سید صادق محمدی وفایی/ میرملاس: بیش از هزار و چند صد سال قبل امام حسین (ع) در حالی که بیش از پنجاه سال از عمرش گذشته بود حجش را ناتمام گذاشت و با یاران اندکش به کربلا رفتند.در همان زمان افراد زیادی با بیانها وانگیزه ها و ادبیات متفاوتی در مقابل آن امام ایستادند تا شاید از حرکت کربلایی او و یارانش جلوگیری کنند.
ابوسعید خدری به امام حسین(ع) گفت :لاتخرج علی امامک؛ از حاکم زمان سرپیچی نکن.
مسعود بن مخرمه گفت فریب مردم عراق را نخور.
عمربن عبدالرحمن بن هشام گفت : به عراق نرو زیرا مردم بنده ی دینار و درهمند و درهم دینار نیز در دست حکومت است .
عبدالله بن عباس گفت به کوههای یمن بروید زیرا منطقه کوهستانی است و شیعیان پدرت در آن منطقه بسیارند
و عبدالله بن جعفر گفت ای حسین تو روح هدایت و امیرمومنین هستید.اگر در عراق کشته شوی از آن ترسم که نور زمین هم خاموش گردد.و…
آن امام انتقادات و پیشنهادات را گوش کردند، ولی چون بصیر به امور بودند و به نقشه ی الهی و هدف خود ایمان داشتند ، راه کربلا را در پیش گرفتند. بعد از جریان کربلا ، قتل و کشتارهای فراوانی آنهم در مقیاسی بسیار گسترده تر اتفاق افتاد . در همین عصر ،فقط در چند دقیقه قریب به دو هزار نفر (آنهم جوان) در پایگاهی از عراق در آتش جهل داعشیان جان دادند! در همین سال ۹۴ که گذشت، داعشیی سر ۳۸۷ نفر را برید ! در سوریه نیز صدها هزار نفر جان داده اند . افرادی الله اکبر گویان شیعیانی را زنده و دست و پا بسته ، به آتش سپردند و ذره ذره و جرعه جرعه زجر و درد و مرگ به کامشان ریختند ! و…اما با این حال همه ی این بی رحمی و قتل و کشتارها فراموش خواهند شد ولی حادثه ی کربلا که چند صدسال از آن می گذرد ، کهنه نشده است و نمی شود و داغ آن عزیزان بر دلها سنگینی می کند و حتی اربعین آن عاشورائیان میلیونها دل را کربلایی می کند.
حال پرسش اصلی این است قیامی که بر خلاف حکومت عصر خود شکل گرفت و این همه مخالف و منتقد داشت ، چگونه و به چه ادله ای ماندگار شد؟ در مورد راز و رمزها و علل ماندگاری عاشورا می توان گفت:
یکم اخلاص و انگیزه الهی
اخلاص درجاتی دارد و اخلاص امام حسین (ع) و یارانش در روز عاشورا مثال زدنی است.آن امام در چند ساعت هر چه داشت برای خدا و در راه احیای دین و سنت رسول الله(ص) خالصانه فدا کرد . قیام آن امام رنگ و بوی دنیا نداشت تا فناپذیر گردد . آن امام فرمودند «انی لم اخرج اشرا و لابطراً و لا مفسداً و لا ظالماً و انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدی » ؛ هدف من برای قیام، ظلم و فساد و فتنه‌گیری نیست بلکه فقط برای اصلاح امت جدم رسول خداست و در این راه، جان خود را برای نجات بندگان خدا و هدایت آنها نثار کرد. و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهاله و حیره الضلاله.»
دوم : ماندگاری عاشورا ناشی از ماندگاری دین است
هدف دشمنان اسلام از به شهادت رساندن امام حسین(ع) نابودی دین و فراموشی امام و قیام او بود ازاینرو یزید بعد از شهادت عاشورائیان ، سرْخوش از این پندار خام، بر طبل نابودی دین کوفت و گفت دین و حکومت از بازیچههای بنیهاشم بود و اکنون جز افسانهای از آن بر جای نمانده است. نه وحیی نازل شده و نه خبری آمده است. لعبت هاشم بالملک فلا خبر جاء و لا وحى نزل
یزیدیان چون می خواستند دین و راه امام فراموش شود ، زائرهای امام را شکنجه می کردند و قبر امام را بارها شخم کردند.اما فداکاری همه جانبه آن امام در کربلا دین را زنده کرد و لازمه دینی که به خون آن امام و یاران مخلصش زنده شده،است آن است که هرگز اجازه نمی دهد هدف و داغ آن عزیزان کهنه و یا فراموش شود.وقتی در رگهای دین خون آن امام و یارانش جریان دارد می توان گفت تا دین هست امام و یارانش نیز ماندگارند. آری آنان خواستند با دهانشان نور الهی را خاموش کنند «یریدون لیطفوا نورالله بافواههم والله متم نوره و لو کره الکافرون» اما خداوند نور خود را کامل می کند هرچند کافران خوش نداشته باشند.
