حرام باشد.

جهت اطمینان از اینکه محصولات رشد یافته با این روشها قابل تایید برای مصرف کننده باشد، در زمان معرفی این روشها در مناطقی که بطور سنتی از فاضلابها و هرزآبها استفاده نشده است، باید توجه بیشتری اعمال شود.

جنبه های سلامتی:

استفاده مجدد از فاضلابها برای آبیاری و کوددهی مشکلاتی برای سلامتی  به همراه دارد:

بعضی مواد شیمیایی توسط گیاه جذب میشوند. این مواد شیمیایی درگیاه باقی مانده و محصولات این گیاهان توسط انسان خورده میشوند.

راهبردهای کیفی برای استفاده مجدد در کشاورزی:

استانداردهای کیفیت راهبردی زیادی برای گنداب ها و فاضلابهای مورد استفاده در بخش کشاورزی و آبخیزداری وجود دارد. فاضلابی که برای آبیاری درختان، محصولات علوفه ای و صنعتی، درختان میوه و مراتع استفاده میشود باید حاوی کمتر از یک تخم نماتود زیست پذیر در هر لیتر باشد. فاضلاب بکاربرده شده برای آبیاری محصولات غذایی، زمینهای ورزشی و پارکهای عمومی باید حاوی کمتر از یک تخم زیست پذیر نماتود در هر لیتر و کمتر از ۱۰۰۰ کولیفورم مدفوع در هر ۱۰۰ لیتر باشد.

فاضلاب و مشتقات آن مانند: لجن، کمپوست و محتویات چاه های توالت اگر قبل از تشکیل میوه بکاربرده شوند نیازی به پیروی از راهبردهای کیفی نیست به شرط اینکه:

 

در جاهایی که فاضلاب به عنوان پوشاننده ی خاک سطحی، به عنوان کمپوست یا پس از کاشت روی خاک بکار برده میشود، همان استانداردهای مورد استفاده برای آبیاری باید رعایت شود. بنابراین این فاضلابها نیز باید حاوی کمتر از یک تخم نماتود در هرلیتر یا کیلوگرم( وزن خالص ) و کمتر از ۱۰۰۰ کولیفرم مدفوع در هر ۱۰۰ میلی لیتر یا ۱۰۰ گرم ( وزن خالص ) باشد.

فاضلاب و هرزآبهای بکاربرده شده در آبخیزداری باید حاوی کمتر از ۱۰۰۰۰ کولیفرم مدفوع در هر ۱۰۰ میلی لیتر یا ۱۰۰ گرم باشند و تعداد تخم کرمهای روزنه دار در هر لیتر یا کیلوگرم آن صفر باشد.

پیشنهادات برای استفاده مجدد از فاضلاب:

در جاهایی که خانوارها از فاضلاب لوله کشی نشده استفاده می کنند، استفاده مجدد از فاضلاب نسبتا صحیح است. فاضلاب نباید حاوی هیچگونه ادرار یا مدفوعی باشد، آب فقط برای بهداشت فردی، شستن لباسها و تمیزی منازل استفاده می شود و مقدار کمی از آن مستقیما برای آبیاری محصولات غذایی بکار می رود.

در مکانهایی که سیستمهای ذخیره سازی ایمنی فاضلاب وجود دارد، مثل: توالتها با چاهای دوقلو( از هر نوع ) یا ترکیبی از فاضلابها و محتویات توالتها، میتوان از فاضلاب بعنوان کود استفاده کرد.

  فاضلاب باید قبل از استفاده حداقل ۲ سال دست نخورده باقی بماند تا میکروبها و تخمهای انگل موجود در آن بمیرند. استفاده خیلی زود از فاضلابها خطراتی را برای سلامتی تخلیه کنندگان چاهها، کارگران مزارع و مصرف کنندگان به دنبال دارد.

      در جاهایی که از سیستم بهداشتی فاضلاب استفاده میشود، فاضلاب نباید برای آبیاری یا کوددهی مواد غذایی استفاده شود، مگراینکه فاضلاب از یک حوضچه تصفیه، استخر تصفیه فاضلاب سنتی یا یک سیستم لاگن عبور داده شود. عموما لاگن هایی که خوب مدیرت شوند، در نهایت آب باکیفیت تری از روش تصفیه فاضلاب سنتی به دست می دهند. شیوه مناسب ازبین بردن کرمهای روده نگهداری آنها به مدت ۱۱ روز در تالابها میباشد. طبق دستور العمل، بسته به دما، زمانی دوبرابر برای از بین بردن باکتریها مورد نیاز است. بمنظور اطمینان از رسیدن به بالاترین استاندارد ممکن برای آبیاری محصولات غذایی و لجن هایی که برای کوددهی استفاده میشود، ارتقا کنترل کیفیت آب فاضلابها در هر دو روش لاگن و سنتی مهم است.

