تاریخ : جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳
3

مردی که موسیقی لرستان مدیون اوست

  • کد خبر : 87121
  • 04 مرداد 1395 - 16:50

    مجتبی رومانی/میرملاس موسیقی لرستان مدیون مردی است که در دهه ۴۰ با صدای اهورایی خود موسیقی لرستان را به ایرانیان شناخت و صدای جادویش آنچنان بود که مرزهای جغرافیایی را درهم نوردید و موسیقی ناب لری را به گوش جهانیان رساند. مردی که موسیقی لری با خون و پوست وی عجین بود و […]

 

MG_1002

 

مجتبی رومانی/میرملاس

موسیقی لرستان مدیون مردی است که در دهه ۴۰ با صدای اهورایی خود موسیقی لرستان را به ایرانیان شناخت و صدای جادویش آنچنان بود که مرزهای جغرافیایی را درهم نوردید و موسیقی ناب لری را به گوش جهانیان رساند.

مردی که موسیقی لری با خون و پوست وی عجین بود و با صدای رسایش وجود آدمی را تسخیر می کرد  زنده یاد « رضا سقایی » در دیار مفرغ، و بلوط و ترانه متولد و دوشادوش با مردمان سرزمینش در غم و شادی هایشان چیزی کم نگذاشت در این دیار ماند و در همین دیار نیز به جایگاه ابدیش پرواز نمود اکنون که شش سال از درگذشت « حنجره طلایی » و « سلطان آواز » زاگرس می گذرد ولی هنوز یاد و خاطره وی در یادها و اذهان مردمان این دیار است.

زنده یاد « محمد رضا سقایی » معروف به « رضا سقایی » در ۲۰ فروردین سال ۱۳۱۸ در محله کهن پشت بازار شهرستان خرم آباد متولد شد و به علت شرایط ویژه آن زمان در دوران ابتدائی درس را رها و به کار خیاطی مشغول شد صدای اهورایی و رسای وی در دوران نوجوانی و جوانی چنان با موسیقی فولکور لری عجین شده بود که بلبلان چهچه خوان در مقابل وی سر تعظیم فرود می آوردند چه رسد به آدمی!

صدای نوجوانی خوش صدا از دل مغازه خیاطی هر رهگذری را میخکوب و مجذوب خود می کرد و برای اولین بار استاد ارزشمند و فرهیخته زنده یاد حمید ایزد پناه با شنیدن صدایش وی را دعوت و اثر «بزران » را با کمانچه زنده یاد علی خان شفائی ضبط نمود .

کوچه باغ های شهر هنوز یادآور آواز علی سونه های «رضا » و علی اکبر فاضل پور استاد خیاطیش است که برای  تمرین به آنجا می رفتند تا گل های باغی با ترنم صدای «رضا » نظاره گر آنان باشند.

در اردیبهشت سال ۱۳۴۴ بود که برای نخستین بار با مکاتبات مجدانه ی زنده یاد استاد  ایزدپناه اولین ترانه های لری گنم خر( شعر از نورالدین سلاحورزی  ) ، دایه دایه ،کوش طلا ، قدم خیر، سیت بیارم و مریم مریم با صدای زنده یاد « رضا سقایی » و روانشادان حسین سالم (کمانچه ) و منصور سالم  ( تمبک ) و تار استاد تاکسانی در « برنامه شما و رادیو » با مجری گری کمال الدین مستجاب الدعوه و فروزنده اربابی در استودیوی سراسری رادیو ایران ضبط و گوش ایرانیان را نوازش داد.

بعد از آن بود که ترانه« گنم خر » و « کوش طلا » و چند ترانه دیگر به صورت صفحه گرامافون به بازار روانه و در دهه ی ۴۰ صدای رسا و اهواریی «رضا » موسیقی لری را ملی و فرا ملی نمود و توانست با صدای جادوییش  معرف و سمبل لرستان باشد و در سالهای دور همواره نام «رضا »  ، لرستان را  در ذهن ها تداعی می کرد.