حضرت آیت الله جوادی آملی فرموده اند: «با این که در بستر تاریخ کشتار بیرحمانهٴ زیادی رخ داده است و همهٴ آن جنگها و جنایتها در لا به لای کتابهای تاریخ دفن شده است و محققان باید نبش تاریخ کنند تا زوایای تاریک آنها روشن و دانسته شود که در قرنهای گذشته بر این مرز و بوم چه گذشته است. اما صرف مظلوم بودن افراد مقتول، موجب ماندن آنان در حافظهٴ روز گار نمیشود. بسیاری از مظلومان و ستمدیدگان تاریخ فراموش شدهاند و اکنون نامی از آنان برجای نمانده است؛ کسی که برای کشورگشایی و هدفهای غیر خدایی میجنگد، در تاریخ مدفون می‌شود. تنها واقعهای که چونان نگینی بر انگشتری تاریخ میدرخشد و قدر اول آسمان جهاد و اجتهاد و قیام و اقدام است، همانا واقعهٴ عاشوراست؛ زیرا سالار شهیدان برای احیای دین خدا قیام کرد و از آنجا که دین الهی «حیّ لایموت» است، احیاگر دین نیز هرگز نمیمیرد و نامش برای همیشه بر جریدهٴ عالم ثبت است.پس از واقعهٴ کربلا و شهادت امام حسین (علیهالسلام) و یارانش، امویان چنین میپنداشتند که اسلام نابود شده است و دیگر نشانی از آن برجای نخواهد ماند.»
سخن قران کریم هم در این باره خواندنی است که می فرماید: «ما عندکم ینفد و ما عندالله باق» ؛ آنچه که نزد شما باشد سرانجام فانی و نابود می‌شود اما آنچه که نزد خدا باشد و رنگ بوی خدایی بگیرد همانند ذات پاکش جاودانگی پیدا خواهد کرد.
بنابراین یاد و نام کربلا و عاشورائیان ، باید جاودانه بماند. پیامبر اعظم (ص) فرموده اند : ان لقتل الحسین (ع) حراره فی قلوب المؤمنین لن تبرد ابد. همانا شهادت حسین حرارت و شعله‌ای در قلب‌‌های مؤمنین ایجاد کرد که هرگز سرد نخواهد شد.
سوم همگامی با فطرت
استاد مطهری فرموده اند: «هر مبارزه ای پشتوانه پایداری می خواهد تا آن را علی رغم همه مشکلات پیش ببرد و به ثمر برساند و پشتوانه پایدار هر مبارزه ای در درجه اول این است که خود مبارزه حق و عادلانه باشد، اگر خود مبارزه حق و عادلانه باشد، بی تردید ضمیر مردم را جذب می کند و بر ضد ستمگران به حرکت می آورد و دیر یا زود به پیروزی عملی هم نایل می گردد و رمز موفقیت امام حسین (ع) این بود که مردم را به توحید و عدالت دعوت می کرد و چون این دعوت با فطرت مردم هماهنگ بود، از این رو به آسانی توانست انسانهای هدایت پذیری را مانند حر جذب کند . نفس دعوت امام حسین (ع) و حرکت او همگام و همزمان با فطرت بود . به هنگامی که او حرف می زد چنان بود که گویی از زبان مردم سخن می گوید . و اصولا فطرت خدایی آدمی مخالف ظلم و خیانت است و حسین (ع) مردم را به همان زمینه فطرت که دعوت به پاکی و صداقت است فرا خواند، بدین سبب نهضت او پایدار و جاودانه مانده است .»
چهارم : شیوه ی قتل امام حسین (ع)
گرچه بسیاری از عزیزان رسول الله (ص) از صراط شهادت به آخرت هجرت کردند اما بی تردید نحوه ی به شهادت رساندن امام حسین(ع) ، با آن شیوه فجیع، واقعه ای غیرمنتظره و بی پیشینه بوده است. هرچند امام حسن علیه السلام نیز پیش از امام حسین علیه السلام به دست کین به شهادت رسیده بود اما ظواهر امر به گونه ای بود که می شد آن را انکار کرد و نیز قضیه امام حسن علیه السلام هرگز مانند عاشورا آشکار و در ملأعام نبوده است. علاوه بر این عرب تا قبل از آن قیام به اصولی مقید بود از جمله اینکه در جنگ به کودکان و زنان و پیران تعرض نمی کرد. بستن آب بر روی سپاه امام حسین، کشتن طفل شش ماهه، رفتار ناخوشایند آنان با اسراء، تعرض به جنازه ها از موجبات ماندگاری واقعه عاشورا بود.
