محسن رضایی / میرملاس :
قلعه کُهزاد ویزنهار (ویزن یار): در غرب شهرستان رومشگان و در جنوب آخرین دهستان این شهرستان یعنی قاطرچی، کوه منفردی است که بین مردم به نام ویزنهار(ویزن یار) مشهور است.
در بلندترین نقطه این کوه قلعه ای قدیمی وجود دارد، که آن را کوه زاد (کهزاد) می نامند. آقای حمید ایزدپناه گزارش مختصری از این قلعه را ارایه داده است وی می نویسد (( آثار یک قلعه بزرگ باستانی در این نقطه (بالای کوه ویزنهار) باقی مانده است که اکنون آن را قلعه کوه زاد می نامند و در باره آن افسانههای مختلفی نیز ذکر می شود، تمام دیوارههای قلعه از سنگ و ملاط و شبیه به قلعه زاخه است)).
این قلعه در سال ۱۳۶۴ه.ش توسط هیئتی از مرکز باستانشناسی ایران کشف و مطالعاتی در مورد آن انجام گرفت، سپس در پاییز ۱۳۶۷ه.ش توسط هیئتی به سرپرستی دکتر نصرت الله معتمدی به مدت ۴۵ روز مورد کاوش قرار گرفت. طی گزارش منتشر شده این قلعه در اوایل حکومت اشکانی شکل گرفته است که جهت نیایش مهر و آناهیتا بوده است، و سپس در زمان ساسانیان با رسمیت یافتن دین زرتشت بعنوان دین رسمی کشور با اندکی تغییر به آتشکده مبدل می شود، نکته بسیار جالب اینکه در وسط چهار طاقی شواهدی یافت شده که در بنای مرکزی جهت افروختن آتش مقدس از گاز طبیعی استفاده کرده اند (البته این موضوع توسط مهندسین وزارت نفت که در ۲ کیلومتری قلعه کار می کرده اند. یعنی در همان سال ۱۳۶۷ دقیقاً مورد تایید قرار گرفته است.
قلعه کهزاد (معبد) ویزنهار بنایی است که از سنگ و ملاط و اندودی از گچ ساخته شده است این بنا شامل دو چهار طاقی و تاسیسات وابسته به آن می باشد، طول آن ۳۸ متر می باشد که با اندکی انحراف از شرق به غرب کشیده شده است، عرض بنا در محل بازوهای صلیبی حدود ۱۷ متر می باشد، کف چهار طاقی خارجی حدود ۹۵ سانتیمتر پایین تر از کف چهار طاقی مرکزی قرار دارد.
تهیه و تنظیم : محسن رضایی