به گزارش میرملاس ؛ اجرای طرح‌های تحقیقی و ترویجی در حوزه کشاورزی می‌تواند نقش مهمی در صرفه‌جویی آب مصرفی در زراعت محصولات با نیاز آبی بالا همچنین افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی داشته باشد.
نامداری می‌گوید: به طور کلی سه عامل بروز خشکسالی‌های اخیر، ارتقاء معیشت اقتصادی کشاورز و حفاظت محیط زیست باعث شد تا قدمی برای مدیریت عملی بحران خشکسالی در کنار ارتقاء معیشت کشاورز و حفاظت محیط زیست بردارم.
این دانش آموخته گیاه پزشکی معتقد است: با روش‌های صحیح و بکارگیری شیوه‌های نوین کاشت و داشت، می‌توان به صرفه‌جویی چشمگیر در مصرف آب و حفظ معیشت اقتصادی کشاورز دست پیدا کرد.
با رضا نامداری در خصوص طرح‌های تحقیقی و ترویجی گفت‌وگوی کوتاهی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
در مورد اهمیت طرح‌های اجرا شده توسط شما و ارتباط آن با موضوع خشکسالی توضیح می‌دهید؟
آب در دین مبین اسلام اهمیت ویژه و جایگاه مهمی دارد به طوری‌که با رجوع به آیات کلام الله مجید متوجه می‌شویم که کلمه آب بیش از ۶۰ بار در قرآن ذکر شده و به نقش آب در حیات همه موجودات زنده و فواید مستقیم و غیرمستقیم این مایه حیات برای انسان تأکید شده است ؛ همه ما از نظر شرعی و قانونی ملزم به حفاظت از محیط زیست و ارکان آن از جمله آب و خاک و هوا هستیم.
این وظیفه شرعی و قانونی از یک طرف و ارتباط رشته تحصیلی و محل خدمت و نوع فعالیت کاری من از طرف دیگر باعث شد تا به عنوان عضو کوچکی از جامعه مدافعین امنیت غذایی، همیشه به دنبال ترویج روش‌های نوین کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی و تلفیق تجربه کشاورزان و علم نوین کشاورزی برای حرکت به سمت کشاورزی پایدار باشم تا علاوه بر حفظ و ارتقاء معیشت اقتصادی قشر زحمتکش کشاورز، سلامت محصولات کشاورزی و سلامت محیط زیست نیز در استان زرخیز لرستان بهبود پیدا کند که البته حادث شدن پدیده خشکسالی در سال‌های اخیر هم مزید بر علت شد.
به طور کلی سه عامل بروز خشکسالی‌های اخیر، ارتقاء معیشت اقتصادی کشاورز و حفاظت محیط زیست باعث شد تا قدمی برای مدیریت عملی بحران خشکسالی در کنار ارتقاء معیشت کشاورز و حفاظت محیط زیست بردارم.
چه طرح‌هایی را اجرا کرده‌اید؟
طرح تحقیقی و ترویجی را از سال ۱۳۹۴ و ۱۴۰۰ بر روی هندوانه، برنج و ذرت به عنوان محصولاتی با نیاز آبی بالا و با هدف مدیریت مصرف آب و ارتقاء راندمان آبیاری در زراعت این محصولات انجام دادم تا به جای نهی کردن کشاورزان از کاشت اینگونه محصولات، روش صحیح زراعت آنها با حفظ منابع آبی و صرفه جویی در مصرف آب را ترویج دهیم.
طرح تحقیقی- ترویجی مدیریت مصرف آب در زراعت هندوانه در سال ۱۳۹۴ در سطح ۱۰ هکتار از اراضی حوزه عمل مرکز جهاد کشاورزی کاغه جنوبی شهرستان دورود و طرح.های تحقیقی- ترویجی آبیاری ذرت با استفاده از نوار تیپ و خشکه‌کاری برنج نیز به ترتیب در سطح ۵۰۰۰ و ۲۵۰۰ مترمربع از اراضی منطقه کمالوند از توابع شهرستان خرم‌آباد اجرا شد.
آیا اجرای این طرح‌های تحقیقی- ترویجی تأثیری در کاهش مصرف آب کشاورزی داشتند؟
در جواب این سؤال بایستی با قاطعیت اعلام کنم بله! خوشبختانه اجرای این طرح‌ها با وجود زحمات و مشقت‌هایی که داشت اما با همکاری خوب بهره‌برداران این مزارع، نتایج بسیار خوبی حاصل شد و بررسی داده‌های به دست آمده از اجرای این طرح‌ها و مقایسه آن با روش مرسوم زراعت این محصولات، به خوبی نشان داد که اجرای این طرح‌ها تأثیر بسیار زیادی در مدیریت مصرف آب دارد.
