پرویز گراوند، کیانوش رستمی / میرملاس نیوز :
هفتهی گذشته، آقای سیدحسین مرعشی سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی و از افراد صاحب نفوذ در دولت آقای روحانی، به دعوت اصلاح طلبان به استان لرستان و شهرهای خرمآباد و کوهدشت سفر کرد.
آقای مرعشی پیشاپیش دلیل این سفر را علاقهی شخصی و هدف آنرا بررسی زمینههای توسعهی لرستان و کوهدشت و تشویق کارآفرینان و سرمایهگذاران برای کار در این منطقه اعلام کرد. طبق برنامهی این سفر، آقای مرعشی در دو جلسهی عمومی در بین اصلاح طلبان خرمآباد و کوهدشت حضور یافت و ایدههای خود را در مورد توسعهی لرستان و کوهدشت ارائه کرد.
دو بیانیه برای این سفر تدوین شد. بیانهی اول در مورد چالشها و پتانسیلهای توسعهی لرستان توسط آقای علی گودرزیان روزنامهنگار و فعالِ اجتماعی نگارش و در جلسهی خرمآباد توسط ایشان قرائت شد.
بیانیهی دوم که مختص تنگناها و ظرفیتهای شهرستان کوهدشت بود توسط ما نگاشته و به وسیلهی یکی از حاضران در جلسهی کوهدشت قرائت شد. گرچه من (گراوند) به جلسه کوهدشت دعوت نشدم و شاهد قرائت بیانیه نبودم ولی به گفتهی کسانیکه در جلسه حاضر بودهاند، بیانیهی مذکور تقریباً بدونِ تغییر و فقط با انتقالِ بند دومِ ظرفیتها (بند مطبوعات و رسانهها) به آخر، قرائت شده است.
متاسفانه، بیانیههای مذکور که حاوی نکات کارشناسی در مورد معضلات و استعدادهای لرستان و کوهدشت بودند، در سطح جامعه و رسانهها اطلاع رسانی نشدند. لذا ما نویسندگانِ بیانیهی کوهدشت لازم دیدیم این بیانیه را که فراتر از یک بیانیه و یک رنجنامه است، برای اطلاع مردم و فعالان سیاسیـاجتماعیِ لرستان، در رسانهها منتشر کنیم. متن این رنجنامه با اندکی اصلاحِ نگارش، به شرح زیر است:
به نام خداوند جان و خرد
به جناب آقای مرعشی و هیئت همراه خوشآمد میگوییم؛«خوش هتینون»، امیدواریم سفرجنابعالی به شهرستان کوهدشت، منشأ خیر و برکت برای مردم محروم این منطقه باشد!
شهرستان کوهدشت پتانسیلهای وسیع، استعدادهای خارقالعادهیِ طبیعی و انسانی و شخصیتهای ملی بسیار زیادی دارد. اما با دریع و درد، به دلیل کمتوجهی دولتیان در ادوار گذشته و کمکاری مدیران بومی، بیکارترین شهرستان ایران و یکی از پرمشکلترین شهرستانهای کشور به شمار میآید. بخشی از ظرفیتهای انسانی و طبیعی و معضلاتِ «اقتصادیـاجتماعیِ» شهرستان کوهدشت در پی میآید.
ظرفیتها و استعدادهای شهرستان کوهدشت
۱ـ نیروی انسانیِ تحصیلکرده و باهوش:
گرچه از نظر زیستی، توزیع «هوش» و معدل و پراکنشِ آن در جوامع و جمعیتها تفاوت معنیداری ندارد اما در شهرستان کوهدشت خوشبختانه به دلایلِ مختلف اجتماعی، استعدادِ زیستیِ «هوش» به شکل قابل ملاحظهای بیش از میانگینِ شهرستانهای «هم توسعه» و در برخی موضوعات حتی بیش از میانگین کشوری شکوفا شده و تعمیق مییابد که در برجستگیِ نخبگانِ این شهرستان تجلی یافته است. دلایلِ اجتماعیِ شکوفاییِ این استعداد ذاتی در کوهدشت عبارتند از: حسِ رقابتجویی، تعمیق آگاهی عمومی از ضرورت تحصیلات عالیه، سرعت تَسَریِ نوآوری، سرعت تَسَریِ افکار و احساسات، لارجاندیشی ناشی از زندگی در دشت سرسبز در گذشته، میل به پیشرفت (به صورت تاریخی). برای نمونه: در سال جاری از جمعیت ۸۰ میلیون نفری کشور، حدود ۵۰۰۰ نفر در رشتهی پزشکی در دانشگاههای دولتی پذیرفته شدهاند یعنی از هر ۱۶۰۰۰ نفر یک نفر، اما از جمعیت ۲۰۰ هزار نفری کوهدشت ۵۵ نفر پذیرفته شدهاند یعنی از هر ۴۰۰۰ نفر یک نفر و چهار برابر میانگین کشوری.