پنجم: قربانی کردن بهترین ها (خانواده)
حضور اعضای خانواده در میان همراهان امام حسین علیه السلام عنصر دیگری بود که حادثه کربلا را یگانه کرد. حضور تمامی اعضای خانواده اعم از خردسالان، بیماران و زنان در صحنه کربلا با وجود اینکه امام به پایان کار خود وقوف داشت هیبتی دیگر به جریان عاشورا داده است خصوصاً اینکه همینان پس از اسارت و حضور در میان مردم به ترسیم آنچه روی داده پرداخته و شبانه روز به یادکرد آن واقعه مشغول بودند.
ششم : عوامل اخلاقی
اخلاق یکی از ابعاد اصلی دین اسلام است که تکمیل ارزشهای اخلاقی و جهت خدایی بخشیدن به صفات و رفتار انسانها از اهداف عمده بعثت انبیا است . تصحیح منش و رفتار انسان و کاشتن بذر کمالات اخلاقی و خصال متعالی انسانی در نهاد جان انسانها، بخشی مهم از رسالت پیامبر و امامان را تشکیل می دهد . یکی از شایسته ترین مظهر صفات انسانی در نهضت حسینی تجلی یافت . و حادثه کربلا و سخنان گهربار امام حسین (ع) و ظهور روحیات و خلق و خویی خدایی در حماسه عاشورا منبع ارزشمند و ماندگاری برای آموزش اخلاق و الگوگیری در زمینه خودسازی، سلوک اجتماعی، تربیت دینی و کرامت انسانی است.
هفتم : استواری امام و پافشاری بر اصول
در طول تاریخ انسان های بزرگی همواره وجود داشتند که به اهداف خود معتقد بودند و به هیچ روی از اصول خویش دست برنداشتند و حتی جان خویش را بر سر آن نهادند اما به راستی جریان امام حسین علیه السلام بی نظیر است. حسین علیه السلام به حکم وظیفه دینی و مسئولیت انسانی با استواری هرچه تمام بر اصول و عدم نرمش در مقابل دشمنان در تمام تاریخ بی بدیل است. اصرار امام بر رد پذیرش بیعت، عدم توجه به نصایح دیگران، آگاهانه به مرگ نزدیک شدن، اعتقاد واقعی به اصول و… فضایی آفرید که هرگز مشابهی نیافت.
امام حسین (ع) فرموده اند : «یا اخی و الله لو لم یکن فی الدنیا ملجا و لا ماوی لما بایعت یزید بن معاویه؛ برادرم! اگر در دنیا هیچ پناهگاهی هم نداشته باشم، هرگز با یزید بیعت نخواهم کرد .»
هشتم : امام آخرین نفر پنج تن بود
از پنج تن آل عبا فقط امام حسین(ع) زنده بود .به همین دلیل حضرت زینب (س) از او به بقیه الماضین تعبیر کرده است.بنابراین شاید بتوان گفت شهادت آن امام در کربلا گویا شهادت همه ی پنج تن بوده است و حق آن است شهادتی که در مقیاس پنج تن آل عبا اتفاق افتاده است، هرگز فراموش نشود.
نهم : نقش رسول خدا در ماندگاری عاشورا
پیامبر اکرم(ص) قبل از تحقق حماسه عاشورا مسئله شهادت امام حسین را متذکر و فضاسازی لازم را آغاز نمود لذا وقتی که امام حسین (ع) در حالی که نوزاد بود خدمت پیامبر اکرم آوردند حضرت او را بوسید و فرمود هر کس به زیارت او برود ثواب یک حج مرا دارد. همچنانکه فرمود : هر کس برای حسین گریه کند یا دیگران را به گریه وادارد یا خودش را به گریه بزند بهشت بر او لازم است . روایت ان لقتل الحسین حراره فی قلوب المومنین لن تبرد ابدا . از پیامبر رحمت است که همانا با شهادت حسین حرارتی در قلوب مومنین ایجاد می‌شود که هرگز سرد نخواهد شد.