به عنوان مثال در روش نوین آبیاری هندوانه با استفاده از دو نوار تیپ موازی در طرح مورد اشاره، به ازای هر یک کیلوگرم هندوانه، حدود ۷/۲۵ لیتر آب مصرف شد درحالی‌که در روش مرسوم، به ازای هر یک کیلوگرم محصول هندوانه، حدود ۸۵ لیتر آب مصرف می‌شود و اگر این حجم آب مصرفی را ضرب در یک هندوانه با وزن متوسط ۷ تا ۸ کیلوگرم کنیم، مشخص می‌شود که تفاوت حجم آب مصرفی در دو روش به چه میزان است.
یا در روش خشکه‌کاری برنج میزان آب مصرفی حدود ۹۰۰۰ مترمکعب در واحد سطح بود در حالیکه در روش مرسوم، این میزان حدود ۲۱۰۰۰ مترمکعب در واحد سطح است.
بنابراین می‌توان گفت اجرای این طرح‌های نوین، نقش بسیار زیادی در کاهش حجم آب مصرفی در زراعت محصولات با نیاز آبی بالا داشته است و اجرای موفقیت‌آمیز این طرح‌ها، به خوبی ثابت کرد که در صورت استقبال و همکاری و همراهی کشاورزان، با روش‌های صحیح و بکارگیری شیوه‌های نوین کاشت و داشت، می‌توان به صرفه‌جویی چشمگیر در مصرف آب و حفظ معیشت اقتصادی کشاورز دست پیدا می‌کرد.
گفته می‌شود برنج و ذرت و هندوانه جزء محصولات آبدوست هستند؛ آیا کاهش مصرف آب در کاشت این محصولات، تأثیر منفی بر روی بهره‌وری آنها نداشت؟
با وجود اینکه این محصولات جزء گیاهان با نیاز آبی بالا شناخته می‌شوند اما با استفاده از روش‌های ساده و کمی خلاقیت و ابتکار از جمله تغییر زمان کاشت، تغییر روش کاشت و تغییر روش آبیاری می‌توان در کنار حفظ عملکرد مطلوب محصول، در مصرف آب نیز صرفه‌جویی کرد.
به عنوان مثال در طرح تحقیقی- ترویجی هندوانه با استفاده از کاشت نشاء به جای بذر، حداقل ۴ نوبت در آبیاری صرفه‌جویی شد و علاوه بر آن، عملکرد محصول ۱۸ درصد نسبت به روش مرسوم افزایش داشت.
همچنین در طرح خشکه‌کاری برنج، با استفاده از روش آبیاری بارانی، محصول رشد خوبی داشت و به مرحله خوشه‌دهی و رسیدگی فیزیولوژیک رسید و بعد از برداشت مکانیــــــزه، بیش از ۳۰۰ کیلوگرم برنج سفید نصیب کشاورز در سال اول اجرای طرح شد.
آیا اجرای این طرح‌ها تنها در بحث مصرف آب اهمیت داشتند یا مزیت‌های دیگری نیز برای کشاورز به دنبال داشت؟
اجرای این طرح‌های تحقیقی- ترویجی علاوه بر کاهش چشمگیر آب در بخش کشاورزی و تغییر نگرش کشاورز و پذیرفتن اجرای روش‌های نوین کاشت و داشت محصولات کشاورزی، مزیت‌های مهم دیگری برای کشاورز به دنبال داشته است به عنوان مثال در روش خشکه‌کاری برنج می‌توان به کاهش ۴۰ درصدی هزینه‌ها به دلیل حذف هزینه‌های تهیه بستر، کارگری و نشاءکاری و موارد دیگر کاهش ۵۰ درصدی مصرف بذر، کاهش سختی کار کشاورز و پیشگیری از بروز بیماری روماتیسم و عوارض پوستی و ….، کاهش خسارت آفات و بیماری‌ها خصوصاً کرم ساقه‌خوار برنج و بلایت برگی، افزایش سلامت محصول و محیط زیست به واسطه کاهش مصرف سموم شیمیایی و نیز افزایش درآمد کشاورز به واسطه کاهش هزینه‌ها اشاره کرد.
استقبال از طرح‌ها چگونه است؟
اگر این طرح‌ها به نحو احسن اطلاع‌رسانی و ترویج شوند قطعا استقبال بیشتر می‌شود، تا همینجا هم کشاورزانی که طرح را از نزدیک مشاهده کردند مشتاق اجرا هستند.
آیا طرح دیگری در دست اجرا دارید؟
در حال حاضر مشغول اجرای مراحل پایانی یک طرح مقایسه اثر سموم روی نخود هستم.
در پایان اگر صحبتی دارید بفرمایید؟
به همه کشــاورزان هم‌استانی توصیه می‌کنم با تعامل بیش از پیش با کارشناسان مراکز جهاد کشاورزی در سطح استان لرستان، روش‌های نوین زراعت محصولات کشاورزی و مدیریت عوامل خسارت زا را آموزش ببینند و با تعهد و مسئولیت‌پذیری همیشگی در حرفه کشاورزی، نسبت به تولید محصول سالم در کنار حفاظت از آب و خاک و هوا اهتمام ویژه داشته باشند.