حتی در موارد اضطراری استفاده از ضدعفونی کننده ها یا سایر روشهای شیمیایی در هرزآبها به منظور کاهش سطح میکروبها پیشنهاد نمی شود، این روش گران بوده و به ندرت موثر واقع میشود و تاثیرات منفی بر محیط به جا می گذارد.

در جاهایی که از هرزآبها برای آبیاری یا کوددهی استفاده می شود، محصولاتی که بیشترین خطر را برای سلامتی دارند میوه ها و سبزیجاتی هستند که در نزدیک سطح خاک رشد می کنند، مثل کاهو، توت فرنگی و گوجه و آنهایی که بدون اینکه پوستشان گرفته شود و یا پخته شوند، خورده می شوند. اگر میوه ها و سبزیجات تحت دما و رطوبت نرمال، به مدت ۱۰ روز نگهداری و ذخیره شوند، خطرات آنها کاهش می یابد اما سلامتی عمومی موردنیاز برای نمونه شستن با آب کلر قبل از فروش، باید مهیا شود.

هنگام آبیاری با آب تصفیه شده باید از مناسب ترین روش کاربرد آب استفاده کئد. آبیاری زیرسطحی کاملترین درجه از بهداشت و راندمان را فراهم می کند ولی این روش هزینه بر بوده و مستلزم استفاده از مراحل بالای تصیفه آب جهت جلوگیری از انسداد سرتاسر لوله تامین آب است. آبیاری قطره ای به لوله تصفیه نیاز ندارد. بجز در محصولات علوفه ای و چرایی، زمانیکه از کیفیت باکتریایی مطمئن نیستیم نباید از آبیاری بارانی استفاده کنیم. تحت این شرایط برای سبزیجات نباید از روش آبیاری غرقابی استفاده کرد، آبیاری جوی و پشته بخاطر راندمان بالاتر از روش غرقابی و اغلب بارانی، و ارزان بودن نسبت به روشهای زیرسطحی و قطره ای،  بهترین روش کاربرد آب است.

ساکنان محلی باید کاملا از موقعیت زمینهایی که در آنها فضولات انسانی بکار برده می شود، آگاه باشند، تا خود و کودکانشان از آنها دوری کنند. هیچ مدرکی وجود ندارد که ثابت کند ساکنان محلی در خطر چشمگیری بخاطر آبیاری بارانی هستند، اما آب پاش ها نباید در ۱۰۰-۵۰ متری خانه ها و جاده ها باشند.

ماهیانی که در حوضچه هایی که فضولات انسانی در آنها بکار برده شده است، پرورش یافته اند قبل از صید باید حداقل به مدت ۲ هفته در آب تمیز نگهداری شوند تا طعم های نامطبوع آنها از بین رود و آلودگیهای حاصل از باکتریهای مدفوع کاهش یابد.با این وجود، پاتوژن ها کاملا از بافتها و دستگاه گوارش آنها خارج نمی شود مگر اینکه آلودگی خیلی خفیف باشد.

محصولات تازه:

در بسیاری مناطق، عموما برای جلا دادن به میوه ها و سبزیجات در فروشگاه ها آنها را در آب رودخانه ها و جویبارها غوطه ور می کنند. بسیاری از رودخانه ها و جویبارها به علت تخلیه فاضلاب در آنها ممکن است شامل ادرار و مدفوع باشند، بنابراین این روش پیشنهاد نمی شود. در بازارهای فروش باید تا حد ممکن آب تمیز و غیرآلوده و امکانات لازم برای جلادادن به محصولات تازه موجود باشد تا از آب رودخانه ها و جویبارها استفاده نشود.

 

آموزشهای سلامتی:

 

وقتی به طور مناسی از فاضلاب و هرزآبها در کشاورزی و آبخیزداری  استفاده شود، میتواند مزایای زیادی برای کشاورزان از طریق افزایش محصول و سطح زیرکشت، داشته باشد. با این حال خطرات سلامتی مصرف کنندگان، افرادی که فاضلابها را برای استفاده دوباره جمع میکنند و کارگران مزارع را تهدید می کند.

در جاهایی که استفاده مجدد از فاضلابها صورت گرفته باید یک برنامه آموزشی تهیه شود تا در مورد خطرات به افراد آگاهی داده و چگونگی ذخیره سازی واستفاده ایمن ازفاضلابها را به آنها نشان دهد.

در تهیه برنامه آموزشی  در رابطه با استفاده مجدد از فاضلاب، باید به آموزشهای بهداشتی و تشویق مردم به تهیه غذای بهداشتی و سالم در منزل،پرداخته شود.این کار به طرز چشمگیری بروز بیماریها رر جامعه را کاهش می دهد.  

www.who.int/water-sanitation…fact sheet 3.13 pdf

 

*  تهیه ؛ تنظیم و ترجمه :  لیلا رشیدیان کارشناس ارشد سم شناسى پزشکى