تکمیل سدهای نیمه تمام؛ محرک توسعه لرستان

به گزارش میرملاس ایران همانند سایر کشورهای خشک و نیمه خشک جهان همواره با مشکل کم آبی روبه رو بوده و به همین دلیل یکی از نخستین کشورها در مهار کردن آبهای سطحی و سدسازی بوده است.
استفاده از آب جمع شده در پشت سد در بخش کشاورزی می تواند راهگشای اقتصاد روستایی باشد به ویژه آنکه استان لرستان از ظرفیت های قابل توجهی در بخش کشاورزی برخوردار است. 
لرستان از استان های پر آب کشور است ولی به دلیل نبود سدهای کافی در این استان هر سال ۱۳ میلیارد مترمکعب آب بدون استفاده از استان خارج می ‌شود.
۸۰۰ هزار هکتار زمین قابل کشت در لرستان وجود دارد که ۷۷ درصد این زمین ها به دلیل کمبود سد و سیستم آبیاری نوین به صورت دیم و فقط ۲۳ درصد به صورت آبی کشت می شوند. 
البته ناگفته نماند در دولت یازدهم اقدامات و تلاش های فراوانی برای اجرای طرح های سدسازی انجام شد که نتیجه این تلاش ها به بهره برداری از سه سد ایوشان، مروک و حوضیان انجامید. 
با بهره برداری از سد مروک دورود، سه هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی دیم دورود کشت آبی شدند و با احداث سد ایوشان علاوه بر آبیاری چهار هزار و ۸۰۰ هکتار زمین دیم، صنعت گردشگری در منطقه کلید خورد. 
با بهره برداری از سد حوضیان نیز آب سه هزار هکتار اراضی کشاورزی شامل ۷۵ درصد اراضی توسعه ای و ۲۵ درصد بهبود اراضی فعلی تامین شد. 
اما با اجرا و بهره برداری از سایر سدهای لرستان مانند آبسرده، شهید بروجردی، معشوره، رودبار، بختیاری و کمندان می توان سرعت چرخ به حرکت افتاده توسعه لرستان را دوچندان کرد.

** احداث سد معشوره تنها راه رفع مشکل تأمین آب سه شهرستان لرستان 
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ ای لرستان گفت: احداث سد معشوره یک ضرورت انکارناپذیر برای شهرستان ‌های پلدختر، کوهدشت و چگنی است. 
رضا میزایی افزود: برای تامین آب آشامیدنی پایدار جمعیت آتی شهرستان های کوهدشت و چگنی و آب به هنگام کشاورزی ایستگاه های پمپاژ شهرستان پلدختر با مشکل مواجه هستیم و تنها راه حل این مشکل، احداث سد معشوره است. 
وی اظهار کرد: با کمک مدیریت ارشد استان، بعد از حل مشکل تخصیص آب سد و توافق وزارت نیرو و طی مراحل اداری و قانونی و رفع موانع و مشکلات، سد معشوره اجرایی خواهد شد. 
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان ادامه داد: سد معشوره در صورت عملیاتی شدن هیچ گونه ضرر و زیانی برای شهرستان پلدختر نخواهد داشت و علاوه بر مهار بخشی از سیلاب های مخرب فصلی، آب تنظیمی مورد نیاز ایستگاه های پمپاژ واشیان، جایدر، چم مهر و موتور تلمبه های مجاز پایین دست را در فصول کم آبی رودخانه تامین خواهد کرد. 
میرزایی افزود: طراحی سد معشوره براساس سیلاب های فصلی زمستانه و بهاره است و تاثیری بر دبی پایه رودخانه و حق آبه های پایین دست شهرستان های پلدختر و چگنی نخواهد داشت چراکه حق آبه زیست محیطی رودخانه کشکان در آن دیده شده است. 
وی با بیان اینکه آب و سد سازی یک موضوع کاملا تخصصی است، اظهار کرد: طی سال های گذشته متاسفانه اطلاعات نادرستی از طرف افراد غیرمطلع و غیرکارشناس در خصوص اجرایی شدن سد معشوره به مردم شهرستان پلدختر داده شده و این موضوع کشاورزان پایین دست که تنها منبع درآمدشان رودخانه کشکان بوده را نگران کرده است. 
میرزایی تاکید کرد: سد معشوره برای شهرستان پلدختر منشاء خیر و برکت است و حق آبه کشت تابستانه آنها را نیز تامین خواهد کرد. 