در سال ۱۳۵۰ اثری به نام « تفنگ » و درسال ۱۳۵۳ اثری دیگری به نام « دالکه »  با شعر استاد حشمت اله شفیعیان با خوانندگی و آهنگسازی زنده یاد « رضا سقایی »  ضبط گردید و در سال ۱۳۵۳-۱۳۵۴ با نام مجموعه « تفنگ » با نوازندگی استاد چیره دست کمانچه فرج علی پور و تمبک زنده یاد فریدون علیپور و تار غلام مردای و دکلمه ماندگار فاطمه گودرزی اسد بصورت کاست به بازار عرضه و مورد استقبال بی نظیر عموم قرار گرفت.

در سال ۱۳۵۰ زنده یاد « رضا سقایی » راهی پایتخت می شود تا در کلاس های آواز استاد فقید اسماعیل مهرتاش مشق بگیرد و چند جلسه ای از محضر این استاد کسب فیض می نمایند در تهران با زنده یاد مجتبی میرزاده آشنا می شود و در آنجاست که اتفاق بی نظیری در موسیقی لری و برای زنده یاد « رضا سقایی »می افتد.

صدای ماندگار زاگرس در  سال ۱۳۵۴ ترانه « زندگی » را که سروده خانم هما میر افشار بود و توسط زنده یاد ایزد پناه به لری برگردانده شد را اجر نمود که مورد اقبال عمومی قرار گرفت چنانکه توجه استاد عبدالوهاب شهیدی آهنگساز این ترانه را به خود بر انگیخت.

زنده یاد « رضا سقایی » با صدای افسانه ای اش  اثری به نام « آسمان » شعر از عزت فولادوند و آهنگسازی خودش خلق نمود که بی شک یکی از شاهکارهای  موسیقی لری محسوب می شود.

در سال ۱۳۵۶ موسیقیدان توانمند شادروان مجتبی میرزاده برای بازسازی هنرمندانه ترانه های  قدیمی لری به یاری استاد سقائی آمد و با خلق دو اثر فاخر « قدم خیر » و « موتورچی » در موسیقی ایران اتفاقی با شکوه به وقوع پیوست.

« سقایی » متأسفانه در سال  ۱۳۵۷ به علت جراحی لوزه حنجره طلایی و صوت اساطیری را به خاطره ها سپرد  و آن صدای اهورایی برای همیشه خاموش شد.

زنده یاد « رضا سقایی »  هنرمند حماسه سرا در سال ۱۳۶۶ بر اثر ترکش از ناحیه سر در جریان بمباران متجاوزان بعثی به شهر ازنا  به درجه رفیع جانبازی جنگ تحمیلی نائل گردید.

سقایی در دی ماه ۱۳۸۲ پس از سالها خاموشی در جریان ضایعه ی تأسف بار زلزله ی بم برای دقایقی برروی سِن  « مویه ای »جهت همدردی و جمع آوری کمک به هموطنان آسیب دیده سر داد.

در سال ۱۳۸۶ ترانه “دایه دایه وقت جنگه” تنظیم مجتبی میرزاده و با صدای سقایی جزو آثار فاخر و ماندگار یکصد سال اخیر موسیقی ایران به ثبت رسید.

در سال ۱۳۸۷ مستندی از زندگی استاد توسط مستند ساز برجسته هم استانی فرود عوض پور ساخته شد.

زنده یاد رضا سقائی در شب ۱۹ اسفند سال ۱۳۸۵ در کرج دچار سکته مغزی شد. ۱۰ روز در بیمارستان شهید رجایی کرج تحت مراقبت قرار گرفت و بعد از آن وی به بیمارستان عشایر خرم آباد انتقال داده شد و از آن زمان  به بعد خواهر بزرگترش مسئولیت نگهداری و پرستاری وی را بعهده گرفت و مدت سه سال و نیم در بستر بیماری افتاد، حدود ۷ بار دربیمارستان عشایر خرم آباد و ۳ بار در بیمارستان ساسان تهران بستری شدو طی این مدت مردم با فرهنگ و فهیم استان لرستان مخصوصاً  اهالی خرم آباد و دوستان هیچگاه استاد را تنها نگذاشتند.