در سایر رشتههای دانشگاهی نیز کم و بیش وضع به همین منوال است. هشت واحد دانشگاهی اعم از دولتی، آزاد، علمیـکاربردی و غیرانتفاعی با هزاران دانشجوی بومی و صدها دانشجوی غیربومی در این شهرستان مشغول به فعالیت هستند. در هر کدام از رشتههای دانشگاهی، از مهندسی گرفته تا علومپایه و علوم انسانی، صدها و در برخی رشتهها هزاران فارغالتحصیل که از دانشگاههای معتبر دولتی دانشآموخته شدهاند، آمادهی کار اما بیکارند. نیروی انسانی متخصص برای دهها کارخانهی بزرگ و متنوع در این شهرستان وجود دارد اما متاسفانه در بیکاری مطلق به سر میبرند.
۲ـ مطبوعات و رسانههای گروهی:
الف) تعداد مطبوعه : در شهرستان کوهدشت ۵ عنوان نشریه از جمله ۱ هفتهنامه، ۲ دوهفتهنامه، ۲ ماهنامه منتشر میشود.
ب) مطبوعه موفق در غرب کشور: موفقترین، پرافتخارترین، روشنفکرانهترین و مستقلترین هفتهنامهی غرب و جنوب کشور سیمره نام دارد که در کوهدشت منتشر میشود. این نشریه با دهها نفر از کارشناسانِ خوشفکر، حرفهای و باتجربه طی صدها مقالهی وزین علمی در ده سال گذشته، سیاستهای اشتباه و «کشورخرابکُن» دولت احمدینژاد را نقد کردهاست. با این همه، مورد خشم و بیمهری ادارات و مقامات دولتی بودهاست، طی ده سال گذشته، یکتنه و بدون مشارکتِ مُدعیان، وظیفهی دفاع روشنگرانه از عقلانیت، اصلاحات و اعتدال را بردوش داشته است. گفتنی است سیمره در ده سال گذشته بیش از ۳۰ مقام و جایزهی معتبر را از جشنوارههای مختلف مطبوعاتی در سطح ملی و منطقهای از آنِ خود ساخته که در نوع خود بینظیر است. با این اوصاف متاسفانه این هفتهنامه به دلیل محرومیت مدیرمسئولش از فعالیتهای مطبوعاتی، یک ماه است که عملا از کار اطلاعرسانی منع شدهاست.
ج) تنها مجلهی کودکان در غرب کشور: تنها مجلهی کودکان و نوجوانان غرب کشور با نام «پیشوک» که از نظر کیفیتِ محتوایی و شکلی در سطحی بسیار عالی و حرفهای است، در این شهرستان منتشر میشود.ماهنامهی پیشوک به نشریات کودک و نوجوان کشوری پهلو میزند.
د) پایگاههای اینترنتی: از شش پایگاه فعال اینترنتی موفق و پرمخاطب استان لرستان، چهار مورد از آنها یعنی میرملاس، روشتا، هومیان و لکنا به همت بچههای این شهرستان راهاندازی شدهاند.میرملاس در انتخابات مجلس نهم یکی از پربینندهترین پایگاههای اینترنتیِ کشور بود.
هــ) خبرنگار و روزنامهنگار: همچنین دهها خبرنگار، روزنامهنگار و تحلیلگر مسایل سیاسیـاجتماعی که در قد و قوارهی ملی هستند بهرغم محدویتها و تنگناهای بسیار، همواره برای رشد، توسعه و اعتلای سرزمین خویش و نقد کژیها ازهیچ تلاشی فروگذار نبودهاند.
