کنکاشی پیرامون «نظرسنجی های تلگرامی» به قلم دکتر علی جودکی

دکتر علی جودکی/ میرملاس:

تعریف:

نظرسنجی عبارت است از اجرای اقدامات و تلاشهای سازمان یافته برای نشان دادن عقاید مردم نسبت به یک موضوع، در یک محل خاص و در یک مقطع زمانی معین. (فرخی، ۱۳۸۳)

تاریخچه:

جالب است بدانید نخستین پژوهش در زمینه ی افکار عمومی مربوط به سال ۱۴۵۰ میلادی یا زمان آغاز فعالیت های گسترده ی منجمان شرقی (ایران و اعراب) است که بعدها با اختراع صنعت چاپ در قرن شانزدهم مورد استفاده بیشتری قرارگرفت؛ سپس در ادوار مختلف علی الخصوص سالهای بین جنگ جهانی اول و دوم، انجام نظر سنجی مورد توجه دولتمردان و برنامه ریزان دنیا قرار گرفت، به نحوی که از ده ها سال پیش تا کنون مساله نظر سنجی و افکار سنجی در کشورهای مردم سالار جهان، تبدیل به یک مساله موثر و با اهمیت شده است. (تارنمای پژوهشگاه فرهنگ و هنر)

همانگونه که مطلع اید اخیرا گروه های متعدد تلگرامی در استانهای مختلف_از جمله استان لرستان_اقدام به نظر سنجی در فضای مجازی می نمایند که لازم است به اختصار توضیحاتی در مورد اینگونه نظر سنجی ها ارائه نمایم:

در شیوه های نظر سنجی معمول (سنتی)، گردآوری اطلاعات به صورت کتبی یا شفاهی (حضوری) صورت می گیرد که  در این روش ابزارگردآوری اطلاعات، همواره “پرسشنامه” است اما شیوه توزیع، جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها بعضا تغییر می‌کند. در روش‌های سنتی، گردآوری اطلاعات ازطریق فرستادن پرسشگر به میان جامعه، استفاده از پست برای ارسال و دریافت پرسشنامه و یا استفاده از تماس تلفنی انجام می شود.

در شیوه های نظر سنجی های مدرن، گرد آوری اطلاعات عمدتا به صورت غیر حضوری و با سرعت و هزینه کمتر صورت می گیرد و تحلیل داده ها نیز با حفظ چارچوب روشهای  معمول پژوهش، با استفاده از نرم افزارهای مختلف انجام می شود. یکی از مهمترین موضوعاتی که در انواع نظر سنجی می بایستی مورد توجه قرار گیرد علاوه بر انتخاب درست حجم نمونه، آگاهی دادن به مخاطبین و تبیین روش انجام پژوهش است. مراکز نظر سنجی معتبر دنیا نظیر “آی پز” و “گالوپ” همواره روش خود را در زمینه افکار سنجی برای مخاطبین خود اعلام می کنند. برای مثال موسسه گالوپ (احتمالا معتبرترین موسسه افکار سنجی دنیا) برای پیش بینی نتایج انتخابات، معمولا از روش تماس تلفنی و به کمک کامپیوتر CATI – Computer Assisted Telephone Interview افکار سنجی انجام می دهد. این مرکز برای سنجش افکار ۱۸۷ میلیون جمعیت بالغ ایالات متحده فقط ۱۰۰۰ نفر را انتخاب می کند و خطای آن همواره زیر ۳ درصد است. این نشان می دهد که اگر حجم نمونه به طور دقیق و به روش علمی انتخاب شود نتایج آن علیرغم کم بودن تعداد افراد مورد سنجش، قابل اعتنا خواهد بود.

نتیجه:

باتوجه به آنچه گذشت مهمترین اشکال وارده به نظرسنجی های تلگرامی این است که نتایج حاصله نمی تواند نمایانگر افکارعمومی کل جامعه مورد مطالعه باشد اما می توان مدعی شد که نتایج حاصله از نظرسنجی های تلگرامی که نوعی از روشهای الکترونیکی است، بیانگر نظرات کاربران این شبکه به فرض اطلاع رسانی مناسب به تمام کاربران، در زمان و مکان (محدوده جغرافیایی) معین است.

علیرغم اشکال وارده به نظر سنجی های تلگرامی، نگارنده معتقد است هر گونه نظر سنجی و رجوع به افکار عمومی در زمینه انتخابات یا سایر مسائل مربوط به جامعه چنانچه درست انجام شود گامی است رو به جلو؛ چرا که اساس دموکراسی و مردمسالاری دینی خواست مردم و “حاکمیت مردم” است.

توضیح:

انتشار این یادداشت صرفا جهت “آگاهی بخشی” است و ارتباطی با هیچکدام از نظرسنجی های صورت گرفته ندارد.

با آرزوی موفقیت-علی جودکی