روز سه شنبه در تاریخ ۸  تیر ماه ۱۳۸۹ در بخش ۳ بیمارستان ساسان تهران، تحت درمان قرار گرفت ولی متاسفانه پس از ۹ روز بستری، حالش رو به وخامت گذاشت و به بخش ICU انتقال و در تاریخ ۲۷ تیر ماه ۱۳۸۹ به دلیل نارسایی تنفسی در پی سکته مغزی به رحمت ایزدی رفت.

پیکر وی در تاریخ ۳۱ تیر ۱۳۸۹ در مقابل تالار وحدت تهران با حضور و تنی چند از چهره های فرهنگی و هنری از جمله هوشنگ کامکار، سید عباس سجادی و‌ درویش رضا منظمی ،سید فرید قاسمی،حسین پرنیا ،برخی از اعضای هیئت مدیره کانونهای خانه موسیقی و مسئولان انجمن لرستانی های مقیم مرکز و هنرمندان استان لرستان برگزار و در این مراسم  درویش‌رضا منظمی.  داریوش نظری، سالاروند شهردار اسبق الیگودرز، فرشید سقایی مطالبی را ایراد و رضا فرجی قطعه بلبل را اجرا و شیروانی به شعر خوانی پرداختند.

پیکر رضا سقایی با مراسم چپ‌خوانی سرنانوازان لرستان و طنین قطعه “دایه دایه وقت جنگ”‌ تشییع و به زادگاهش خرم آباد منتقل شد و در تاریخ ۲ مرداد ۱۳۸۹ طی مراسم باشکوهی با حضور پرشور مردم ،اهالی فرهنگ و هنر ، استاندار لرستان، فرماندار خرم آباد و برخی از مسئولان لشکری و کشوری با سخنرانی حسن شریعت نژاد فرماندار و قرائت پیام تسلیت حمید شاه آبادی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط منصور احمدی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان خرم آباد در مقابل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان تشییع و در قطعه هنرمندان آرامستان خرم آباد به خاک سپرده شد.

مرحوم رضا سقایی یکی از ستارگان درخشان موسیقی لرستان است. که علاوه بر صدای شفاف و تحریرهای پرفراز و فرود و تبحر خاص در موسیقی مقامی و محلی دارای تعهد و تعصب نسبت به میهن و سرزمین خویش بود. صدای وی تکرار نشدنی است که همه لرستان وامدار صدای این هنرمند می باشد و همه به خاطر سادگی ها، پاکی ها و صداقت کودکانه اش دوستش دارند.

مسئولین و مردم هنر دوست و قدرشناس  این دیار  برای پاسداشت مقام و منزلت زنده یاد استاد رضا سقایی در زمان حیات، بیماری و وفات ایشان بزرگداشت ها و مراسمات مختلفی را برگزار نمودند که برخی از این مراسمات بصورت خود جوش و مردمی بوده ولی دوسالی است که به همت انجمن موسیقی استان مزار این هنرمند فقید گلباران و اولین مراسم  گلباران با حضور جمع کثیری از هنرمندان عرصه موسیقی، تئاتر ،سینما و تلویزیون، ادبیات، شعر و اصحاب رسانه و جراید و مردم علاقه مند به موسیقی و هنر برگزار و  بیانه ای در سه بند صادر که خیابانی در شهر خرم آباد به اسم استاد مزین و جشنواره موسیقی به نام «رضا » و هرساله بزرگداشتی برای ایشان برگزار گردد که با تلاش ها و پیگیری مجدانه  اعضای انجمن موسیقی و همکاری اداره کل فرهنگ ارشاد اسلامی لرستان ، شهرداری و شورای اسلامی شهر خرم آباد سردیس و خیابانی در شهر محل تولد استاد ساخته و نامگذاری گردید.

روز چهار شنبه  ۲۰ خرداد ماه ۱۳۹۴  آیین بزرگداشت زنده یاد رضا سقایی باحضور معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون استاندار، مدیرکل فرهنگ وارشاد اسلامی لرستان،م سئولان فرهنگی، اعضای شورای اسلامی شهر خرم آباد ، معاونین فرهنگ ارشاد اسلامی، اساتید، هنرمندان، پیشکسوتان و علاقه مندان به موسیقی در تالار شهید آوینی مجتمع فرهنگی هنری ارشاد خرم‌آباد برگزار شد.

