پایان ۱۲ سال تحریم‌/ کلیدِ روحانی کار کرد، قفل تحریم‌ها باز شد/ روزهای درخشان در انتظار ایران

حدود یک دهه می گذرد از روزی که مسئول اجرایی ایران، با ایده بی اثر بودن تحریم ها و شورای امنیت به قدرت رسید. مردی که تحریم ها را کاغذ پاره خواند، همان که پیش تر البته وعده داده بود شورای امنیتی در کار نخواهد بود. همو بعدتر گفت رفتن پرونده ایران به شورای امنیت تاثیری بر کشور نداشته است. البته بعدها و در مناقشه با علی لاریجانی به کنایه خطاب به رئیس مجلس گفته بود اگر تحریم ها تاثیری بر اقتصاد ایران نداشته حتما اقدامات رئیس قوه مقننه موثر بوده است.

معمای اظهارات چند پهلوی آن مرد را کسی درک نکرد. هیچگاه هم روشن نشد بالاخره در ذهن او چه می گذرد و در باور او تحریم ها اثر بخش بوده اند یا خیر؟ از منظر او رفتن پرونده ایران به شورای امنیت خطرناک بوده یا نه؟ یا اصلا برقراری رابطه با آمریکا از دیدگاه او مطلوب بوده یا خطرناک؟

آن مرد اما با ایده ها اندیشه های کشف نشده اش رفت تا آن یکی جای او را بگیرد. حسن روحانی با کلید آمد. کلیدی که وعده داد هم هسته ای را با آن حل می کند، هم تحریم ها را رفع می کند و هم رونق اقتصادی می بخشد. روحانی که با این وعده ها همه را به کلید جادویی اش امیدوار کرده بود سکان اداره کشور را به دست گرفت. کاربلدی آشنا به امور را بر مصدر کار گماشت و پرونده هسته ای را به وزارت خارجه بازگرداند و جواد ظریف بعد از حدود هشت سال دوباره به وزارت خارجه بازگشت. 

مذاکرات فشرده

مذاکرات فشرده و پیاپی در شهرهای مختلف، در کشورهای گوناگون صورت می گرفت. توافق ابتدایی خیلی زود حاصل شد و برنامه موقف اقدام مشترک در ژنو به امضای وزرای ایران و ۵+۱ رسید. کار از آنجا به بعد کار دشوارتر شد. گفتگوهای وین و استانبول و نیویورک و ژنو و لوزان و مونته رو پی در پی برگزار می شد و تمدید و ادامه گفتگوها تنها دست آورد به نظر می رسید. جامعه کم صبر ایرانی هم که منتظر و ساخته شد ده ها لطیفه برای کلید روحانی و طرح تردید درباره کارایی آن کلید. 

اما روحانی و تیمی که مسئول کار کرده بود بر پیچ و خم ماجرا آشنا بود. ظریف نیک می دانست که نباید زمان را فدای توافقی بد نماید که اگر چنین می کرد خیلی پیش از اینها برجام روی میز بود. 

ظریف با دقت نظر و وسواس در تمام ادوار مذاکرات این گفتگوها را طولانی و طولانی تر کرد. تمام انتقادات را به جان خرید اما بار را به مقصد رساند. در فروردین ۹۴ ظریف عیدی شیرین و به یاد ماندنی را در روزی که نحس خوانده می شد به مردم ایران هدیه داد.

و بالاخره پس از حدود ۳ هفته گفتگوی متمادی و بدون تعطیلی در وین، ظریف و وزرای خارجه ۵ قدرت جهان بر بحران ساختگی و غیر ضروری هسته ای ایران پایان دادند. 

هنوز هم بودند بسیار ناامیدانی که اجرایی شدن برجام را رویایی ساده لوحانه می خواندند. همان ها که حصول برجام را هم دور از منطق و واقع نگری می دانستند. همان ها بسته شدن پی ام دی را غیر ممکن معرفی کرده بودند، بعدها با بسته شدنش هم رضایت ندادند و حاضر نشدند بر ناتوانی خود معترف شوند. «این نوع بسته شدن پی ام دی را هر کسی می توانست انجام دهد» «پیشنهاداتی که در آلماتی و استانبول و بغداد به ما ارائه کردند بسیار بهتر از وضعیتی است که ظریف و همراهانش پذیرفته اند» 

با تمام این اوصاف و همه بد بینی های این طرفی و آن طرفی هم کلید روحانی کار می کرد، هم ظریف دیپلماسی می دانست و هم طرف مقابل می خواست به توافق برسد. با گذشت حدود ۵ ماه از حصول برجام، طرفین تعهداتشان را هم تکمیل کردند و تحریم های اقتصادی علیه ایران رسما لغو و نه تعلیق شدند. تحریم هایی که روزگاری کاغذ پاره خوانده شدند، اما هر نگاه منصفی تایید می کند، همین کاغذ پاره ها چه ها که نکردند با ایران و ایرانی.