** اختصاص ۷۰ میلیارد ریال اعتبار برای اجرای طرح سد آبسرده بروجرد 
استاندار لرستان در بازدیدی که اخیرا از سد آبسرده بروجرد داشت، از تخصیص ۷۰ میلیارد ریال برای اجرا و بهره برداری از این طرح خبر داد و گفت: یکی از اولویت های امسال لرستان با توجه به نیاز شهرستان بروجرد تکمیل طرح سد آبسرده است. 
هوشنگ بازوند افزود: با توجه به عملکرد ضعیف پیمانکار این سد طبق هماهنگی انجام شده با شرکت آب منطقه ای لرستان این پیمانکار خلق ید و پس از انجام مراحل قانونی شرکت جهاد نصر به عنوان پیمانکار جدید انتخاب و معرفی شد. 
وی سد آبسرده را سدی حیاتی برای لرستان و بروجرد دانست و بیان کرد: با توجه به شعار اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال عملیات اجرایی این سد امسال باید با سرعت بیشتری انجام شود. 
بازوند تاکید کرد: تلاش می شود که اعتبار قابل توجهی علاوه بر تخصیص استانی از اسناد خزانه کشور به این طرح اختصاص داده شود. 

** کمبود اعتبار دلیل توقف عملیات اجرایی سدهای آبسرده و شهید بروجردی 
مدیر امور آب شهرستان بروجرد نیز دلایل کند بودن عملیات اجرایی سدهای آبسرده و شهید بروجردی را کمبود اعتبار دانست و گفت: عملیات احداث سد آبسرده از سال ۱۳۸۸ با تعیین اعتبار ۲۷۰ میلیارد ریال آغاز شد که متاسفانه از آن زمان تاکنون این سد فقط ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. 
غلامحسین بنادری افزود: برای احداث این سد تاکنون۲۰۰ میلیارد ریال هزینه شده و تکمیل آن نیازمند یکهزار و ۱۷۵ میلیارد ریال است که البته این اعتبار درصورت تاخیر در ساخت سد تغییر خواهد کرد. 
وی اضافه کرد: عملیات ساخت سد آبسرده ۲ سال به دلیل نبود اعتبار متوقف بود که از بهمن ماه ۹۳ دوباره آغاز شد و امسال نیز ۸۰ میلیارد ریال اعتبار برای سد آبسرده تخصیص یافت ولی هنوز این اعتبار جذب نشده و عملیات ساخت سد متوقف است. 
مدیر امور آب شهرستان بروجرد گفت: حجم مخزن سد آبسرده بروجرد ۶۰ میلیون مترمکعب و تنظیم آب آن ۷۵ میلیون مترمکعب در سال است که موجب مهار سیلاب ها و آورد رودخانه ها خواهد شد. 
وی افزود: با بهره برداری از سد مخزنی آبسرده ۲۶ میلیون مترمکعب آب آشامیدنی شهرستان بروجرد تامین و چهار هزار و ۶۰۰ هکتار زمین کشاورزی از آب لازم برخوردار خواهند شد. 
بنادری اظهار کرد: تولید ۶ مگاوات برق مصرفی بروجرد از دیگر مزایای بهره برداری از سد آبسرده این شهرستان است. 
وی با اشاره به توقف عملیات سد شهید بروجردی گفت: این سد با کاربری صنعتی و تأمین بخشی از آب آشامیدنی شهرستان بروجرد پس از انجام کار مطالعاتی از سال ۱۳۹۲ با اختصاص ۶ میلیارد ریال اعتبار در فاز اجرایی قرار گرفت. 
وی پیشرفت فیزیکی این سد را ۶ درصد عنوان کرد و افزود: تاکنون برای ساخت این سد ۲۰ میلیارد ریال اعتبار هزینه شده و تکمیل آن نیازمند۸۰۰ میلیارد ریال اعتبار دیگر است. 
وی یکی از اهداف ایجاد سد شهید بروجردی را تامین بخشی از آب مورد نیاز صنعت بروجرد دانست و اظهار کرد: این سد خاکی با هسته رسی و توان ذخیره سازی حدود پنج میلیون مترمکعب از سدهای کوچک و مفیدی است که می تواند بخشی از آب آشامیدنی و صنعت شهرستان بروجرد را تامین کند. 
بنادری افزود: سد شهید بروجردی همچنین با آبرسانی به ۴۰ روستای شمال شهرستان بروجرد می تواند مشکل کمبود آب این مناطق را نیز برطرف کند. 
وی با اشاره به خروج ۳۰۰ میلیون مترمکعب روان آب از این شهرستان بر ضرورت تسریع در احداث سدهای آبسرده و شهید بروجردی تاکید کرد. 