آن پیامبر(ص) در یک بیان نورانی دیگر به ماندگاری عاشورا در طول تاریخ اشاره نمود و چون جریان شهادت امام حسین (ع) را برای دخترش فاطمه (س) بیان فرمود حضرت زهرا گریه شدیدی کرد و عرضه داشت متی یکون ذلک پدرجان این واقعه در چه زمانی اتفاق می‌افتد. پیامبر خدا فرمود فی زمان خال منی و منک و من علی : در زمانی که نه من هستم نه علی و نه تو، گریه فاطمه شدید شد و عرض کرد پس چه کسی بر حسین من گریه می‌کند و عزا ، بر پا می‌نماید .فقال النبی (ع) یا فاطمه ان نساء امتی تبکین علی نساء اهل بیتی و رجالهم یبکون علی رجال اهل بیتی یجدّدون العزاء جیلاً بعد جیل فی کل سنه.» ای فاطمه زنان امت من بر اهل بیت حسین و مردان امت من بر مردان کربلا گریه می‌کنند آنها نسل به نسل در هر سال پرچم عزای حسین تو را بر پا می کنند.
دهم : نقش اهل بیت در ماندگاری عاشورا
یکی دیگر از عوامل مسلّم جاودانگی عاشورا تلاش مستمر و سیره عملی ائمه (ع) در اقامه عزای سالار شهیدان می‌باشد. اهل بیت در مناسبت‌های مختلف به بیان اهمیت عزاداری و زیارت امام حسین (ع) می‌پرداختند، تبیین اهداف قیام امام حسین (ع) ، جلوگیری از تحریف عاشورا، بیان حقایق و عمق جنایت بنی‌امیه، رسوا نمودن دستگاه بنی‌امیه ، برگزاری مجلس عزای امام حسین (ع) ، ترغیب و تشویق بر اقامه عزای سالار شهیدان ، ذکر فضائل عزاداری و گریه بر حسین ، زیارت امام حسین از اقدامات بسیار مؤثر اهل بیت (ع) در ماندگاری حماسه عاشورا است .
عزاداری حضرت زینب در قتلگاه که به نظر شهید مطهری برای اولین بار مجلس عزای حسین را پر پا کرد ، تا لحظه ورود سفیران کربلا به کوفه و شام و خطابه‌های آتشین و شجاعانه حضرت زینب و امام سجاد(ع) و گریه‌های طولانی امام سجاد (ع) در مدینه و سفارش امام باقر (ع) به برگزاری مجلس عزاداری در منا ، برگزاری مجالس عزا توسط امام صادق (ع) و امام رضا (ع) و دیگر ائمه و زیارت ناحیه مقدسه امام زمان (عج) همه در پویایی عاشورا نقش اساسی داشته‌اند.
یازدهم : نقش ایران در ماندگاری عاشورا
علاوه بر نقش علما و مومنین یکی از عوامل ماندگاری و گسترش عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) مردم ولایتمدار ایران اسلامی بوده اند . در کتاب امام حسین و ایران به نقش اساسی ایرانیان در جاودانگی عاشورا اشاره شده است . بار تولومو عقیده دارد ایرانیان در سال ۶۱ هجری قمری آماده شدند که به امام حسین (ع) کمک کنند تا به ایران بیاید و حاکم ایران شود .حضور ایرانیان در قیام مختار بر همگان روشن است وقتی که مختار به دست مصعب‌بن زبیر کشته شد مصعب اعلان کرد هر کس با مختار بود اگر پرچم سفید بگیرد در امان است نوشته‌اند حدود ۸۰۰۰ نفر با پرچم سفید آمدند مصعب گفت ایرانیان جدا شوند. ۷۳۰۰ نفر به عنوان ایرانی جدا شدند دستور داد همه را بکشند گفتند ای امیر خودت اعلان کردی درامان هستند، گفت ایرانیان اعتقاد قلبی و راسخ به علی (ع) و بچه‌های علی دارند وجود آنها موجب دردسر است.
حتی زنان ایرانی از جمله مازندرانی ها برای مختار طلا و جواهرات خود را ارسال کردند تا هزینه سربازان مختار تأمین شود و در خون خواهی حسین (ع) سهیم باشند. مارسلین می‌گوید از سال چهلم هجرت که علی‌بن‌ابیطالب (ع) زندگی را بدرود گفت ، معاویه و پسرش یزید ایرانیان را در فشار گذاشتند و به هر ایرانی ظنین می‌شدند بی‌درنگ آنها را به قتل می‌رساند اما ایرانیان چند دژ تسخیر ناپذیر داشتند که عمال معاویه و یزید نمی‌توانستند در آن دژها نفوذ کنند و یکی از دژها مازندران و دیگری گیلان بود.