در این آیین دکتر حمیدرضا حنان  مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان در خصوص مقوله هنر به سخنرانی پرداخت و از خواهر استاد سقایی و داریوش نظری خواهر زاده ایشان قدردانی و در ادامه داریوش نظری باصدای دلنشینش با همراهی ساز حسن سالم و مهران ترک زبان قطعه ای از آلبوم جدیدش را بصورت بداهه اجرا نمود در ادامه دکتر احمدی  معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درخصوص علت جاودانگی مرحوم سقایی مطالبی را ایراد و بعد از آن  حشمت فتحی  همراه با پیانوی شهرام کیمیایی ترانه چوپان  را در دستگاه اصفهان به یاد استاد اجرا و سپس دکتر سید سیامک موسوی در خصوص زندگی هنری استاد سقایی مطالبی را عنوان کرد؛ بعد از آن گروه موسیقی « حرف تازه » به سرپرستی منوچهر رحمتی نوازنده سنتور و صدای زنده یاد کیومرث صادقی، کمانچه حسن سالم  تار حمید سلیمانی و تمبک شهاب خاکسار هنرنمایی نمودند و نثری در وصف استاد رضا سقایی توسط استاد کاظم علی پور قرائت گردید.

در ادامه طنین صدای استاد ایرج رحمانپور و سرنای احسان عبدی پور با کمانچه  همایون پشت دار و تنبک شهاب خاکسار بصورت بداهه در فضای سالن پیچید وپیام استاد علی اکبر شکارچی توسط مسعود بهرام نِژاد با طراوت خاصی قرائت شد و در پایان از سردیس و فیلم مستند زندگی نامه استاد رضا سقایی رو نمایی و لحظاتی سیدمحمد سیف زاده کارگردان فیلم « رضا دوباره می خواند » توضیحاتی در خصوص نحوه فیلم برداری و تهیه کنندگی این فیلم ارائه داد و مدت ۵۰ دقیقه از این فیلم اکران شد.

روز دوشنبه ۲۴ اسفند  ماه ۱۳۹۴آیین رونمایی از آلبوم « دنگ دیر » باحضور مسئولین و چهره‌های شاخص فرهنگی و هنری استان لرستان در فرهنگ‌سرای شفق تهران برگزار شد.

در ابتدای مراسم محقق و پژوهشگر نامی تاریخ مطبوعات ایران استاد سیدفرید قاسمی  در خصوص سجایای اخلاقی زنده یاد سقایی به سخنرانی  پرداختند سپس حجت‌الاسلام حنان مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان لرستان در مورد  حمایت از هنر و هنرمند  و همیشه آواز استاد سقایی بر سازمقدم بوده سخنانی را ایراد نمودند و در ادامه گروه بداهه‌نوازی به نوازندگی همایون پشت‌دار(کمانچه)، احسان عبدی پور (سرنا) ، افشین فرامزی (تنبک) و مرتضی میر (دف)به اجرای موسیقی پرداختند.

آلبوم « دنگ دیر » شامل قطعات « لیلا »،‌ « اسمر »، « گرگ و میش »، « اسب اجل ( آواز علیدوستی )»، « دایه دایه »، « زلف آشفته » و « کوش طلا » با صدای زنده یاد رضا سقایی و نوازندگی  “مانی آقا‌ملایی” نوازنده تار و بم‌تار، “محسن قاسمی” نوازنده تمبک، “‌مرتضی میر” نوازنده دف و “همایون پشت‌دار” نوازنده کمانچه، آلتو و باس ” امین عباسیان ” و نوازنده سنتور  تنظیم قطعات امین عباسیان و همایون پشت دار در فروردین ماه ۱۳۸۵ توسط شرکت نوای زاگرس منتشر شد.

 

 

 

لینک کوتاه : https://www.mirmalas.com/?p=87121

برچسب ها

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 1در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۱
  1. روحش شاد . . نامش جاودانه است ????

قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.