آیدا درویشی / میرملاس :
لرستان پژوهی و خرم آباد شناسی یعنی «سید فرید قاسمی» و سید فرید قاسمی یعنی حافظه خلاق مطبوعات ایران؛ کسی که از ۱۲ سالگی با مطبوعات همکاری داشته و همواره دغدغه اصلی زندگی و کارش مطبوعات است. بیش از ۳۰ سال از خرم آباد دور بوده ولی هرگز از دیار و دل‌مشغولی‌های زادگاهش جدا نبوده است.
سید فرید قاسمی هیچ‌گاه وامدار دسته، گروه، انجمن یا قدرت های پنهان مطبوعات نبوده است. هزینه های تحقیقات وپژوهش هایش را خود تامین کرده و برای خوشآیند یا بدگویی دیگران قلم‌فرسایی نکرده است.
اینک آن نهال ۱۲ ساله به درختی تنومند بدل شده با سایبان و چتری از اندوخته های سرزمین مادری و چهارمین روز از برگزاری بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران فرصتی شد برای تقدیر از حافظه مطبوعات ایرانی.
در این مراسم سید فرید قاسمی با بیان اینکه دو سده از چاپ و نشر کتاب فارسی در ایران سپری شده است، گفت: امسال وارد سده سوم چاپ و نشر کتاب فارسی در ایران می شویم و متاسفانه نه دوره کامل کتاب های فارسی که چاپ شده در ایران موجود است و نه ما یک فهرست کامل از این کتاب ها داریم. بنابراین سیر نشر کتاب در ایران فراز و فرودهای بسیاری داشته و عزیزانی با تلاش های فردی در این راه زحمت جانکاه کشیده اند.
دارنده نخستین نشان سرای روزنامه نگاران ایران با اشاره به اینکه اگر کتابخانه های ما به درستی به وظایفشان عمل می کردند و به جای فعال نمایی، فعالیت می کردند، افزود: کارهای بی ربطی انجام می شود که به کتابخانه های ما هیچ ربطی ندارد؛ چون اولین کار کتابخانه های ما مجموعه سازی است و اگر کتابخانه ها به درستی مجموعه سازی می کردند، ما الان این مشکلات را در حوزه کتاب پژوهی در ایران نداشتیم.
مولف سرگذشت مطبوعات ایران با بیان اینکه بعضی از کتاب ها چاپ تهران است ولی در کل کشور در هیچ کتابخانه ای وجود ندارد، تصریح کرد: شمار اندکی از این کتاب ها را در کتابخانه های خارجی می شود پیدا کرد. کتابخانه های خارجی امروز برای همان کتاب چاپ تهران، دلار می خواهند؛ یورو می خواهند. هزینه های گزافی پژوهشگر باید پرداخت کند تا کپی آن کتاب را به دست بیاورد. اصلش مادام العمر مال آنها است و ما برای عکسش باید چندین و چند برابر پول آن کتاب را هزینه کنیم و اگر روزی روزگاری مدیران کتابخانه ها به وظایفشان به درستی عمل می کردند، امروز نیاز به خروج ارز از کشور نبود.
سیدفرید قاسمی با اشاره به اینکه در دوره هایی هم مدیران کتابخانه های خوبی داشتیم که مجموعه های خوبی فراهم آوردند و مدیران بعدی کتابخانه های ناقص ما را ناقص تر کردند، خاطرنشان کرد: امروز اگر نهضت تجهیز محتوا و نهضت گردآوری کتاب در کشور به انجام نرسد، آیندگان ما هم همین مشکلاتی را خواهند داشت که امروز ما داریم.
وی افزود: کتابخانه های آموزشگاهی، عمومی، دانشگاهی، مساجد، بیمارستان ها و کارخانه ها ردیف بودجه هایی برای خرید کتاب دارند که صرف کارهایی می شود که اصلا ربطی به کتابخانه های ما ندارد.
آبروی حرفه روزنامه نگاری ایران یادآوری کرد: نمایشگاه بین المللی همیشه برکت خیز بوده ولی اگر نیمی از عزیزانی که به نمایشگاه مراجعه می کنند، کتاب می خریدند، وضع کتاب و نشر این چنین نبود. کتابخانه های ما هم باید این نهضت مجموعه سازی را جدی بگیرند تا هم اندکی از فقر کتابخانه های ما کاسته شود و از طرف دیگر رونقی در بازار نشر کتاب به وجود بیاید.
حافظه گویای تاریخ مطبوعات ایران همه دستگاه ها و نه تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را مسئول کتاب دانسته و افزود: وزارت آموزش و پرورش، آموزش عالی، شرکت پست و وزارت ورزش همه این دستگاه ها در سرنوشت کتاب موثرند. اگر پست همراهی می کرد وضع کتاب بهتر از این می شد. اگر در آموزش و پرورش سیستم آموزشی اصلاح می شد و به جای یک سری محفوظات از یک کتاب معین استفاده می شد یا در آموزش عالی مقاله سالاری در نظام دانشجویی تصحیح می شد، وضع کتاب بهتر از این می شد.
سید فرید قاسمی در ادامه گفت: از طرف دیگر مشکلی که در یک و نیم دهه اخیر به وجود آمده است، کتاب ربایی در فضای وب است. حاصل عمرسوزی پدیدآورندگان و سرمایه ناشران در فضای وب ربوده می شود. نمی دانم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فکری به حال این ربایش کرده یا می کند؟
وی در پایان خاطرنشان کرد: باید باور کنیم که کتاب در ۲۰۰ سال اخیر در کانون زندگی ما نبوده است. اگر فکر اساسی به حال کتاب نشود، هم برای کتاب نخوانی ها هم برای مشکلات نشر و هم برای کتاب ربایی در فضای وب، اندک تلاشگران این عرصه از بین خواهند رفت. فضاهای جدید اطلاع رسانی جذابیت دارند ولی بیشتر اطلاعات ارائه شده، سندیت ندارند. باید بدانیم که با زندگی کتاب محور است که اندیشه ورزی و جوشش فکری حاصل خواهد شد. باید از خود بپرسیم چرا در دنیای پیشرفته که ابزار را آنها ساختند، کتاب باز شان و منزلت خاص خود را دارد ولی ما که این ابزارها را از آنها به نوعی قرض گرفتیم و مالک اصلی اش آنها هستند، وضع کتاب در کشور ما به این نقطه رسیده است؟ امیدوارم پاسخی برای این پرسش ها بیابیم و توجه اساسی و عمقی به کتاب در این روزها و سال ها داشته باشیم.
