اندیشه مولوی/ به بهانه زادروز آن بزرگ عرش نشین

مرتضی ادیب/ میرملاس: تمامی بزرگانی که روزگاری بلند مدت از زندگانی خویش را با مولوی سپری کرده اند و در هوای فکری او نفس کشیده اند و از دریچه نگاه آسمانی او به هستی و انسان و خدا، نگریسته اند؛ بر این قول متفق اند که ستوان فقرات اندیشه مولوی که در شعرش پدیدار شده، ” عشق ” است؛ عشقی پاک و خالص و آتشین معطوف به خدایی لطیف و مهربان و نازنین .

مولوی را بزرگ ترین عارف شاعر فارسی زبان نام نهاده اند، از آن رو که برای او محوریت با اندیشه عارفانه و نگاه توحیدی به هستی است نه پرداختن به هنر شاعری و ریزه کاریهایش؛ عبدالکریم سروش از مولوی شناسان بنام می گوید؛ از بین تمامی ابیات مثنوی و دیوان کبیر، شاید در حدود دو هزار بیت است که ارزش ” شعری ” دارند و این در حالی است که فقط مثنوی حدود بیست و شش هزار بیت است!!

مولوی به آدمی اطلاعات علمی یا فلسفی یا فقهی یا … نمی دهد، کار اصلی مولوی آتش زدن در جان مخاطب و ایجاد یک گرمی روحی است، گرمی ای که سبب می شود آدمی، ” انسانی ” تر زندگی کند و ” نگاه ” اش به هستی، نگاهی لبریز از حضور خدای معشوق شود.

مولوی تا ۳۸ سالگی، مرد فقه و موعظه بوده؛ به قول خودش ” سجاده نشینی با وقار ” ؛ در این سن ملاقاتی استثنایی برای او رخ می دهد، ملاقات با ” شمس تبریزی ” که همین ملاقات و آشنایی با شمس، مولوی را ” بازیچه کودکان کوی ” می کند و درس و بحث و مدرسه را به کناری می نهد و یکسر در کار سماع و طرب و عشق بازی می شود و شمس وجودش را گرمی بخش به تمامی آدمیان در هر زمان و مکانی می کند.
علی شریعتی می گوید، در زندگی و به دلیل رنج ها و زجرهای روحی، دو بار تصمیم به خودکشی گرفتم و هر دو بار خواندن مثنوی مولوی، فکر خودکشی را از من دور می کرد.
کار مولوی همین است؛ به زندگی معنا می دهد، تحمل رنج ها را برای آدمی امکان پذیر می کند، نگاهی بیکران و افقی تازه و دلپذیر به انسان می دهد؛ در کل زندگی با مولوی، شادتر و امیدوارانه تر و بامعناتر می شود.

شاید بتوان تمام پیام مولوی را در این جمله خلاصه کرد که؛ عاشق شوید و نگاه تان را توحیدی کنید و زنگار از قلب بزدایید تا سعادت مند شوید.

سروش می گوید انسانی ترین بیت مولوی این است؛

تو مگو ما را بدان شه بار نیست
با کریمان کارها دشوار نیست

برای آشنایی با فضای فکری مولوی و گرمی گرفتن از او می توان به کتاب های؛
پله پله تا ملاقات خدا از عبدالحسین زرین کوب
سرّ نی از زرین کوب
قمار عاشقانه از عبدالکریم سروش
آینه جان از آرش نراقی
مولوی چه می گوید از استاد همایی
شرح مثنوی شریف از استاد فروزان فر
زندگانی مولوی از استاد فروزان فر
شرح مثنوی از کریم زمانی
و مثنوی به تصحیح نیکلسون و سروش
و گزیده غزلیات شمس از شفیعی کدکنی؛ مراجعه کنید.

یقیناً آشنایی با مولوی، ما را از ملال و بی معنایی روزمره دور می کند و با نفس مسیحایی خود، گرمی و لذتی به آدمی می دهد که انسانی تر و اخلاقی تر زندگی کند.

زاد روز مولوی را به همه آنان که قطره ای از دریای بیکران اندیشه او را چشیده اند و یا تصمیم گرفته اند که بچشند، تبریک می گویم.