۳ـ هنر و ادبیات:
شهرستان کوهدشت یکی از مستعدترین شهرستانهای استان لرستان در زمینهی هنر و ادبیات است. گواه این ادعا کسب دهها و صدها رتبه و عنوان برتر در رشتههای هنری و ادبی از جشنوارههای مختلف است که در زیر به صورت گذرا به برخی از آنها اشاره میشود:
الف) موسیقی: حرفهایترین و بهترین گروههای موسیقی لرستان در این شهرستان مشغول فعالیت هستند. گروه موسیقی سیمره یکی از موفقترین این گروههاست. این گروه با اولویت دادن به فرهنگ بومی و حفظ اصالتهای محلی و سنتی، مخاطبان زیادی در سطح غرب کشور جذب کردهاست. در شهرستان کوهدشت، سبک جدیدی از موسیقی منطقهی زاگرس پرورش یافته است که دارای لایههای اجتماعی، روشنفکری، بومی و تغزلی است که از نظر شکلی، بر آواهای باستانی و کهن مبتنی است. این موسیقی از نظر محتوایی، مفاهیم بومی و سنتی را به ایدههایِ نُوین و پارادایمهای پذیرفته شدهی جهانی پیوند میدهد.این موسیقی، به موسیقی روشنفکرانهی لرستان موسوم است و مبدعش «حنجرهی زخمیِ زاگرس» نام گرفته است.
ب) طنز: طنزپردازان این شهرستان در زمینهی طنز ژورنالیستی به ویژه طنز مکتوب صاحب سبک هستند و در استان لرستان و غرب کشور مطرح میباشند. برای نمونه: در دوسال گذشته، تنها جایزهی طنز مکتوب جشنوارهی مطبوعات محلی لرستان در سال ۱۳۹۰ و دو مقام از سه مقام طنز جشنوارهی مطبوعات محلی غرب کشور در سال ۱۳۹۱ به مطبوعات کوهدشت تعلق گرفت.
ج) هنرهای تجسمی: تعدادی از بهترین گرافیستها و خوشنویسان برتر کشور در کوهدشت زندگی میکنند. در حال حاضر تعداد ۱۸ نفر با درجهی ممتاز و ۴ نفر با درجهی فوق ممتاز خوشنویسی، عضو انجمن خوشنویسان این شهرستان هستند؛ در جشنوارهی بینالمللی هنرهای تجسمی جوانان مسلمان، رتبهی اول خوشنویسی به یک جوان کوهدشتی رسید. بسیاری از ماکتها و طراحیهای موزههای مردمشناسی غرب کشور را هنرمندان کوهدشتی طراحی و اجرا کردهاند. در حوزهی هنرهای نمایشی به ویژه تئاتر بهرغم امکانات اندک و ناچیز، هنرمندان بنام و مطرحی در سطح کشور مشغول فعالیت هستند. در دیگر حوزههای هنری چون: عکاسی و نقاشی جوانان این شهرستان مراتب بالایی را کسب کردهاند، به گونهای که بهترین و حرفهایترین عکاسان لرستانی که با خبرگزاریها و مطبوعاتی ملی و محلی همکاری دارند، اهل این شهرستان میباشند.
د) شعر و ادبیات: در زمینهی شعر، داستان و نقدِ ادبی، شاعران، منتقدان و داستاننویسانِ مطرح و قابلی در این شهرستان زندگی میکنند که با وجود محرومیت و نبود امکانات کافی، آثاری ارزشمند در این حوزه به صورت کتاب نشر کردهاند. کوهدشت را میشود شهر «شعر و شعور» نامید. بسیاری از شاعران، نویسندگان، منتقدان و روزنامهنگارانِ این شهرستان سطوح محلی و منطقهای را پشت سر گذاشته و در سطحِ ملی قرار دارند که آثار آنها زینتبخش صفحات مطبوعاتِ عمومی و تخصصیِ سراسری و منطقهای است.
۴ـ حوزهی اجتماعی، سیاسی:
شهرستان کوهدشت، تنها شهرستان لرستان و از معدود شهرستانهای غرب کشور است که از نظرِ سیاسیـاجتماعی، هویت و «ساحِتِ» قبیلهای را پشت سر گذاشته است. طی سیوپنج سال گذشته، رای مردم در انتخاباتها هرگز هویت قبیلهای و حتا قومی نداشته بلکه مردم از منظری ملی و اجتماعی رای دادهاند اگر چه مشکلاتی که همه از آن آگاهیم مانعِ تبلور هویت سیاسیِ این شهرستان در انتخاباتها شده است.