** پیشرفت ۹۲ درصدی سد رودبار 
طبق اعلام مجری طرح سد رودبار این سد اکنون بالغ بر ۹۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که تاکنون ۲۲ هزار میلیارد ریال برای کل طرح شامل سد و نیروگاه هزینه شده است. 
این سد از نوع سنگریزه ای با هسته رسی(ECRD) بوده که حجم بدنه آن چهار میلیون و ۳۷۵ هزارو ۳۱۲ مترمکعب است. 
همچنین ارتفاع از پی ۱۵۵ متر، طول تاج ۱۸۵ متر، عرض تاج سد ۱۵ متر، عرض بدنه در پی ۷۲۰ متر و نوع سرریز سد آزاد تونلی می باشد. 
لازم به ذکر است حجم تخلیه سیلاب این سد سه هزارو ۳۴۲ متر مکعب در ثانیه، حجم دریاچه ۲۲۸ میلیون مترمکعب، طول دریاچه ۲۰ کیلومتر و تراز نرمال آب یکهزارو ۷۵۶ متر از سطح دریا است و تخلیه کننده تحتانی اصلی با دبی طراحی ۲۳۰ مترمکعب بر ثانیه و همچنین تخلیه کننده ثانویه با دبی طراحی ۱۶۰ مترمکعب برثانیه می باشد. 
طبق برنامه زمان بندی سنکرون اولیه واحد یک ۲۸ اسفندماه ۹۵، آغاز بهره برداری آزمایشی واحد یک ۲۲ فروردین ۹۶، پایان بهره برداری آزمایشی واحد یک چهارم خرداد ۹۶، سنکرون اولیه واحد دو ۲۲ اردیبهشت ماه ۹۶ و شروع بهره برداری آزمایشی واحد دو ۳۰ خردادماه ۹۶ انجام شد و پایان بهره برداری آزمایشی واحد دو ۳۰ تیرماه ۹۶ انجام خواهد شد. 
موقعیت نیروگاه سد رودبار در مجاورت و در فاصله ای کمتر از یک کیلومتری بالادست محور سد رودبار لرستان قرار دارد. 
مطالعات مرحله دوم این طرح در سال ۹۳ برای ظرفیت ۱۰۰۰ مگاوات تکمیل و به موازات انجام مطالعات، کلیه مجوزهای لازم برای اجرای طرح از جمله مجوزهای سازمان حفاظت از محیط زیست، میراث فرهنگی، ماده ۲۱۵ و تخصیص آب اخذ گردید. 
قبل از شروع عملیات اجرایی این طرح به دلیل تغییر در نیازهای مدیریت شبکه برق و رویکرد به سمت احداث نیروگاه تلمبه ذخیره ‌ای با ظرفیت کمتر و واحدهای کوچکتر، ادامه کار تا زمان شفاف تر شدن نیاز شبکه برق به این نوع نیروگاه ‌ها متوقف شد. 
پس از بررسی ‌های مجددی که در ۲ سال اخیر به عمل آمد، احداث نیروگاه تلمبه ذخیره ‌ای با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات متشکل از چهار واحد ۱۰۰ مگاواتی در دستور کار قرار گرفت لذا این طرح نسبت به بازنگری مطالعات متناسب با ظرفیت و شرایط جدید اقدام نمود. 
طبق گفته مجری طرح، بخش‌ هایی از این طرح که در مخزن سد رودبار لرستان و زیر تراز آب قرار می ‌گرفت جهت حفظ پتانسیل و در چهارچوب مجوزهای موجود، قبل از آبگیری مخزن اجرا شده است. 
مدیرعامل شرکت توسعه و منابع آب و نیرو در آیین افتتاح نیروگاه برق سد رودبار گفت: اگر خواهان عدم اختلال در روند ساخت سد رودبار هستیم باید درآمدهای حاصل از فروش برق نیروگاه این سد را صرف بازپرداخت اقساطی کنیم که برای ساخت آن هزینه شده است. 
محمدرضا رضا زاده افزود: هزینه ساخت این نیروگاه در قالب هشت قسط به فواصل زمانی ۶ ماهه است که تاکنون هفت قسط آن پرداخت شده است. 
به گفته وی طرح سد و نیروگاه رودبار به صورت مشترک با شرکت GCC از چین و با خط اعتباری بین ۲ کشور یکی به مبلغ ۲۸۰ میلیون یورو و دیگری ۹۵ میلیون یورو در حال انجام است. 
مدیرعامل شرکت توسعه و منابع آب و نیرو همچنین از آغاز عملیات ساخت سد و نیروگاه بختیاری در سال ۹۶ خبر داد و گفت: به غیر از این طرح، شرکت توانیر به طرح هایی نظیر تلمبه ذخیره ای سد رودبار لرستان هم بسیار نیاز دارد که این مهم نیز به زودی در دستور کار قرار خواهد گرفت. 
استاندار لرستان نیز با بیان اینکه راه اندازی نیروگاه و سد رودبار بدون شک در محرومیت زدایی لرستان اثرات مطلوبی خواهد داشت، اظهار کرد: بنا بر برنامه ششم توسعه تولید چهار هزار مگاوات برق در کشور در نظر گرفته شده که از این میزان یکهزار و ۵۰۰ مگاوات در لرستان به انجام رسیده است. 
هوشنگ بازوند اضافه کرد: با توجه به این ظرفیت، لرستان در دولت جدید می تواند به قطب تولید برق در کشور تبدیل شود. 