در این شهرستان، جناحبندیِ «فکریـسیاسی» نهادینه شده و «فرهنگ سیاسی» در خانوادهها تثبیت شده و حتا بر سایر عرصههای اجتماعی مانند اقتصاد، ازدواج و … غلبه یافته است. اما متاسفانه به دلیل فقر مردم و وابستگی آنها به مستمریِ کمیتهی امداد یا به دلیل رد صلاحیتها، این شهرستان نتوانسته است در شانِ فرهنگِ سیاسی و جایگاهِ سیاسیاش در انتخاباتها تجلی یابد. برای نمونه:
الف) به نظر ما، در مرحلهی دومِ انتخابت ریاست جمهوری نُهُم در سال ۱۳۸۴ ، جامعه به خاطر عدم توجه به واقعیتهای عینی، دچار غفلت و فرصت سوزی شد و به همین خاطر، مشربِ «اعتدالـاصلاحات» فقط توانست حدود یک سومِ رایِ مردم ایران را به دست آورد، اما استان لرستان و شهرستان کوهدشت به همراه سه استانِ سیستان و بلوچستان، ایلام و کرمان همگامِ با نخبگان کشور، بیشترین رای را (۵۰ تا ۶۵ درصد) به اعتدال و اصلاح دادند در صورتیکه جامعه بعد از هشت سال و در انتخابات ریاست جمهوریِ سال ۱۳۹۲ دوباره پذیرفت که برای برونرفت از مشکلات کشور، راهی جز اعتدال و اصلاحات نیست. همانا که ثمرهاش را در توافقِ هستهایِ اخیر در ژنو دیدیم.
ب) در انتخابات ریاست جمهوری در سال جاری، کاندیدای جبههی پایداری که عملاَ ادامه دهندهی راه دولت آقای احمدی نژاد بود حدود ۱۲درصد از آرای کشور را به دست آورد اما فقط چهاردرصد مردم شهرستان کوهدشت به وی رای دادند (حدود سه هزار از هشتاد هزار) که نشان میدهد که مردم این شهرستان بیش از میانگینِ کشور، دریافته بودند که راهی که دولت قبل در پیش گرفته بود بیراهه است.
اینها نمونههایی بود از این که فرهنگ سیاسی تودهی مردم در این شهرستان در سطح نخبگان کشور است اما شوربختانه در باتلاق محرومیت دست و پا میزند و همین محرومیت مانع از تجلی فرهیختگی سیاسیِ این شهرستان در سطح کلان شدهاست.
۵ـ شرکت در دفاع مقدس:
از نخستین روزهای جنگ، بهترین جوانان این شهرستان داوطلبانه برای دفاع از میهن، به جبهههای نبرد شتافتند. در حالی که دیگر شهرستانها، یک گُردان در جبهههای جنگ داشتند جوانان این شهرستان دو گُردانِ «عاشورا» و « محبین» را تشکیل دادند. علاوه بر این، در عملیات «مرصاد»، هفت هزار نفر از مردم این شهرستان طی یک روز برای اعزام به جبهه به سپاه پاسداران مراجعه کردند که به علت بالا بودن تعداد داوطلبان، امکان سازماندهی حتا یکسوم آنها فراهم نشد.
۶ـ منابع طبیعی:
شهرستان کوهدشت شش دشت حاصلخیز و ۲۰۰ هزار هکتار زمین زراعی دارد که نیمی از آن جزو غنیترین و استثناییترین خاکهای ایران است. میانگین سرانهی زمین زراعی در سطح کشور یکپنجم هکتار برای هر نفر است اما در کوهدشت یک هکتار، یعنی پنج برابر میانگین کشوری است. به دلیل قرار گرفتن این شهرستان در میان دو رود مهم سیمره و کشکان به «میانْرودان» معروف است. اما حدود ۱۰درصد اراضیاش آبیاری میشود در صورتیکه که بیش از ۴۰ درصد اراضی زراعی کشور به لطف سدهای احداثی، از آبیاری بهرهمندند. همین موضوع سرعت بخشیدن به عملیات اجرایی سد گاشمار(معشوره) را ضرورت میبخشد.
بهترین و مرغوبترین انار ایران در زیرتنگ سیاب کوهدشت تولید میشود. به دیگر سخن کوهدشت، قطب تولید انار و ذرت دانهای غرب کشور و همچنین قطب تولید گندم و جو در استان لرستان است؛ بدین روی این شهرستان را «انبار غله» لرستان مینامند.
این شهرستان از نظر اقلیمی، ظرفیت دو کشت در سال را دارد اما به دلیل عدم استحصال آب رودخانهها، یک کشت هم به خوبی انجام نمیشود. به سبب نبود آب زراعی، تولید علوفه انجام نمیگیرد و فشار چرای دام بر مراتع و جنگلها، باعث تخریب این منابع و خاکهای جنگلی و مرتعی به وسیلهی «روانآب» شدهاست.
۷ـ معادن و صنعت:
معادن زغالسنگ و قیر طبیعی در غرب شهرستان قرار دارند اما تا کنون مورد اکتشاف و بهرهبرداری قرار نگرفتهاند. در حال حاضر از مثلث کوهدشتـپلدخترـخرمآباد ۱۵۰۰۰ بشکه نفت خام استخراج میشود و شاهلولهی انتقال نفت خام از این مثلث میگذرد. این منطقه استعداد لازم را برای احداث یک پالایشگاه دارد. پتروشیمی کوهدشت اگرچه تشریفات اداری آن انجام شده اما هنوز عملیات اجرایی و مکانیابیاش انجام نشدهاست. ۸ـ جاذبههای تاریخی و طبیعی:
این شهرستان جاذبههای تاریخی و طبیعی خاصی دارد که بعضی از آنها در جهان منحصر بهفرد هستند. از لحاظ تاریخی منطقهی کوهدشت بیشک یکی از قدیمیترین مناطق کشور پهناورِ ایران است که بارها در آثار نویسندگان و جغرافینویسان قرون گذشته از آثار تاریخی آن نام برده شده و آثار گرانبهای آن زینتبخش موزههای جهان شده است. بدین روی نام کوهدشت برای بسیاری از پژوهشگران و باستانشناسان بزرگ جهان کاملاًشناخته شده است. نقاشیهای ماندگار بر روی صخرههای پیش از تاریخ هومیان و میرملاس، از ارزش و اعتبار باستانی فراوانی برخوردارند. این آثار مربوط به اقوام ابتدایی است که هزاران سال پیش از ورود آریاییها به صورت غارنشینی در میان کوهها زندگی میکردهاند. در آثار مکشوفهی این منطقه، بُتِ معروفی که از عبادتگاهی در منطقهی سرخدم بهدست آمده، شباهت زیادی به خدایان آشوری دارد و نشانهای از ارتباط فرهنگی ساکنان گذشتهی این سرزمین با تمدنهای میانرودان (بینالنهرین) است.
آثار و اشیای فلزی زیادی از قبیل: مجسمهها، سفالها، سکهها و بناهایی که در پی کاوشهای باستانشناسی از دل خاک بیرون آمدهاند؛ حکایت از سابقه منطقهی تاریخی بسیار معروف سرخدم دارد. طبق آخرین گزارش ۱۱۷ منطقهی باستانی درشهرستان کوهدشت وجود دارد.
دیگر اماکن زیارتی و سیاحتی کوهدشت عبارتند از: گنبد امامزاده محمد، ابوالوفا، داوودرشید، چشمهی سیاب، درهی سرسبز شیرز، پارک جنگلی بلوران، دریاچهی سدهاله و…
۹ـ شخصیتهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی:
فرزندان این دیار در سطوحِ ملی و منطقهای ملی خوش درخشیدهاند و هر کجا فرصت یافتهاند، استعدادشان به سرعت شکوفا شده و تواناییِ خویش را در عرصههای علمی، سیاسی، نظامی، هنری، اقتصادی، فرهنگی، مدیریتی و.. نشان دادهاند که به دلیل احتمال از قلم افتادنِ نام برخی از آنها، از ذکر نامشان خود داری میشود. ضرب المثلی هست که میگوید «کوهدشت آدم متوسط ندارد!».