** سد بختیاری از مطالبات مردم لرستان 
وی با بیان اینکه سد بختیاری در آینده ای نزدیک شروع به کار می کند، گفت: سد بختیاری یکی از مطالبات مردم نه تنها در لرستان بلکه از انتظارات ملی است که در این دولت تحقق می یابد. 
بازوند با اشاره به اهمیت سد بختیاری در محرومیت زدایی از منطقه اظهار کرد: ۷۵۰ مگاوات برق خروجی عملیات سد بختیاری است. 
به گفته وی افتتاح سدهایی همچون ایوشان، مروک و حوضیان از جمله مصداق های توجه دولت تدبیر و امید به ایجاد زیرساخت های توسعه در لرستان است. 
وی با اشاره به در دست اقدام بودن سد معشوره و کمندان ازنا خواستار تسریع در ساخت این ۲ سد شد و افزود: حدود ۱۳ هزار نفر از جمعیت شهرستان الیگودرز که در مسیر قمرود قرار دارند دچار مشکل آب آشامیدنی هستند که انتظار داریم وزارت نیرو برای رفع این مشکل اقدام کند. 
استاندار لرستان یادآور شد: سد عالی محمود در الیگودرز نیازمند اعتبارات لازم است تا با احداث و راه اندازی آن بتوان بخشی از مشکلات مردم را مرتفع ساخت. 