معضلات و مشکلات شهرستان کوهدشت
۱ـ بیکاری: لرستان بیکارترین استان کشور و کوهدشت نیز بیکارترین شهرستان کشور است. نرخ بیکاری در این شهرستان حدوداً بالای ۴۰درصد است
۲ـ خودکشی و خودسوزی زنان: استانهای کرمانشاه، لرستان و ایلام در کنار هم بالاترین نرخ خودکشی و خودسوزی زنان را دارند. شهرستان کوهدشت بالاترین نرخ را در لرستان دارد.
۳ـ طلاق: در سال گذشته، «نرخ طلاق» در لرستان و کوهدشت افزایش و «نرخ ازدواج» نسبت به سال ۱۳۹۰ کاهش داشته است که ریشهی عمدهاش در بیکاری است.
۴ـ فقر: شهرستان کوهدشت به نسبت جمعیت، یکی از فقیرترین شهرستانهای کشور است که بیشترین جمعیت مستمریبگیر از کمیته امداد را دارد. این معضل که محصول توسعهنیافتگی و بیکاری است، خود مانعی در راه رشد سیاسی و توسعهی مدنی شهرستان شدهاست.
۵ـ بیکاری شدید جوانان و فارغالتحصیلان دانشگاهی که نرخ بیکاریشان به ۵۰ درصد میرسد.
۶ـ مشکلات اجتماعی دیگری نیز وجود دارد که ریشهی آنها در فقر و بیکاری است و نیازی به ذکرشان نیست.
در خواست از استاندار محترم لرستان
لازم به توضیح نیست که شهرستان کوهدشت با این همه ظرفیت انسانی، آثار باستانی، جاذبههای تاریخی و گردشگری، سزاوار و شایستهی این همه درماندگی و بیچارگی نیست که فقر، بیکاری و راکد ماندنِ استعدادهای اقتصادیاش در صدر شهرستانهای کشور باشد! مردم این دیار با پیروزی «دولت تدبیر و امید» در انتخابات، به حل بخشی از مشکلات خود امیدوار شدهاند و با انتخاب جناب مهندس بازوند به عنوان استاندار لرستان که هم لرتبار است و هم در عرصههای عمرانی دارای تجربیات فراوانی است امیدواریشان بیشتر شده است. انتظار میرود جناب استاندار در راستای تقلیل مشکلات این شهرستان محروم، علاوه بر تلاش در قالب مدیریت اجرایی استان، زمینه را برای موفقیت افراد و گروههایی که خارج از سیستم دولتی در پیِ توسعهی این شهرستان هستند، فراهم کند تا کارآفرینان و سرمایهگذاران به این شهرستان هدایت شوند.
در خواست از جناب آقای مرعشی
جناب آقای مرعشی! مهمان محترم و عزیز کوهدشت! یکبار دیگر به شما خوشآمد میگوییم.
جنابعالی که به گفتهی دوستانتان، در پی انجام خدمتی در این منطقه هستید؛ هم تجربهی سازندگی دارید، هم کارآفرین هستید، هم در دولت «تدبیر و امید نفوذ» دارید و هم مورد مشورت مدیران قرار میگیرید، هم با کارآفرینان ارتباط دارید و هم به سرمایهگذاران بخش خصوصی مشاوره میدهید. شما در کرمان ثابت کردهاید که اگر بخواهید، بدون کمک مستقیم دولت، توانایی سازماندهیِ کارآفرینان و سرمایهگذاران و صنعتی کردنِ یک منطقه را دارید.
ما مردم شهرستان کوهدشت، سفر شما را به فال نیک گرفته، از حضرتعالی تقاضا داریم به خاطر کمک به مردم این شهرستان محروم و به خاطر آن دغدغهی مبارک و علاقه و مَوَدتی که با وجود مشغلههای فراوان شما را به این شهرستان کشانده است، برای کاهش آلام این بخش از سرزمین عزیز ایران، از هیچ کمکی چه سطح مدیریت اجرایی کشور و چه در هدایت کارآفرینان و سرمایهگذاران بخش خصوصی به این شهرستانِ دردمند، دریغ نکنید. خداوند به همهی کسانی که در راه آبادانی مملکت خویش میکوشند، توفیق و سربلندی عطا فرماید. ایدون باد!