** تملک و جابه جایی روستای کمندان عمده ترین مشکل طرح سد کمندان 
مدیرعامل شرکت آب منطقه ‎ای لرستان گفت: سد کمندان در مجموع ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و هزینه اجرایی آن تاکنون معادل یکهزارو ۱۴۰میلیارد ریال بوده و برای تکمیل باقیمانده سد به یکهزارو ۲۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است. 
وی عمده ‎ترین مشکل سد کمندان را تملک روستا و جابجایی آن عنوان کرد و افزود: قرارداد اولیه سد کمندان در بهمن ماه گذشته به اتمام رسید لذا برای جلوگیری از توقیف عملیات اجرایی، قراردادی به مبلغ ۵۰ میلیارد ریال با احتساب ۲۵ درصد مازاد، در تاریخ بیست و سوم بهمن ۹۵ با پیمانکار طرح مبادله شد و عملیات اجرایی هم‎ اکنون در قالب قرارداد یادشده ادامه دارد. 
وی بیان کرد: برای تملک روستا پیش‌ بینی اعتبارات سال‌ های آبی طرح و تخصیص آب کشاورزی است که در حال پیگیری و رایزنی با مدیریت منابع آب برای حل آنها هستیم. 
سد کمندان ازنا سدی خاکی با هسته رسی به ارتفاع ۶۴ متر، طول تاج ۶۵۰ متر و حجم مخزن ۲۸ میلیون مترمکعب است که با هدف تنظیم ۷۹ میلیون متر مکعب آب شرب، صنعت و کشاورزی در دست ساخت است. 

** مصرف ۹۳ درصد آب تولیدی لرستان در بخش کشاورزی 
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان همچنین اظهار کرد: ۹۳ درصدی آب تولیدی در استان لرستان در بخش کشاورزی، ۲ درصد در بخش آشامیدنی و پنج درصد در بخش صنعت مصرف می شود. 
وی تصریح کرد: در حال حاضر به صورت سالانه بیش از یک میلیارد و ۹۶۹ میلیون متر مکعب از آبهای سطحی استان برداشت می شود. 
وی اضافه کرد: میانگین حجم سالانه کل روان آبهای خروجی استان در بلندمدت ۶۰ ساله، بیش از ۱۲/۵ میلیون متر مکعب است. 
میرزایی با اشاره به وجود ۳۰ رودخانه دایمی در استان لرستان گفت: این تعداد رودخانه با شبکه هیدروگرافی بیش از ۲ هزار و ۴۵۰ کیلومتر است که در شهرها و مناطق مختلف استان در جریان هستند. 
وی افزود: میزان بارندگی های سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل با ۲۷ درصد کاهش همراه بوده است. 

** کم لطفی شورای عالی آب نسبت به لرستان 
استاندار لرستان نیز در خصوص مشکلات سدهای این استان گفت: شورای عالی آب در سه سال گذشته فقط یک دستور کار برای لرستان داشته که این موضوع نشان از کم لطفی این شورا به لرستان است. 
هوشنگ بازوند افزود: تنها دستور کاری که شورای عالی آب در سه سال گذشته برای لرستان داشته مربوط به سد معشوره بوده است که البته این شورا به سختی با مصوبه استان موافقت کرد. 
وی اظهار کرد: سه طرح قم رود، سیمره و کمال صالح باید در دستور کار اعتراضی مسئولان شرکت آب منطقه ای لرستان به شورای عالی آب باشد چراکه ندادن سهم آب این استان نوعی ظلم است. 
وی گفت: سد کمال صالح در استان مرکزی جلوی آب رودخانه تیره را سد کرده و هیچ سهمی به لرستان نمی دهد حال آنکه طبق قانون باید از مازاد آب سد برای لرستان آزاد کند. 
استاندار لرستان افزود: قرار بود از محل سد کمال صالح ۲۰ روستای لرستان آبرسانی شوند که این امر محقق نشد لذا مسئولان استان باید این موضوع را در دستور کار اعتراضی خود به شورای عالی منابع آب قرار دهند. 
وی گفت: در حالیکه آب استان لرستان به سایر استان ها سرازیر می شود، سهم استان لرستان از دیگر استانها داده نمی شود. 
بازوند افزود: در سد کمال صالح حتی حق آبه زیست محیطی را هم برای استان رها نمی کنند لذا اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان باید در این خصوص پیگیری قضایی کند. 
وی اظهار کرد: روستاهای الیگودرز از طرح قم رود نمی توانند آب آشامیدنی خود را تامین کنند حال آنکه روستاهای محلات و دلیجان استان مرکزی از این طرح بهره مند شده اند. 
استاندار لرستان افزود: بخشی از زمین های کشاورزی لرستان با سد سیمره زیر آب می روند ولی هیچ تخصیصی از این سد به لرستان داده نشده است. 

منبع: ایرنا